131
Yuxarıda qeyd edilən nümunələr elektron kitabxanaların resurslarının
formalaşmasında ( buraya axtarışı, toplanması, emalı, analizi daxildir) və
onların müəyyən qaydalar çərçivəsində sənədləşdirilməsi,
son nəticədə
qeydiyyat m
əlumatlaırnın yaradılması texnologiyalarını ən sadə formada əks
etdirir. İnformasiya texnologiyalarının sürətli inkişaf etməsi ənənəvi strukturu
saxlayara
q aparılan texniki proseslərin intellektual avtomatlaşdırılmasını təmin
ed
ə biləcək proqram təminatlarının yaradılması üçün yeni istiqamət və
m
əqsədləri müəyyən edir. Bu yanaşma insanın elektron kitabxanadan istifadəsi
zamanı formalaşan informasiya əsasında şəxsin portfoliosunun yaradılması,
buraya onun
intellktual s
əviyyəsi, infromasiya mədəniyyəti, tərcih etdiyi
informasiya istiqam
ətləri və s. xüsusiyyətlərini müəyyən edə bilər. Yəni
ist
ənilən istifadəçinin intellektual sistemlə ünsiyyətdə olması onlara məxsus
m
əlumatların verilənlər bazasında emal və analizi proseslərinin getməsini
t
əmin edə bilər. Bu məlumatların avtomatlaşdırılmış formada qəbul edilməsi
v
ə sistemləşdirilməsi isə elektron kitabxanada qeydiyyat məlumatlarının
formalaşmasını və onların emal, analizini təmin etmək üçün güclü alətə
çevrilir, informasiya müt
əxəssisləri istifadəçilərlə bir başa ünsiyyət qurmadan
onlar haqqında məlumatları əldə edə bilirlər və bu məlumatlar əsasında onların
portfoliosuna
uyğun
olaraq
informasiya
təminatının
fotmatını
mü
əyyənləşdirilir. Sonrakı mərhələdə informasiyanın avtopmatlaşdırılmış
axtarış, seçim, emal və analiz prosesləri aparılır.
Bütün
bu qeyd edil
ənlər elektron kitabxanaların resursların tutumu
baxımından deyil, onun texniki proseslərinin aprılmasının intellektuallığını ön
plana ç
əkir. Bu yanaşma ilə gələcəkdə iki tədqiqat obyekti meydana gəlir 1.
Yaradılacaq intellktual elektron kitabxanada qeydiyyat məlumatlarının
avtomatlaşdırıldırılmış idarə edilməsi sisteminin qurulması və onun
istifad
əçilərlə informasiya işinin təşkili, onların sosial şəbəkələrinin
yaradılması ki, bu da artıq yeni nəsil intellektual elektron kitabxana
sisteml
ərinin yaradılmasını müəyyən edir.
ƏDƏBİYYAT
1. Hofstetter Fred T. Internet Literacy / Fred T. Hofstetter. – 2nd ed. – New York: McGraw-
Hill Irwin, 2001. – 354 p. ; ill : 24 cm. – ISBN 0-07-239821-3
2. Xie, Hong (Iris). Users’ Evaluation of Digital Libraries (DLs): Their uses, their criteria, and
their assessment / School Information Studies.-
URL:
http://www.sois.uwm.edu/xie/IrisArticles/Articles/dl_eva_comparison_ipm_clean.pdf
3. Kovacs, Diane K. (Diane Kaye), 1962-. The Kovacs guide to electronic library collection
development : essential core subject collections, selection criteria, and guidelines / Diane K.
Kovacs. – 2nd ed. – New York; London : Neal – Schuman Publishers, Inc, 2004 . - 303 p. ; ill
: 23 cm. – ISBN 978-1-55570-664-7
4. Rajshekharan K., Raman Nair R., Nafala K.M. Digital library basics : a practical manual /
132
Rajshekharan K. …[et all]. --- New Delhi : Ess Ess Publications, 2010. --- 193 p. ; ill : 21 cm.
--- ISBN 978-81-7000-601-5
5.
Using AND, OR, and NOT (Boolean Operators) URL:
http://www.knowledgecenter.unr.edu/instruction/help/booltips.html
6.
Армс, Вильям И. Электронные библиотеки. – ПИК ВИНИТИ, 2001. 274 с. Пер с англ.
Arms, William. Digital Libraries. Cambridge, Mass.: MIT Press, 2000. – 287
7.
