Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
267 
qurtulub  Mənim  yurduma  və  ehsanıma  istirahət 
etmələri üçün gəlmələri yaxınlaşdı”. 
5.  Gecənin  sonunda  Allah-Təala  onların  hamısını 
bağışlayar.  
Ramazanda daha çox əhəmiyyət verilən məsələlər 
aşağıdakılardır: 
1.
 
Orucu bütün şərt və qaydaları ilə yalnız Allaha 
xatir tutmaq. 
2.
 
Mümkün  qədər  çox  Quran  oxuyub,  mənaları 
ətrafında düşünmək. 
3.
 
Başqa  vaxtlarda  edilən  günahlara  yol  vermə-
mək  və  olunan  günahlar  üçün  Allahdan  bağışlanma 
diləmək. 
4.
 
Ehtiyacı  olanlara  sədəqə  və  ehsanlar  vermək. 
Iftar  məclisləri  qurub  oraya  ehtiyacı  olan  insanları 
dəvət etmək. 
Peyğəmbər  (s.ə.v.)  buyurur:  “Sədəqələrin  ən 
yaxşısı Ramazanda verilən sədəqələrdir”. 
5.
 
Imkan 
daxilində 
bütün 
vacib 
gündəlik 
namazları camaatla birgə qılmaq. 
6.
 
Allaha  daha  çox  zikr  edib  Peyğəmbər  (s.ə.v.) 
və  məsum  Imamlara  Salavat  göndərmək.  Peyğəmbər 
(s.ə.v.)  buyurur:  “Ramazanda  Allaha  zikr  edən  bağış-
lanar və Allahdan istəyənin hacətləri geri qaytarılmaz”. 
7.
 
Ramazan ayında digər aylardan daha çox ibadət 
etmək. Aişədən (A.o.r.) bu barədə deyilir: “Peyğəmbər 
(s.ə.v.)  Ramazan  ayında  digər  aylardan  daha  çox 
namaz qılar, ibadətlə məşğul olardı”. 
Allahın bütün göstərişlərinin dərin hikməti olduğu 
kimi, Ramazan ayının orucluğunun da dərin və məntiqi 
hikməti  vardır.  Insan  özünü  bir  ay  maddi  və  mənəvi 
ləzzətlərdən  məhrum  etməklə,  müvəqqəti  olsa  da,  onu 

---

 
268 
əhatə  edən  yoxsul  təbəqənin  keçirdiyi  hissləri  keçir-
mək  imkanı  əldə  edir.  Səhərdən  axşamadək  ac  qal-
maqla  onların  il  boyu  keçirdikləri  bu  ağır  hissi  süni 
olsa  da,  hiss  edir.  Varlılar  yemək-içməklərinə  qənaət 
etməklə,  yoxsullara maddi  yardım imkanı əldə  edirlər. 
Ac qalmaqla cinsi yaxınlığa meyl etmir və bununla da 
bir  çox  ictimai  pozğunluqların  qarşısını  almış  olurlar. 
Rəsmi  statistik  məlumatlara  əsasən,  Ramazan  ayında 
baş verən cinayətlərin sayı minimum həddə (əlbəttə ki, 
müsəlman 
ölkələrində  -  Ə.C.Ə.)  çatır.  Qida 
məhsullarından  minimum  istifadə  bir  çox xəstəliklərin 
qarşısını  alır.  Insan  özünü  maddi  və  mənəvi  ləzzət-
lərdən  məhrum  etməklə,  mənəvi  təkamülə  daha  çox 
diqqət  yetirir  və  Allaha  yaxınlığı  və  Onun  razılığını 
əldə etməyi hər şeydən öndə qərar verir. Oruc varlı və 
kasıb  arasında  bərabərliyin  bərqərar  olması  və 
varlıların  aclığın  dadını  dadaraq  kasıblara  yardım 
etmələri üçün vacib edilmişdir. 
 
 
Orucun müalicəvi xüsusiyyətləri 
 
Müasir tibbdə  ən uğurlu  müalicə  üsullarından  biri 
də  oruc  tutmaq,  yəni  günün  böyük  bir  hissəsini  ac 
qalmaqdır.  Çoxçeşidli  qida  məhsullarından  həddindən 
artıq  istifadə  olunması,  qanda  şəkərin  və  xolesterinin 
çoxalmasına, bir sıra xəstəliklərin meydana  gəlməsinə 
səbəb  olur.  Oruc  tutmaqla  insan  özünü  bir  çox 
xəstəliklərdən  sığortaladığı  kimi,  ilin  bütün  günlərini 
dayanmadan  işləyən  mədəsinin  istirahətinə  şərait 
yaratmış  olur.  Islam  dinində  tövsiyə  olunan  orucluq 
dəri,  göz  və  böyrək,  şəkər,  revmatizm,  hətta  xərçəng, 
vəba  və  taun  kimi  ağır  xəstəliklərin  müalicəsinə 
müsbət  təsir  göstərir.  Peyğəmbər  (s.ə.v.)  bu  barədə 

