Islom diniga doir manba va adabiyotlar

120
MANBAShUNOSLIK
vome’ ul-
fi
qh” ham deyiladi. 586/1190 (yoki 582/1186)-yilda 
vafot etgan.
“Badoye’”
. 
Ushbu mashhur asar mualli
fi
Abu Bakr ibn 
Mas’ud bin Ahmad Malik al-ulamo Alouddin al-Kosoniydir. 
“Badoye’” Alouddin as-Samarqandiy yozgan “Tuhfat al-fuqaho” 
asari sharhidir. Al-Kosoniyning yana “as-Sulton al-mubin 
fi
y 
usul ad-din” nomli kitobi bo‘lgan. U 587/1191-yil Rajab oyida 
Halabda vafot etgan. Halab tashqarisida Alouddin Samarqandiy-
ning qizi olima, faqiha Fotima yoniga dafn qilingan.
“Zaxira” va “Muhit”
kabi mashhur kitoblarning sohibi 
Burhoniddin Mahmud ibn Sadr us-sa’id Ahmad ibn Sadr ul-
kabiyr Abdulaziz al-Buxoriy bo‘lib, 544/1149-yilda vafot etgan. 
Uning “az-Zaxira”, “Sharh al-Jome’ as-sag‘iyr”, ”Sharh az-Ziyo-
dot”, “Sharh Adab al-qozi lil-Xassof”, “al-Voqeot” kabi asarlari 
bor. Uning “Zaxira” asari “Muhiti Burhoniy” kitobining mu-
laxxasi – tanlangan masalalari hisoblanadi.
“Saloti Mas’udiy”
.
Bu asar Faqih Mas’ud bin Mahmud 
bin Yusuf as-Samarqandiy (XIII–XIV asrlar) qalamiga mansub. 
Fiqhga oid 3 juz’li fors tilidagi asar. Bizning diyorlarda mashhur 
va ma’mul bo‘lgan. Bir paytlar yurtimizda ikki marta turkiyga 
o‘girilgan. Zamonaviy o‘zbek tilida asar hali nashr etilmagan.
Mazkur manbalar asosida musulmon qonunchiligi yaratil-
gan.
Abu Mansur al-Moturidiy ilmiy merosi. 
Islomiy bilim-
lardan yana bir turi aqoid ilmi bo‘lib, bu sohaga ham marka-
ziy osiyolik ulamolar o‘zlarining katta hissalarini qo‘shganlar. 
Ularning eng mashhuri va ustozi Abu Mansur Moturidiydir.
Abu Mansur al-Moturidiy
sunniy e’tiqodidagi ikki yirik 
oqimlardan biri bo‘lmish Moturidiya oqimining asoschilaridan 
hisoblanadi. Uning hayoti haqida ma’lumotlar juda oz. To‘liq 
nomi Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud 
al-Hana
fi
y al-Moturidiy as-Samarqandiydir. Buyuk kalom 
imomi va 
fi
qh olimi asli Samarqandning Moturid qishlog‘idan 

---