Qətnamələr beynəlxalq hüquqi mənbələrdən sayılmır və yalnız informasiya xarakteri daşıyırlar. Lakin, hüquqi mənbə üçün zəminə ola bilərlər. Bu mənaya ki, yeni bir ürfün formalaşmasında və onun müştərək baxış və rəftarının icad olunmasında elə təsirləri olmalıdır ki, beynəlxalq məhkəmələrin diqqətini cəlb edə bilsin. Beynəlxalq təşkilat və assosiasiyalar tərəfindən verilən qətnamələrin dəyər və əhəmiyyəti eyni səviyyədə deyildir. Bu qətnamələrdən bəziləri dünya səviyyəli və ümumidir. Onun mötəvasını, dünyanın siyasi, hüquqi, ictimai, iqtisadi və mədəni məsələlər zəminəsində olan ümumi məsələlər təşkil edir. Qətnamələrdən bəzisi məntəqə xarakteri daşıyır. Bəzisi də xüsusi mövzu və ya məsələ barəsində verilərək, ixtisas xarakteri daşıyır. Məsələn, təbiətin mühafizəsi barəsində qətnamənin verilməsi və s.
Beynəlxalq təşkilatların qətnamələri arasında, BMT-nin ümumi iclasında qəbul olunan qətnamələr fövqəladə əhəmiyyətə malikdir. Çünki bu qətnamələr dünyanın ümumi fikirlərini özlərində əks etdirirlər. Әvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, qətnamələrin əməli xarakter daşıması o qədər də lazım deyil, əksinə, onların əxlaqi xarakter daşıması daha əhəmiyyətlidir. Lakin BMT-də qəbul olunan qətnamələr, üzv olan ölkələrin əksəriyyəti imzaladığı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu qətnamələr həmçinin, beynəlxalq hüquqi qaydaların yaranması üçün zəminə yaratmağa qadirdirlər. Qətnamələrlə yanaşı, BMT-nin bəyannamələri də böyük əhəmiyyətə malik olaraq, beynəlxalq əlaqə və hüquqi qaydalarda özünəməxsus yer tuturlar. Buna misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
Dünya Insan Hüququ Bəyannaməsi; Təbii Mənbələrə Daimi Hökmranlıq haqqında rəsmi bəyannamə; Beynəlxalq hüquq sistemlərinin ən böyük formalarından birinin, yəni 1982-ci ildə dünya dövlətlərinin təsdiq etdikləri “Dənizlərin Beynəlxalq Hüququ”nun formalaşmasında başlanğıc nöqtəsi olan 1970-ci ildə qəbul olunan Insanların Birgə Mirası haqqında bəyannamə.
Dostları ilə paylaş: |
