123
ISHSIZLIK
Ishchi kuchiga
bo‘lgan talab va
taklif
p
S
D
q
Oylik ish haqi
Ishchilar soni
3000
850 000
3500
2500
900 000
24.1- chizma.
ataladi. Ikkinchi tomondan,
ishchi kuchining narxi
qancha arzon bo‘lsa, korxonalar shuncha ko‘p
ishchi yollashadi va aksincha, ishchi kuchining narxi
qancha qimmat bo‘lsa, korxonalar shuncha kam
ishchini ishga yollashadi. Buni ham grafik yordamida
ifodalasak, 24.1- chizmadagi
kabi ishchi kuchiga
bo‘lgan talab chizig‘i deb ataladigan
D
chiziqni
hosil qilamiz. Boshqa tovarlar kabi, ishchi kuchining
bozor narxi unga bo‘lgan
talab va taklifdan kelib
chiqib aniqlanadi. Ishchi kuchiga bo‘lgan talabning
taklif miqdoriga teng bo‘lgandagi narxi uning bozor
narxini belgilaydi. 24.1- chizmada tasvirlangan
ishchi kuchining narxi 850 000 so‘mni, bunday oylik
ish haqiga rozi bo‘lgan ishchilar soni 3 000
kishini
tashkil qiladi.
Nima sababdan to‘qimachilik kombinatining
menejeri oddiy ishchiga nisbatan ko‘p maosh olishini
asoslashga urinib ko‘raylik. Ishchi va xizmatchilar
maoshining ko‘p yoki kam bo‘lishi quyidagi omillarga
bog‘liq bo‘ladi:
1. Ish kishidan qanchalik ko‘p
maxsus bilim,
malaka va tayyorgarlikni talab qilsa, u shunchalik
qimmat turadi. Haqiqatan, katta o‘quv va malaka talab
qilmaydigan, oddiy ishlarni
bajara oladigan ishchilar
juda ko‘p. Maxsus bilim va alohida boshqarish
qobiliyatiga ega bo‘lgan tajribali menejerlar esa kam.
Shu bois, oddiy ishchilar ishchi kuchining taklifi —
S
2
, menejer xodimlar ishchi kuchi taklifi —
S
1
dan
ko‘p bo‘ladi. Bu holatda, menejerlar ish haqi —
p
1
,
oddiy ishchilar ish haqi —
p
2
dan ko‘p bo‘lishini
24.2- chizmadan aniqlashimiz mumkin bo‘ladi.
2. Ishning evaziga yaratilgan tovar sotilgach,
ish beruvchiga qanchalik
ko‘p foyda olib kelsa, ishchi kuchi shuncha yuqori baholanadi.
3. Ish qanchalik og‘ir va qiyin bo‘lsa, shuncha qimmat bo‘ladi.
Masalan, ko‘mir koni ishchisi oddiy ishchilardan ko‘proq maosh oladi.
4. Ish qanchalik xavfli, sog‘liqqa ziyon yetkazadigan yoki tavakkalchi-
likni talab qiladigan bo‘lsa, shuncha qimmat baholanadi.
Ishchi kuchi bozorida ishchi kuchiga bo‘lgan talab va taklif o‘rtasidagi
muvozanat qator omillar ta’sirida buzilib turadi.
Bu omillardan biri
mehnat bozorining boshqa tovarlar bozoriga bog‘liqligidir. Masalan, bir
24.2- chizma.
p
S
2
D
q
Dostları ilə paylaş: