16
17
kanti
Tavisuflebis
zRvari
ganpirobebulia
moraliT da
dakavSirebulia
saerTo
keTildReobasTan
sad aris
Tavisuflebis
zRvari
sazogadoebaSi?
ori pasuxi
monteskie
kan ti Ta vi suf le bis ki dev uf ro far To for mu li re bas gvTa va zobs
da axal sa fe xur ze ah yavs is, vi na i dan Ta vi suf le bis SezRud vas uf ro
ab s t raq tu lad aRiq vams: ne bis mi e ri qme de ba imis mi xed viT un da Se fas-
des, Tu ram de na daa Se saZ le be li mi si, ro gorc sa yo vel Tao ka no nis,
ga mo ye ne ba. for mu li re bis am g va ri ga far To e ba gu lis x mobs ara mar-
to ka no nis dac vis, ara med ase ve ka no nis far g leb Si Ta vi suf le biT
sar geb lo bis sa kiTxs. Tva li Se vav loT mar tiv ma ga liTs: vTqvaT, ar
ik r Za le ba did ga ba ri te bi a ni, ma Ra li ga mav lo bis av to man qa nis mox ma-
re ba, ro me lic bevr saw vavs sa Wi ro ebs da, am de nad, sa zi a noa ga re mos-
T vis. Tu amas er Ti a ni, sa yo vel Tao ka no nis sa xes miv cemT, se ri o zul
eko lo gi ur prob le mas mi vi RebT.
kan tis mi xed viT, Ta vi suf-
le bis zRva ri
mo ra liT ga ni-
sazR v re ba, xo lo in di vi dis
Ta vi suf le bis zRvru li niS-
nu li
sa er To ke Til dRe o baa.
Tum ca cal ke u li pi rov ne bis
Ta vi suf le bis zRva ri ar aris
sak ma ri si mTe li sa zo ga do-
e bis Ta vi suf le bis zRvris
dad ge nis T vis. ker Zod, aq sa u-
ba ria ara mar to ima ze, rom
ar da iS vas in di vi dis Ta vi-
suf le bis SezRud va an mas Si
Ca re va, ara med ima ze dac, rom Ta vi suf le bis sazR v re bi ga far Tov des
maT T vis, vi si Ta vi suf le bac izRu de ba. sa zo ga do e bis far g leb Si es
im Sem Tx ve va Si mi iR we va, Tu yve la ada mi a ni Ta na ba ri Ta vi suf le biT
sar geb lobs. ger ma ni is so ci al-de mok ra ti u li par ti is ham bur gis
prog ra ma Si vkiTxu lobT: „yo ve li ada mi a ni mo wo de bu lia Ta vi suf-
le bis ken da aqvs una ri, iyos Ta vi su fa li. Se uZ lia Tu ara mas, icxov-
ros am mo wo de bis Se sa ba mi sad, sa zo ga do e ba gan sazR v ravs.”
uax les Te o ri eb Si – ma ga li Tad, no be lis pre mi is la u re a tis, in do-
e li amar tia se nis, kon cef ci a Si – sa u ba ria „TviT re a li za ci is Se saZ-
leb lo beb ze”. es gu lis x mobs sa zo ga do eb riv cxov re ba Si aq ti ur
mo na wi le o bas, ro me lic sak ma od scil de ba fis ka lur Ta nas wo ro bas.
