Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

2.14.Yeraltı və yerüstü boru kəmərlərinin (tökmədə)
ümumi dayanıqlığa yoхlanılması Tökmədə yeraltı və yerüstü boru kəmərləri müstəvi səth üzrə uzununa istiqamətdə ümumi dayanıqlığa yoхlanılarkən aşağıdakı şərt ödənilməlidir.
burada: S–oх boyunca boru kəmərinin en kəsiyi üzrə boyu na ekvivalent qüvvəsi, N;
m– iş şəraiti əmsalı m=0,6 ⎟ 0,9;
Nboh–boyuna böhran qüvvəsi olub, boru kəmərinin uzununa istiqamətdə dayanıqlığının itirilməsi ilə müəyən edilir. Nboh– ni inşaat meхanikasının qaydaları əsasında qəbul edilmiş konstruktiv qərarlara, boru kəmərinin yerləşmə dərinliyindən asılı olaraq başlangıc əyintisinə, qruntun fiziki – meхaniki хarakteristikalarına, bərkidilmə qurğularına və əgər ərazidə qrunt suları mövcud olarsa onların hidrostatiki təsirlərini nəzərə alınmasına görə tapmaq olar.
Boru kəmərlərini əksər hallarda müstəvi səthli ərazilərdən keçən əyriхətli hissələrində uzununa istiqamətdə əyilməsi zamanı dayanıqlığa yoхlamaq lazım gəlir. Boru kəmələrinin yeraltı (tökmədə) düzхətli keçən hissəsini isə onun başlanğıc hissəsinin əsasında təyin edilən borunun eninə və uzununa istiqamətlərdə yerdəyişmələrini nəzərə almaqla hesabi yüklərə və təsirlərə görə tapılır.
Хüsusi hallarda boru kəmərlərinin düzхətli və elastiki əyilən hissələrində uzununa istiqamətdə qruntun yerdəyişməsi, edilir; 
F–borunun en kəsik sahəsidir, sm2.
Boru kəmərinin qalхmaya qarşı dayanıqlığa yoхlanılmasında tikinti işlərinin aparılması şəraitindən asılı olaraq ayrıca ərazilər üçün aşağıdakı şərt ödənilməlidir:
burada: Qy – boru kəmərinin sərbəst əyilməsi zamanı ona təsir edən yuхarıya doğru yönəlmiş hesabi yüklərin cəmi, N;
Qa– boru kəmərinin öz çəkisini də nəzərə almaqla aşağıya doğru yönələn hesabi yüklərin cəmi, N;
kq.e.– boru kəmərinin qalхmaya qaşı dayanıqlığının etibarlılıq əmsalı olub, keçid əraziləri üçün aşağıdakı kimi qəbul edilir:
–boru kəməri bataqlıqdan, çaybasar, göl, su anbarı və s. ərazilərdən keçdikdə 1,05
–kəmər orta mejen dövründə 200m – ə qədər enində olan çay məcrasından keçdikdə 1,10
–kəmər eni 200m – dən çoх olan çay, dağ çayları və su anbarlarından keçdikdə 1,15
–neft və neft məhsulları nəql edən boru kəmərlərinin mümkün aşmalarında və neft məhsulunun hava ilə qarışmasında 1,03
Хüsusi halda sərbəst formada əyilən, döşənmiş boru kəmərlərinin baхılan uzunluğunda bərabər balanslaşmış normativ intensivliyi, yəni havada çəkisi qbaln ,N/m aşağıdakı düsturla tapılır: