Riyaziyyat
2009
Riy. VII.12. İstiqamət üçün koordinatlar metodundan istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
xəritədə və ya koordinat səthində koordinatlardan istifadə etməklə istiqamət götürür (məs.,
•
verilən nöqtənin koordinatlarının təqribi və ya dəqiq əhəmiyyətini adlandırır; verilən
tamədədli koordinatlara əsasən nöqtəni tapır)
koordinat oxlarına doğru verilmiş nöqtənin oxuna simmetrik olan nöqtələr koordinatını
•
sadalayır
paralel köçürmə ilə alınan fiqurun hər hansı bir nöqtəsinin koordinatlarını onun ilkin növ
•
koordinatları ilə və göstərilən paralel köçürmə vasitəsi ilə tapır
Riy. VII.13. Üçbucaq ilə əlaqədar anlayışlardan və faktlardan istifadə etməklə
həndəsi məsələləri həll edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
fiqurların xassələrini təyin etmək üçün, fiqurların məchul elementlərini tapmaq və real
•
vəziyyətdə məsafəni birbaşa olmayan yollarla təyin etmək üçün üçbucağın bərabərlik
əlamətlərindən istifadə edir
quruluşa aid sadə məsələni həll edir
•
üçbucaq və onun elementləri ilə əlaqdədar qanunlar arasında səbəb-nəticə əlaqələrini tapır
•
Məzmun
Nöqtələr, xətlər və düz səthlər; onlar arasında münasibətlər
1.
Həndəsi fiqurlar: müxtəlif əlamətlərinə əsasən təsnifatları (qabarıq və qabarıq olmayan,
2.
düz və məkan)
Bucaqlar: elementlər, ölçü, təsnifat, xassələr
3.
Üçbucaqlar: elementlər, təsnifat, xassələr, bərabərlik əlamətləri
4.
Düz səth üzərində həndəsi çevrilmələr: paralel köçürmə, ox simmetriyası, üçbucaqlar
5.
(elementlər, təsnifat, xassələr, bərabərlik əlamətləri)
Koordinatlar sistemi; düz səthdə istiqamət, çevrilmələrin təsviri
6.
Quruluşun sadə məsələləri: verilən üçbucağa bərabər üşbucaq, bucağın vətəri, parçanın orta
7.
perpendikulyarı
Riy. VII. - 7
Riyaziyyat
2009
Istiqamət: Göstəricilərin analizi, ehtimal və statistika
Riy. VII.14. Göstərilən məsələnin həlli üçün xassə və miqdar göstəricilərini
tapır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
xassə və miqdar göstəricilərini fərqləndirir, göstəricilər toplumunun uyğun vasitələrindən
•
istifadə edir (ölçü, müşahidə)
verilən mövzu ilə əlaqədar suallar verir, respondentləri müəyyən edir və lazımi göstəriciləri
•
tapır
verilən məsələ üçün müstəqil şəkildə statistik eksperimenti planlaşdırır və göstəriciləri
•
toplayır
Riy. VII.15. Göstərilən məsələnin həlli üçün münasib formada xassə və
miqdar göstəricilərini qaydaya salır və təqdim edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
xassə və miqdar göstəricilərini düzür/təsnif edir, göstəriciləri siyahı/piktoqram şəklində
•
təqdim edir, düzülüş/təsnifat prinsipi haqqında müzakirə aparır
qaydalı göstəricilərin cədvəllərini qurur və seçilən dizaynın qanunauyğunluğunu
•
əsaslandırır
eyni xassə və ya miqdar göstəriciləri üçün müxtəlif diaqramlar qurur və müzakirə edir ki,
•
hər biri göstəricinin nə qədər əhəmiyyətli aspektlərini təqdim edir və onlardan hər biri hansı
üstünlüyə malikdir.
Riy. VII.16. Məsələnin kontekstini nəzərə almaqla xassə və miqdar
göstəricilərinin şərhini və analizini edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
göstərici haqqında suallar verir və yaxud da siyahı, cədvəl, piktoqram və ya diaqram
•
şəklindəki göstəriciləri xarakterizə edir, mövcud olan qanunauyğunluq və seçilmiş göstəricilər
haqqında müzakirə aparır
uyğun yekunlaşdırıcı ədədi xarakterləri seçir, öz seçimini əsaslandırır, onları göstəricilər
•
qrupunu xarakterizə etmək üçün hesablayır və onlardan istifadə edir
göstəricilərin bir neçə qrupunu müqayisə edir və onlar arasında xassə və miqdar oxşarlığı
•
və fərqlərini təqdim edir (yekunlaşdırıcı ədədi xüsusiyyətlər xaricində)
Riy. VII. - 8
Riyaziyyat
2009
Məzmun
Göstəricilərin toplanma vasitələri: ölçü və müşahidə; sorğu; statistik eksperiment
1.
Xassə və miqdar göstəricilərinin təşkili: göstəricilərin təsnifatı (intervallar qruplaşmasından
2.
əlavə); göstəricilərin artma-azalma və ya leksikoqrafik metoduna əsasən düzülüşü
Göstəricilərin qaydalı birliyinin miqdar və xassə əlamətləri: göstəricilərin miqdarı, mövqeyi
3.
və ardıcıllığı, göstəricilərin tezliyi; təkrarlanma tipinin qanunauyğunluqları; seçilən (məs.,
ekstremal, nadir) göstəricilər
Xassə və miqdar göstəriciləri üçün göstəricilərin təqdimat vasitələri: siyahı, cədvəl,
4.
piktoqram, nöqtəli, hasarlı, xətti, sütunlu diaqramlar
Xassə və miqdar göstəriciləri üçün göstəricilərin yekunlaşdırıcı ədədi xüsusiyyətləri: mərkəzi
5.
tendensiya ölçüləri – orta, moda; göstəricilərin dalğınlıq ölçüləri – dalğınlıq diapozonu.
Riy. VII. - 9