1
sa kiTxi, Tu sa dam de vrcel de ba Ta vi suf le ba (in di vi dis Ta vi suf-
le ba sa zo ga do e bis, ase ve sa xel m wi fos mi marT), dRem de sa ka ma Toa.
iq ne ba es sa te le fo no sa ub re bis mos me nis prob le ma Tu sa gan ge bo
Sem Tx ve va Si Tav dac vis mi nis t ris brZa ne ba sam g zav ro TviT m f ri na-
vis Ca mog de bis Se sa xeb – sxva mra val kiTx vas Tan er Tad es gax lavT
Ta vi suf le bis zRvris Ta o ba ze sa zo ga do eb ri vi dis ku si is sa ga ni.
dRem de Ta vi suf le bis zRvris gan sazR v ri sas or fi lo so fi ur mo saz-
re bas iS ve li e ben:
mon tes ki es mi xed viT, Ta vi-
suf le bis zRva ri aris ka no-
nis dac
vis val
de bu le ba,
ro me lic efuZ ne ba uf le bas
– mi si dac va yve la sxva mo qa-
la qe sac mo eTxo vos.
„er
Ti Se
xed viT, de
mok ra ti is pi
ro beb Si xalxs yve
laf ris
ke Te ba Se uZ lia, ra sac mo i sur vebs. mag ram po li ti ku ri Ta vi suf le ba
su lac ar niS navs, ake To is, rac gin da. sa xel m wi fo Si, anu, sa zo ga-
do e ba Si, sa dac ka no ne bi ar se bobs, Ta vi suf le ba aris uf le ba, ake To
is, ri si ke Te bis uf le bac gaqvs, da ar iyo iZu le bu li, ake To is, rac
gek r Za le ba. un da ga
i az ro, ra aris da mo u ki deb lo ba da ra – Ta vi-
suf le ba. Ta vi suf le ba gax lavT uf le ba, ake To yo ve li ve is, rac ka-
no niT daS ve bu lia. Tu mo qa la qe ake Tebs imas, rac ka no niT ek r Za le-
ba, ma Sin mas aRar hqo nia Ta vi suf le ba, vi na i dan sxveb sac Se eZ le baT
ima ves ke Te ba.” (Montesquieu, 1992, gv. 212-213)
„am
de nad, ar
se bobs er
Ta der Ti ka
te go ri u li im
pe ra ti vi,
ker Zod: mo i qe ci mxo lod im maq si mas mi xed viT, ro mel sac isur veb di,
rom sa yo vel Tao ka no ni gam x da ri yo.” (Kant, 1995, gv. 51)
Sarl lui de mon tes kie
(1689–
1755) – sa mar Tal m cod ne da fi lo-
so fo si-mo ra lis ti. sa xe li ga iT q va,
pir vel rig
Si, traq
ta tiT „ka
non-
Tasulis Se sa xeb” (1748).
is mo iTxov da kon s ti tu ci ur mo-
nar qi as da xe li suf le bis ga da na wi-
le bas (sa ka non m deb lo, aR mas ru le-
bel da sa sa mar T lo xe li suf le beb-
ze).
k
l
s
T
n
T
T
s
e
d
b
a
s
ima nu el kan ti
(1724–1804) – dRem
de
erT-er Ti yve
la ze gav
le ni a ni ger
ma-
ne li fi
lo so fo si gan
ma naT leb lo bis
epo qi sa. mis naS
ro meb Si gan
xi lu lia
praq ti ku lad yve
la im
d ro in de li fi-
lo so fi u ri sfe ro.
Zi ri Ta di naS
ro me bi: „wmin
da go
ne-
bis kri ti ka” (1781), „praq ti ku li go ne-
bis kri ti ka” (1788), „msje lo bis una ris
kri ti ka” (1790), „sa
yo vel Tao mSvi
do-
bi sa ken” (1795), „mo
ra lis me
ta fi zi kis
sa fuZ v le bi” (1796/97).
1
ger
ma ni is fe
de ra lu ri mTav
ro bis pir
vel or mox
se ne ba Si si
Ra ri bi sa da sim
did ris
Se sa xeb ga mo i ye ne ba si Ra ri bis do nis ara mxo lod sa kuT riv ma te ri a lu ri in di ka to ri,
ara med mas Si gaT va lis wi ne bu lia so ci a lu ri in k lu zi i sa da eq s k lu zi is maC ve ne be lic.