Башмаков А. И., Башмаков И. А. Интеллектуальные информационные технологии :
Учеб. пособие. – М. : Изд-во МГТУ им. Н.Э. Баумана, 2005. – 304 с. : ил. –
(Информатика в техническом университете). – İSBN 5-7038-2544-X
Э.Ч. МАМЕДОВ
ОБРАБОТКА И АНАЛИЗ РЕГИСТРАЦИОННЫХ ДАННЫХ
СФОРМИРОВАННЫХ В ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫХ ЭЛЕКТРОННЫХ
БИБЛИОТЕКАХ
РЕЗЮМЕ
В статье рассматриваются комплектования, систематизация, обработка и анализ
информационных ресурсов, также разработка базы регистрационных данных в
интеллектуальных электронных библиотек.
E.Ch. MAMMADOV
PROCESSING AND ANALYZING OF THE REGISTERED DATA FORMED
IN INTELLECTUAL DIGITAL LIBRARIES
SUMMARY
The article examine the forms of acquisition, sistematization, prossesing and
analyzing of the
information resources, also creation of formed registered data base in the
inteligent digital libraries.
133
K
əmalə MƏMMƏDOVA
AMEA M
ərkəzi Elmi Kitabxanasının
Kitabxanaşünaslıq şöbəsinin müdiri, dissertant
KİTABXANALARDA MARKETİNQ ŞÖBƏSİNİN TƏŞKİLİ
Açar sözl
ər: kitabxana, marketinq, kitabxana-informasiya marketinqi,
marketinq şöbəsi
Ключевые слова: библиотека, маркетинг, маркетинг библиотечно-
информационных услуг.
Key words: library, marketing, marketing of library services
H
ər bir tarixi inkişaf mərhələsində bir çox sosial institutlar kimi
kitabxanaların da funksiyaları cəmiyyətin, siyasi və sosial-iqtisadi həyatına
uyğun şəkildə təşkil olunur.
C
əmiyyətdə baş verən dəyişikliklər müasir kitabxanaların inkişafının
ən güclü faktoru kimi konseptual əhəmiyyət kəsb edir və kitabxanaların
c
əmiyyətlə qarşılıqlı əlaqələrini və sosial missiyaları dəyişdirir. Onlar missiya
v
ə sosial funksiyaların seçiminə, kitabxana-informasiya resurslarının və
istifad
əçilərə göstərilən xidmətin formalaşmasına olan yanaşmaya, kitabxana
texnoloqiyalarının və kadrların inkişafına, ənənəvi fəaliyyət istiqamətlərinin
modernl
əşdirilməsinə və yeni istiqamətlərin mənimsənilməsinə əhəmiyyətli
d
ərəcədə təsir göstərir. Kitabxanaların ənənəvi funksiyaları (memorial,
kommunikasiya, informasiya, t
əhsil və elmi) yeni
məzmunla zənginləşir və
onların həyata keçirilməsi imkanları genişləndirilir. Bu isə kitabxanaların
idar
əolunmasında müasir kitabxana fəaliyyətinin məqsəd və funksiyalana
uy
ğun dəyişikliklər aparılmasını tələb edir. Belə yeniliklərdən biri də
kitabxanaların marketinq fəaliyyətidir.
İctimai praktikanın digər sahələrində olduğu kimi, kitabxanaların da
innovasiya f
əaliyyəti marketinqlə sıx əlaqəlidir, çünki, marketinq istənilən
t
əşkilatın idarəolunmasının inteqral funksiyası hesab olunur.
Bu gün kitabxanaların innovasiya fəaliyyəti onun strateji inkişaf
istiqam
ətlərinə uyğun olaraq müxtəlif marketinq yanaşmaları əsasında
qurulur.
Marketinq konsepsiyasını qəbul etmiş kitabxananın fəaliyyəti
oxucunun
ehtiyac, t
ələbat və zövqünün dərindən və hərtərəfli öyrənilməsinə
v
ə xidmət sferasının məhz bu amillər əsasında formalaşdırılmasına yönəldilir.
Bununla da, kitabxanalar üçün marketinqin
əsasları müəyyənləşdirilir.
Marketinq
kitabxananın bir-birilə əlaqəli müxtəlif növ
fəaliyyətlər
sistemi, real v
ə potensial istifadəçilərinin ehtiyac duyduğu kitabxana məhsul
v
ə xidmətlərinin çatdırılma və göstərilmə mexanizminə əsaslanan yaradıcı ida-