Kislota-asosli titrlash metodi

a) indikatorlarning ion nazariyasi
. 1894 yilda Ostvald k
о‘pgina organik 
moddalarni tekshirib, 
о‘z nazariyasini yaratdi. Uning fikricha, in- dikatorlar 
kuchsiz organik kislota yoki kuchsiz organik asos b
о‘lib, ular mo- lekulyar holda 
bir rangga, ion holda esa ikkinchi rangga ega b
о‘ladi. 
Agar organik kislotalarni HInd va organik asosni IndOH deb olsak, ularning 
dissotsilanishini quyidagi tenglamalar bilan ifodalash mumkin: 
HInd 
↔
H
+
+
Ind
- 
(1) 
IndOH 
↔
Ind 
+
+
OH
- 
(2) 

---

2 
Eritmada vodorod ionlari k
о‘paysa tenglama (1) da reaksiya chap tomon- ga 
surilib, indikatorning molekulyar holatdagi rangi [HInd] k
о‘rinadi, ten- glama (2) 
da esa 
о‘ng tomonga surilib, ion holatdagi rangi [Ind
+
] k
о‘rinadi. Ostvald rN-
indikatorlarning eritmadagi holatini 
о‘rganish uchun 300 ga yaqin organik 
moddalarni tekshirgan. 
Indikatorlar bir rangli va ikki rangli b
о‘lishi mumkin. Fenolftale- in kislotali 
muhitda rangsiz, ishqoriy muhitda qizil, metiloranj kislo- tali sharoitda qizil, 
ishqoriy sharoitda sariq rangga ega. 
b) indikatorlarning xromofor nazariyasi. 
Xromofor nazariyasining 
tushuntirishi buyicha organik birikmalarda tarkibida q
о‘shbog‘ tutgan grup- palar-
xromofor gruppalari b
о‘lib, reaksiya muhiti о‘zgarganda ularning mo- lekulalarida 
ichki 
о‘zgarishlar ruy berib, tautomer holatlarning biridan ikkinchisiga о‘tishi 
rangning 
о‘zgarishiga sabab bо‘ladi. Xromoforlarga 
-NO, -N
=
N-, 
=
C
=
C
=
, 
=
C
=
S gruppalar kiradi 
Masalan -N
=
O 
→
gruppa 
=
N-ON 
→
ga 
-N
=
N- gruppa 
=
N-NH- ga 
о‘tadi. 
Organik birikmalarning rangiga ularning molekulalarida yana bir - auksoxrom 
deb nomlangan gruppalarning b
о‘lishi ta’sir qiladi. 
Auksoxrom gruppalar (-NH
2
, -NH-, -OH, -OCH
3
, -N(CH
3
)
2
, -N(C
2
H
5
)
2
) 
ning 
о‘zi rang hosil qilmaydi, xromoforlar bilan birgalikda rangni chuqurlashtiradi. 
Indikator rangining 
о‘zgarishi ularning tautomer holatlariga bog‘liqligini uzoq 
vaqt 
о‘rganilib, har ikki nazariya birlashtirilib, bu nazariya ion xromofor nazariyasi 
deb nom oldi.