ƏSMƏR
ƏLIYEVA
malar müəyyən etməmişdir. Məcəllədə yalnız bir növ - gömrük nəzarətinin
həyata keçirilməsi ilə bağlı normalar mövcuddur. AR GM-nin əsasən
gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı gömrük yığımları dedikdə
aşağıdakılar başa düşülür:
•
malların
gömrük rəsmiləşdirilməsi;
•
gömrük laboratoriyaları tərəfindən prob və nümunələrin tədqiqi və
gömrük ekspertizasının aparılması;
•
malların məhv edilməsi.
Gömrük hüququnda belə bir fikir vardır ki, gömrük rəsmiləş-
dirilməsinə görə alınan gömrük yığımları gömrük orqanlarının xidmət
xərclərinin ödənilməsinə görə büdcəyə köçürülən dövlət ödənişləridir.
Gömrük nəzəriyyəsində ona aşağıdakı kimi anlayış verilir: «Mal qismində
ölkənin gömrük sərhədindən keçirilən mal və nəqliyyat vasitələrinin,
həmçinin seçilmiş gömrük rejiminin dəyişdirilməsi və ya onun qurtannası
zamanı gömrük orqanları tərəfindən həyata keçirilən gömrük
rəsmıləşdirilməsinə
görə
alınan
məcburi
ödənişlərə
gömrük
rəsmiləşdirilməsinə görə gömrük yığımları deyilir».' Verilmiş bu anlayış
baxımından bu ödəmələrin aşağıdakı özünəməxsus xüsusiyyətlərini
fərqləndinnək olar: a) bu yığımlar üçün möhlət nəzərdə tutnlmamışdır; b) bu
yığımlar gömrük bəyannaməsi təqdim edilənə kimi və ya onunla eyni
vaxtda ödənilməlidir; c) bu yığımlar heç bir halda geriyə qaytarıla bilməz.
Hal-hazırda gömrük rəsmiləşdirilməsinə görə gömrük yığım- lamm
yığılması Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 12
aprel tarixli 80 nömrəli «Azərbaycan Respublikasından ixrac zamanı ixrac
gömrük lüsumuna cəlb olunan malların siyahısı və ixrac rüsumlarının
dərəcələri» Qərarına əlavə edilmiş Azərbaycan Respublikasının Nazirlər
Kabinetinin 2007-ci il 27
noyabr tarixli
' Heydərov K.F., Əliyev A.O., Nuriyev C.Q., Mehdiyev S.M. Gömrük rəsmiləşdirilməsi.
Ali məktəblər üçün dərslik. Bakı: Qanun, 2006, s. 45
117
ƏSMƏR
ƏLIYEVA
189 nömroli qoran ilo losdiq edilmiş «Gömılik rosmiloşdirilmosinə göro
alınan gömrük yığımlarının miqdarı» adlı normativ-hüquqi aktla
tonzimlonir. Həmin qorara osason, gömrük rosmiloşdirilməsino göro
gömrük yığımları malın gömrük dəyərindən asılı olaraq konket məbləğlərlə
alınır. Məsələn, gömılik dəyəri 1000 manatadək olduqda 10 manat, 1001
manatdan 10000 manata qədər olduqda 50 manat və s. bəzi əməliyyatlar
üçün gömrük yığımlarının xüsusi məbləği mövcuddur. Qeyd edək ki,
göstərilən qərarın əvvəlki redaksiyasında eyni fəaliyyətə görə gömrük
yığımları malın gömrük dəyərindən asılı olaraq faiz dərəcələri ilə alınırdı və
göstərilir ki, aşağıdakı hallarda gömrük yığımları alınmır;
-
Azərbaycan Respublikası gömrük sərhədindən qrant kimi alınan
maddi yardım;
-
humanitar yardımlar;
-
texniki yardım malların
keçirilməsi;
-
Azərbaycan Respublikasının ərazisində yerləşən diplomatik
nümayəndəliklərin rəsmi istifadəsi və onların heyət üzvlərinin şəxsi
istifadəsi üçün malların keçirilməsi;
-
elektrik enerjisinin qarşılıqlı ötürülməsi;
-
fiziki şəxslər tərəfindən istehsal və kommersiya məqsədləri üçün
nəzərdə tutulmayan, ümumi dəyəri 1000 ABŞ dollarına ekvivalent və ya
çəkisi 50 kq-dan artıq
olmayan mallar;
-
İstehsal və kommersiya məqsədləri üçün nəzərdə tutulmayan,
beynəlxalq poçt göndərişlərində ümumi dəyəri 200 ABŞ dolarma ekvivalent
və ya çəkisi 20 kq-dan artıq olmayan mallar;
-
Qeyri-rezident fiziki şəxslər (şəxsiyyəti təsdiq edən sənəddə iki
təqvim ilindən yuxarı xarici ölkədə yaşadığı barədə müvafiq qeydlər
olduqda) daimi yaşayış məqsədi ilə Azərbaycan Respublikasına köçüb
gələrkən (və ya rezident fiziki şəxslər Azərbaycan Respublikasından köçüb
gedərkən) 20.000 ABŞ dollarına
ekvivalent dəyər
118