Kitabüs-salat namaz kitabi

 76
olanın, yeriyə bilməyən qocaların və korun camaata getməsi şərt deyildir. Camaat 
ilə  qılınan namazda özünə tabe olunan kimsəyə  “İmam”  deyilir.  İmamlığın və 
buna tabe olub camaat olmanın şərtləri vardır.  
 
İMAMLIĞIN ŞƏRTLƏRİ 
 
İmam olmaq üçün altı şərt lazımdır. Bu şərtlərdən biri olmayan imamın arxa-
sında qılınan namaz qəbul olmaz.  
1. Müsəlman olmaq. Əbu Bəkri Sıddıq və Ömər-ül Farukun “radıyallahü 
anhüma” xəlifə olduğuna inanmayan, miraca, qəbir əzabına inanmayan imam ola 
bilməz.  
2. Həddi-büluğ yaşında olmaq.  
3. Ağıllı olmaq. Sərxoş və dəli imam ola bilməz.  
4. Kişi olmaq. Qadın kişilərə imam ola bilməz.  
5. Heç olmazsa, Fatihəyi-şərifə ilə bir ayəti doğru oxuya bilmək. Bir ayəti əz-
bərləməyən və əzbərləsə də təcvid ilə oxuya bilməyən, nəğmə kimi oxuyan kimsə 
imam ola bilməz.  
6. Üzrsüz olmaq. Üzrü olan üzrü olmayanlara imam ola bilməz.  
İmamın, Qurani-Kərimi təcvid ilə oxuması lazımdır. Qiraəti gözəl demək, 
təcvid ilə oxumaq deməkdir. Namazın  şərtlərinə  əhəmiyyət verməyən imamların 
arxasında namaz qılınmaz. “Saleh və facir arxasında namaz qılın” Hədisi-şərifi 
məscid imamları üçün deyil, Cümə qıldıran əmirlər, valilər üçündür.  
İmamlığa ən layiq kimsə sünnəti [yəni din məlumatlarını] ən yaxşı bilən kim-
sədir. Bunda bərabər olanlar olarsa, Qurani-Kərimi ən yaxşı oxuyan imam olar. Bu 
da bərabərdirsə, təqvası artıq olan imam olar. Yenə bərabərlik olarsa, yaşı çox olan 
tərcih edilir.  
Kölə, bədəvi, fasiq, kor və zina uşağının imaməti məkruhdur. İmam camaatı 
yoracaq və onları sıxacaq şəkildə namazı uzatmaz.  
Qadınların yalnız başlarına camaat ilə qılmaları məkruhdur.  
Tək şəxs ilə qılacaq olan imam onu sağ tərəfində qoyar. İki nəfərə imam ola-
caqsa, önlərinə keçər. Kişilərin qadına, uşağa tabe olmaları caiz deyildir. İmamın 
arxasında kişilər sıra edər, sonra uşaqlar və onların arxasında da qadınlar sıra edər-
lər. İmam qadınlara da imamətə niyyət etmişsə, eyni namazda olan bir qadın, bir 
kişi ilə eyni sırada namaza durarsa, kişinin namazı pozulur. Əgər imam bu qadına 
imaməti niyyət etməmişsə yanında durduğu kişiyə zərər olmaz. Ancaq qadının na-
mazı caiz olmaz. Ayaq üstə namaz qılanın oturarkən qılana tabe olması caizdir. 
Mukim səfəri imama tabe ola bilər. Fərz qılan nafilə qılana tabe ola bilməz. Nafilə 
qılan, fərz qılana tabe ola bilər. İmama tabe olub namaz qıldıqdan sonra imamın 
dəstəmazsız olduğunu bilən kimsə namazını iadə edər.  
Rəqaib, Bəraət və Qədr namazlarını camaat ilə qılmaq məkruhdur.  
Camaat istəsə də, imamın fərz qıldırarkən qiraəti və təsbehləri sünnətdən artıq 
oxuması tahrimən məkruhdur.  

---

 77
İmama rüküdə çata bilməyən o rükəti imamla qılmış olmaz. İmam rüküdə 
ikən gələn niyyət edər və ayaq üstə təkbir gətirib, namaza girər. Dərhal rüküyə 
əyilib, imama uyar. Rüküyə əyilmədən imam rüküdən qalxarsa, rüküyə çatmamış 
olar.  
İmamdan əvvəl rüküyə əyilmək, səcdəyə getmək və ya əvvəl qalxmaq tahri-
mən məkruhdur. Fərz namazları qıldıqdan sonra, sıraları pozmaq müstəhəbdir.  
Bir mömin beş vaxt namazını hər gün camaat ilə qılsa, bütün Peyğəmbərlərlə 
“aləyhimüssəlam” qılmış kimi savaba nail olar.  
Camaat ilə qılınan namazın bu qədər fəziləti imamın namazı qəbul olmasına 
bağlıdır.  
Bir kimsə camaatı üzrsüz tərk etsə, o şəxs Cənnət qoxusu hiss etməz. Camaatı 
üzrsüz tərk edənlər dörd kitabda lənətlənmiş deyə bildirilmişdir.  
Beş vaxt namazı camaat ilə qılmağa cəhd etməlidir. Qiyamət günü Allahü 
təala həzrətləri yeddi qat yerləri, yeddi qat göyləri,  Ərşi, Kürsünü və bütün 
məxluqatı tərəzinin bir tərəfinə qoysa, şərtlərinə riayət edilərək camaat ilə qılınan 
bir vaxt namazın savabını digər tərəfə qoysa, camaat ilə qılınan namazın savabı 
daha ağır gələr.  
 
İMAMA TABE OLMANIN DOĞRU OLA BİLMƏSI ÜÇÜN ON ŞƏRT VARDIR: 
1. Namaza durarkən təkbiri söyləməzdən  əvvəl, imama tabe olmağa niyyət 
etməkdir. “Uydum hazır olan imama” deyərək qəlbindən keçirmək lazımdır.  
2. İmamın qadınlara imam olmağa niyyət etməsi lazımdır. Kişilərə imam ol-
mağa niyyət etməsi lazım deyildir. Lakin niyyət edərsə, özü camaatın savabına da 
qovuşur.  
3. Camaatın topuğu imamın topuğundan geridə olmalıdır.  
4. İmam ilə camaat eyni fərz namazı qılmalıdır.  
5. İmam ilə camaat arasındə qadın sırası olmamalıdır.  
6. İmam ilə camaat arasında qayıq keçəcək qədər, çay və araba keçəcək qədər 
yolun olmaması lazımdır.  
7. İmam və ya camaatdan birini görmək və ya səsini eşitmək üçün əlverişli 
pəncərəsi olmayan divar arada olmamalıdır.  
8. İmam heyvanda, camaat yerdə və ya bunun əksinə olmamalıdır.  
9. İmam ilə camaat bitişik olmayan iki gəmidə olmaması lazımdır.  
10. Başqa məzhəbdəki imama tabe olan camaatın namazlarının səhih olması 
üçün iki qavl vardır: Birinci qavlə görə, camaatın öz məzhəblərinə görə namazı po-
zan bir şeyin imamda olduğunu bilməməsi lazımdır. İkinci qavlə görə, öz məzhəbi-
nə görə namazı  səhih olan imama başqa məzhəbdə olanlar da tabe ola bilər. Bu 
qavlə görə, karonka və plomb dişi olan imama tabe olmaq caiz olar.  
Camaat bir nəfər isə, imamın sağ yanında durur. Solunda durmaq məkruhdur. 
Arxasında durmaq da məkruh olar. Ayağının topuğu imamın topuğundan irəli ol-
mazsa, namazı  səhih olar. İki və ya daha çox kişi isə imamın arxasında durur. 
İmamla birlikdə tək qılmış kimi qılınır. Ancaq ayaq üstə ikən imam içdən oxusa 
da, yüksək səslə oxusa da, camaat bir şey oxumaz. [Şafii məzhəbində, imamla bir-

---

 78
likdə camaat da səssizcə Fatihə oxuyur.] Yalnız birinci rükətdə “Sübhanəkə” oxu-
yur.  İmam yüksək səslə Fatihəni bitirincə, camaat yavasça “amin” deyər. Bunu 
yüksək səslə söyləməməlidir. Rüküdən qalxarkən, imam “Səmiallahü limən 
hamidəh” deyincə, camaat yalnız “Rabbəna ləkəl həmd” deyər. Sonra əyilərkən 
“Allahü-əkbər” deyərək, imamla birlikdə camaat da səcdəyə gedər. Rüküdə, səc-
dələrdə və oturarkən tək qıldığı kimi camaat da oxuyar. Vitr namazı, Ramazanda 
camaat ilə qılınır. Başqa zamanlarda tək qılınır.  
MƏSBUKUN NAMAZI 
İmama tabe olanlar dörd çesiddir. Bunlar, “Müdrik”, “Müqtədi”, “Məsbuk” 
və “Lahık”dır.  
Müdrik, iftitah təkbirini imam ilə birlikdə alana deyilir.  
Müqtədi, iftitah təkbirinə çatmayana deyilir.  
Məsbuk, imama birinci rükətdə çatmayana deyilir.  
Lahık, iftitah təkbirini imam ilə birlikdə almış, lakin sonra özündə dəstəmazı-
nı pozan bir hal meydana gəldiyindən dəstəmaz alıb, təkrar imama uymuş olana 
deyilir. Bu kimsə yenə əvvəlcə olduğu kimi, qiraətsiz, rükü və səcdə təsbehlərini 
söyləyərək namazını qılar. O kişi, əgər dünya kəlamı söyləməmiş isə, imamın ar-
dında kimidir. Lakin məsciddən çıxdıqdan sonra yaxın bir yerdə dəstəmazını alma-
lıdır. Çünki çox irəliyə gedərsə, namazı pozulur da deyildi. Məsbuk, yəni imama 
birinci rükətdə çatmayan bir kimsə imam iki tərəfə də salam verdikdən sonra ayağa 
qalxaraq çatmadığı rükətləri tamamlayar. Qiraətləri birinci, sonra ikinci, sonra 
üçüncü rükət qılırmış kimi oxuyar. Oturmağı isə dördüncü, üçüncü və ikinci rükət 
sırası ilə, yəni sondan başlamış kimi edər. Məsələn; yatsının son rükətinə çatan 
kimsə imam salam verdikdən sonra qalxıb, birinci və ikinci rükətdə Fatihə və surə 
oxuyar. Birinci rükətdə oturar, ikincidə oturmaz.  
 
BES ŞEYİ İMAM ETMƏZSƏ, CAMAAT DA ETMƏZ: 
1. İmam kunut oxumazsa, camaat da oxumaz.  
2. İmam bayram namazlarındakı təkbirləri etməzsə, camaat da etməz.  
3. İmam dörd rükətli namazın ikinci rükətində oturmazsa, camaat da oturmaz.  
4. İmam səcdə ayəti oxuyub səcdə etməzsə, camaat da etməz.  
5. İmam səcdəi-səhv etməzsə, camaat da etməz.  
 
DÖRD ŞEYİ İMAM EDƏRSƏ, CAMAAT ETMƏZ: 
1. İmam ikidən çox səcdə edərsə, camaat etməz.  
2. İmam bayram təkbirini bir rükətdə üçdən çox edərsə, camaat etməz.  
3. İmam cənazə namazında dörddən çox təkbir edərsə, camaat etməz.  
4.  İmam besinci rükətə qalxarsa, camaat qalxmaz, imamı gözləyər, birlikdə 
salam verərlər.  
 
ON ŞEYİ İMAM ETMƏZSƏ, CAMAAT EDƏR: 
1. İftitah təkbirində əl qaldırmaq.  
2. Sübhanəkə oxumaq.  

---