---

 
269 
nəql olunan hədisdə buyurur:  
“Mədə bütün xəstəliklərin evi, imsak isə bütün 
dərdlərin dərmanıdır”.  
“Oruc tutun ki, sağlam olasınız”.  
Oruc  vücudun  xəstəliklərə  qarşı  müqavimətini 
artırır. Bu önəmli tibbi həqiqətin Islam dinində orucun 
fərz  olmasını  əsaslandırır.  Bugünkü  müasir  tibb  elmi 
orucluğu  xəstəliklərə  qarşı  bir  müalicəvi  vasitə 
olduğunu  göstərir.  Oruc  olan  şəxsin  mədəsinin 
istirahəti  ilə  yanaşı,  qaraciyərin  də  qan  təmizləmədə 
daha  rahat  işləməsinə  kömək  edir.  Çünki  yeyilmiş 
qidadan  hasil  olan  qan  qaraciyər  vasitəsilə  təmizlənir. 
Oruc  insan  bədəni  üçün  bir  rejimdən  ibarətdir.  Əsas 
məqsədi  də  bəşər  övladının  sağlam  olmasına  imkan 
yaradır. Insan bir ay oruc tutandan sonra elə bil anadan 
təzə doğulan uşaq kimi sağlam olmaqla, xolesterindən, 
artıq  yağ  toxumalarından  və  ürək-damar  təzyiqindən 
xəbəri  yoxmuş  kimi  həyat  sürməyə  başlayır.    bir 
müsbət  cəhəti  də  ondan  ibarətdir  ki,  günün  müəyyən 
vaxtlarında  (sahurda  və  iftarda)  yeyilən  qida  daha 
yaxşı  həzm  olunaraq  təmiz  qan  yaradır.  Ağ  qan 
xəstəliyinə tutulmuşların oruc tutduqları zaman onların 
bədənində  daha  yaxşı  qan  əmələ  gəlməsi  müşahidə 
edilmişdir.  “Qurani  Kərim”-də  buyurulduğu  kimi: 
“Bilsəniz  oruc  tutmaq  sizin  üçün  nə  qədər 
xeyirlidir”. 
Bəzən  insanlar  Ramazan  ayında  oruc  tutarkən 
sahurda və iftarda daha çox qidalı, yağlı və şirin yemək 
fikrinə  düşürlər.  Lakin  bu,  düzgün  deyil.  Həzrəti 
Peğəmbərin  (s.ə.v.)  hədislərində  buyurulduğu  kimi: 
“Insan  oğlu  həmiĢə  az  yeyib,  az  içməlidir”  kəlamı 
Ramazan  ayına  da  çox  aid  edilə  bilər.  Çünki  insan 

---

 
270 
bütün  günü  ac  qaldıqdan  sonra  çox  yeməsi  mədənin 
iztirabına səbəb ola bilir. Bu isə oruc tutan müsəlmanı 
bir  müddət  ağırlaşdırır.  Hətta  baş  ağrısı,  təzyiqin 
kəskin  artması  da  müşahidə  edilir.  Ona  görə  də,  həm 
sahurda,  həm  də  iftarda  doyunca  yemək  lazım  deyil. 
Burada  ulu  Peyğəmbərimizin  (s.ə.v.)  bir  hədisi  də 
yerinə düşür: “AcmamıĢ  süfrəyə oturmayın, doyma-
mıĢ  süfrədən  çəkilin”.  Orucluq  haqqında  Islam  dini-
nin  bizə verdiyi  bilgilərə,  “Qurani Kərim”-dəki  Allah-
Təalanın  buyuruqlarına,  Peyğəmbərimizin  (s.ə.v.)  hə-
dislərinə,  Imamlarımızın  (ə)  və  din  alimlərinin 
kəlamlarına riayət etməklə tutulan oruc insan səhhətinə 
xeyirdən başqa heç bir zərər yetirməz. 
Allah  dərgahında  həqiqi  oruc  tutanlar  o  kəslərdir 
ki,  Allaha  xatir  orucun  bütün  şərtlərinə  əməl  etsin. 
Orucluq  adı  ilə  –  çəki  salan,  selülitini  əridən,  pəhriz 
saxlayan  və  s.  adamların  orucu  çox  vaxt  qəbul  olun-
mur. (Amma bəlkə də qəbul olunur. Allah bilər…). 
 
Orucun tarixi 
 
Tarixi  mənbələr,  demək  olar  ki,  bütün  millətlərin 
oruc  tutduqları  barədə  xəbər  verir.  Belə  ki,  hələ 
eramızdan  çox-çox  əvvəl  qədim  Misirdə,  Çində, 
Yunanıstan  və  Hindistanda  yerli  əhalinin  müxtəlif 
inanclara  sahib  olmalarına  baxmayaraq,  ilin  müəyyən 
gün  və  ya  həftələrini  oruc  tutmuş  və  bunu  nələrləsə 
əlaqələndirmişlər. 
Bəzi 
millətlər 
yalnız 
ət 
məhsullarından  imtina  etmiş,  bəziləri  yalnız  balıqla 
qidalanmış və digər yeməklərdən imtina etmiş, bəziləri 
isə bir guşəyə qapanaraq göz və ya dil orucu tutmuşlar. 
Yəni  öz  inanclarına  əsasən,  hər  hansı  bir  hadisənin 
qarşısını almaq məqsədilə müəyyən günlər insanlardan 

---