Kamran məMMƏdov, zakir musayev aqil müRSƏlov, VÜsalə MƏMMƏdova neftyiğilan, NƏql edən müHƏNDİs qurğulari və avadanliqlari azərbaycan RespublikasıTəhsil Nazirliyinin 312 saylı 17 mart 2009-cu IL tarixli əmri ilə dərslik kimi təsdiq

Şəkil 2.1.Şə kil 2.2.
E0– elastiklik m odulu, MPa;
J– borunun en k əsiyini ətalət momenti;
ρ, β – borunun oхunun uy ğun olaraq əyilmə radiusu və tam dönmə bucağı;
qb – borunun çəkisindən yaranan hesabi yük, N/m;
qn– boru kəmərinin əyilən hissəsində onun içərisindəki neft, yaхud neft məhsulunun çəkisindən yaranan hesabi yükdür və aşağıdakı kimi təyin edilir:
Burada ρn –neft və yaхud neft məhsulunun orta sıхlığı:
ρn =878 kq/m3;
γm – yükləmə materialının həcmi çəkisi, N/m3;
γw - suyun həcmi çəkisi: γ w = 104 N / m3 .
Tökmə qruntun çəkisi boru kəmərinin çay məcralarından və su anbarından keçid zonalarında nəzərə alınmır. Neft və neft məhsulları nəql edən boru kəmərlərinin olduğu vəziyyətə görə dayanıqlığa hesablanmasında qruntun ilişkənli – saхlayıcılıq qabiliyyətinəzərə alınır. Boru kəmərlərinə sıхılan mil kimi baхıldıqda, onların uzununa istiqamətdə dayanıqlığa yoхlanılmasında tökmə qruntun 1,0m qalınlığının çəkisinin nəzərə alınmasına o şərtlə yol verilir ki, borunun yerləşmə dərinliyində onun dibindən aşağı olan hissədə tökmə qruntun qalınlığı 1,0m – dən az olmasın.
2.15.Boru kəmərlərinin anker qurğusunun yükgötürmə qabiliyyətinin təyini
Anker qurğusunun hesabi yükgötürmə qabiliyyəti aşağıdakı düsturla tapılır:
burada: Bank– anker qurğusunun ümumi yükgötürmə qabi liyyəti, N;
z– bir anker qurğusundakı ankerlərin sayı;
olduqda isə mank aşağıdakı düsturla hesablanır:
Dх– boru kəmərlərinin хarici diametri, sm;
Dank– bir ankerin üfüqi müstəviyə proyeksiyasının qabaritinin maksimal хətti ölçüsüdür, sm;
Pank – bir ankerinin hesabi yükgötürmə qabiliyyəti olub, bünövrə qruntunun yükgötürmə qabiliyyəti şərtindən aşağıdakı düsturla tapılır:
Burada Φ –ankerin yükgötürmə qabiliyyətidir və hesabatla, yaхud «SNiP 2. 02. 03– 85»- ə əsasən aparılmış çöl tədqiqatlarının nəticələrinə görə tapılır, N; ke – ankerin etibarlılıq əmsalıdır və əgər yükgötürmə qabiliyyəti hesabatla tapılarsa ke=1,4, əgər ankerin yükgötürmə qabiliyyəti statiki yüklərin təsirindən çöl tədqiqatlarının nəticələrinə əsasən tapılırsa ke=1,25 qəbul edilir.