© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2013
© Avropa Şurası, azərbaycan dilində nəşr, 2016
Bu sənədi
www.echr.coe.int
ünvanından yükləmək olar (Case-Law – Case-Law Analysis – Case Law Guides).
Bu təlimat Tədqiqat Şöbəsi tərəfindən hazırlanıb və Məhkəmə üçün məcburi qüvvəyə malik deyil. Yekun mətn
2013-cü ilin əvvəllində tamamlanıb. Presedent hüququna istinadlar 1 may 2013-cü ilədək yenilənmişdir.
Bu nəşr Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri üçün Proqram Əməkdaşlığı Çərçivəsində (PCF 2015-2017) Avropa İttifaqının
və Avropa Şurasının “Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasının və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin
presedent hüququnun Azərbaycanda tətbiqi” Birgə Proqramının vəsaiti hesabına dərc olunub. Nəşrdə ifadə
edilən fikirlərə və şərhlərə görə Avropa İttifaqı, Avropa Şurası və Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi
məsuliyyət daşımır.
Bu hesabatı (və ya onun tərcüməsini) çap şəklində və ya internetdə yenidən dərc etmək
istəyən naşirlərdən və ya təşkilatlardan əlavə təlimat üçün
publishing@echr.coe.int
ünvanı ilə əlaqə saxlamaq xahiş edilir.
K
ONVENSIYANIN
6-
CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT
–
MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
MÜNDƏRİCAT
GİRİŞ ........................................................................................................................................ 4
I. TƏTBİQ DAIRƏSI: "MÜLKİ HÜQUQ VƏ VƏZIFƏLƏR" ANLAYIŞI .................... 5
1. 6 § 1 Maddənin tətbiqiliyinə dair ümumi tələblər ................................................................................ 5
(a) “
MÜBAHISƏ
”
ANLAYIŞI
.......................................................................................................................................................... 5
(B) M
ILLI QANUNVERICILIKDƏ MÜBAHISƏ YARADAN HÜQUQUN MÖVCUDLUĞU
.................................................................... 6
(c)
HÜQUQUN
“
MÜLKI
”
XARAKTERI
......................................................................................................................................... 8
(d) F
ƏRDI ŞƏXSLƏRIN HÜQUQLARI
:
MADDI QIYMƏTLƏNDIRMƏ
............................................................................................. 8
2. Digər mübahisə növlərinə tətbiq edilə bilməsi ..................................................................................... 9
3. 6-cı Maddənin əsas proseslərdən əlavə digər proseslərə tətbiq edilə bilməsi.................................... 10
4. İstisna edilən məsələlər ...................................................................................................................... 12
II. MƏHKƏMƏYƏ HÜQUQ ............................................................................................... 13
1. Məhkəməyə hüquq və məhkəməyə çatım hüququ ............................................................................... 13
(a) P
RAKTIKI VƏ EFFEKTIV OLAN HÜQUQ
.............................................................................................................................. 13
(b) M
ƏHDUDIYYƏTLƏR
......................................................................................................................................................... 15
2. Məhkəməyə hüquqdan imtina ............................................................................................................. 17
(a) P
RINSIP
............................................................................................................................................................................. 17
(b) Ş
ƏRTLƏR
.......................................................................................................................................................................... 17
3. Hüquqi yardım ................................................................................................................................... 18
(a) H
ÜQUQI YARDIMIN TƏMIN EDILMƏSI
................................................................................................................................ 18
(b) T
ƏMIN EDILƏN HÜQUQI YARDIMIN SƏMƏRƏLILIYI
............................................................................................................ 19
III. INSTITUSIONAL TƏLƏBLƏR ................................................................................... 20
1. "Məhkəmə" anlayışı ........................................................................................................................... 20
(a) A
VTONOM ANLAYIŞ
......................................................................................................................................................... 20
(b) Y
URISDIKSIYA SƏVIYYƏSI
................................................................................................................................................. 21
(c) T
AM YURISDIKSIYAYA MALIK OLAN MƏHKƏMƏ TƏRƏFINDƏN IŞƏ YENIDƏN BAXILMASI
.................................................. 22
(d) Q
ƏRARLARIN ICRASI
........................................................................................................................................................ 24
2. Qanun əsasında yaradılma................................................................................................................. 27
3. Müstəqillik və qərəzsizlik ................................................................................................................... 27
(a) Ü
MUMI MÜDDƏALAR
......................................................................................................................................................... 27
(b) M
ÜSTƏQIL MƏHKƏMƏ
....................................................................................................................................................... 28
(c) Q
ƏRƏZSIZ MƏHKƏMƏ
....................................................................................................................................................... 30
IV. PROSESSUAL TƏLƏBLƏR ........................................................................................ 34
1. Ədalətlilik ........................................................................................................................................... 34
(a) Ü
MUMI PRINSIPLƏR
.......................................................................................................................................................... 34
(b) T
ƏTBIQ DAIRƏSI
............................................................................................................................................................... 35
(c) D
ÖRDÜNCÜ INSTANSIYA
.................................................................................................................................................. 40
(d) Ç
ƏKIŞMƏLI MƏHKƏMƏ PROSESLƏRI
................................................................................................................................. 43
e) T
ƏRƏFLƏRIN BƏRABƏRLIYI
................................................................................................................................................ 45
(f) S
ÜBUTLARIN IDARƏ OLUNMASI
........................................................................................................................................ 46
(g) M
ƏHKƏMƏ QƏRARLARININ ƏSASLANDIRILMASI
.............................................................................................................. 48
2. Açıq məhkəmə araşdırması ................................................................................................................ 49
(a) İ
ŞIN ARAŞDIRILMASI
......................................................................................................................................................... 49
(b) Q
ƏRARLARIN ELAN EDILMƏSI
.......................................................................................................................................... 52
3. Məhkəmə proseslərinin müddəti ......................................................................................................... 53
(a) M
ƏHKƏMƏ PROSESLƏRININ MÜDDƏTININ MÜƏYYƏN EDILMƏSI
....................................................................................... 54
(b) A
ĞLABATAN MÜDDƏT TƏLƏBININ QIYMƏTLƏNDIRILMƏSI
............................................................................................... 54
QƏRAR VƏ QƏRARDADLARIN İNDEKSİ ..................................................................... 59
3/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi