49
3.Sığorta olunmuş obyektlərin sığorta məbləği. Sığorta məbləğini ifadə
etməklə sığortaçılar tərəfindən qəbul olunan məsuliyyətin həcmini xarakterizə
edir.
4.Daxil olan sığorat tədiyyələrinin (mükafatlarının) həcmi.Sığorta təşkilatı
tərəfindən təsərrüfat fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulan cari
maliyyə vəsaitlərinin ölçüsünü ifadə edir.Dinamika üzrə ,növlər üzrə nəzəedən
keçirilir.Mükafatın artım tempi müəssisələrin ödəniş artımından asılı olaraq
tədqiq edilir,səbəb və amillər araşdırılır.
5.Gəlir və xərclərin həcmi.Dinamika üzrə nəzərdən keçirilir.Artımın
tərkibi,strukturu və amilləri dərindən tədqiq edilir.
6.Sığorta ehtiyatlarının həcmi.Sığorta təşkilatının ödəniş qabiliyyətinin
qiymətləndirilməsi üçün tətbiq edilir.Onların dinamikası,tərkibi,məsuliyyətinin
strukturu nəzərdən keçirilir.
Maliyyə nəticələrini xarakterizə edən nisbi göstəricilər daha
müxtəlifdirlər.Bunlara aiddir:
1.
Rentabellik.Sığorta təşkilatı və onun müxtəlif sığorta növləri üzrə
hesablanır.Sığorta təşkilatının rentabelliyi balans mənfətinin nizmnamə
kapitalına və ya sığorta fəaliyyəti üzrə xərclərin məbləğinə olan nisbətlə
hesablanır.Sığorta növü üzrə rentabellik sığortanın sığortanın müvafiq
növünə əsasən əldə edilən gəlirin sığorta məbləğinə və ya sığortanın bu
növü üzrə dail olan sığorta haqlarının məbləğinə olan nisbətlə müəyyən
edilir. Sığorta təşkilatının rentabelliyi həmçinin sığorta ilə əlaqədar
olmayan fəaliyyətin nəticələrinin uçota alınması vasitəsi ilə təyin olunur.
Aktivlərin rentabelliyi xalis gəlirin aktivlərin orta illik məbləğinə olan
nisbətinə əsasən hesablanır. nvestisiyaların rentabelliyi investisiya gəlirinin
sığorta ehtiyatlarının məbləğinə bölünməsi vasitəsilə hesablanır.
2.
Sığorta növü üzrə olan ödənişlərin normativləri.Tarifdə qeyd olunmuş
ödənişlərin normativləri ilə toplanmış sığorta mükafatları üzrə faktiki
50
ödənişlər kimi müəyyən edilən faktiki səviyyənin müqayisə edilməsi ilə
öyrənilir.
3.
Xərclərin səviyyəsi.Sığorta təşkilatlarının xərcləri toplanmış sığorta
ödənişlərinin həcmi ilə müqayisə edilir.Zərərlilik əmsalı sığorta ödənişləri
və xərclərin toplanmış ödəniş məbləğinə olan nisbəti vasitəsilə müəyyən
edilir.Əlavə xərclərin səviyyəsi-ödənişli komissiyon haqlarının sığorta
ödənişlərinin ümumi məbləğinə olan nisbəti kimi ifadə olunur.
4.
Gəlir.Qeyri-sığorta fəaliyyətindən əldə edilən gəlirin sığorta fəaliyyətindən
ə
ldə edilən gəlir ilə müqayisə edilməsi.
Sığorta təşkilatının mənfəət və zərərlər haqqında hesabatı sığortaçının
balansına daxil olan və il ərzində nəşr olunan hesabat formasıdır.Bu
mühasibat sənədlərində əks olunan məlumatlar maraqlı şəxslərin hər biri üçün
lazımdır .Bu məlumatların sadə və aydın olması sığorta müdafiəsinin sosial
xüsusiyyətinə əsaslanır və müştərilər üçün sığorta kompaniyasının maliyyə
vəziyyəti haqqında zəruri məlumatların əldə edilməsinə şərait yaradır.Bəzi
sığortaçılar nəşr edilmiş maliyyə-təsərrüfat fəaliyyətinin əsas göstəricilərindən
reklam məqsədi ilə istifadə edirlər.Maliyyə nəticələri haqqında hesabat
forması sığorta fəaliyyətinə nəzarət edən orqanların təlimatlarına uyğun olaraq
dövri şəkildə dəyişikliklərə məruz qalır.Aşağıda Azərbaycan Respublikası
Maliyyə Nazirliyinin 5 dekabr 2008-ci il -125 №-li əmri ilə təsdiq edilmiş
maliyyə nəticələrinə aid hesabat forması verilmişdir.
SIĞ
ORTAÇININ (TƏ
KRARSIĞ
ORTAÇININ) və
HÜQUQ ŞƏ
XS
SIĞ
ORTA BROKER N N MƏ
NFƏƏ
T VƏ
ZƏ
RƏ
R HAQQINDA
HESABAT (rüblük və
illik)
Sığortaçının (təkrarsığortaçının) və sığorta brokerinin adı:_____________________________
Hesabat dövrü___________________________________
Gə
lirlə
r
Mə
bləğ
Ə
sas əməliyyat gəliri:
birbaşa sığorta üzrə sığorta haqları
təkrarsığorta üzrə təkrarsığorta haqları
sığorta ödənişlərində təkrarsığortaçıların payı üzrə
təkrarsığortaya verilmiş müqavilələr üzrə komissyon
muzdlar üzrə
51
Xalis sığ
orta ehtiyatlarının də
yiş
mə
si (müsbə
t və
ya
mə
nfi)
nvestisiya gə
lirlə
ri üzrə
Subroqasiya gə
lirlə
ri
Sair gə
lirlə
r
Cə
mi gə
lirlə
r
Xə
rclə
r
Ə
sas əməliyyat xərcləri:
Verilmiş sığorta ödənişləri və sığorta məbləğləri üzrə
Qaytarılan sığorta haqları üzrə
Təkrarsığortaya verilmiş sığorta haqları üzrə
Qarşısıalınma tədbirləri fonduna ayırmalar üzrə
Sığorta fəaliyyəti üzrə sair xərclər
Işlərin aparılması xərcləri
Sair xərclər
Cəmi xərclər
Maliyyə mənfəəti (zərəri)
Mənfəətin nizamnamə kapitalına yönəldilən hissəsi
Vergiqoyulmadan əvvəl mənfəət (zərər)
Mənfəət vergisi
Hesabat dövründə xalis mənfəət (zərər)
BÜDCƏYƏ VƏ BÜDCƏDƏNKƏNAR ÖDƏN ŞLƏR
(manatla)
Göstə
ricilə
rin adları
Hesablanmış
dır
Faktiki ödə
nilmiş
dir
Mə
nfəə
tdə
n vergi
Ə
lavə dəyər vergisi
Gə
lir vergisi
Ə
mlak vergisi
Torpaq vergisi
Aksizlə
r
Ödə
mə
mə
nbə
yində
n vergi
(4%)
Sair vergilə
r
Sosial sığ
orta və
tə
minat
Mə
cburi ödə
niş
lə
r (0,3%)