M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
617
S əhifə 15-də 1859 əvəzinə 1969, səhifə 26-da 1877-78 əvəzinə 1977-78, s əhifə 47-də 1896 əvəzinə 1996, bir yerdə «Erməni Məclisi Ümumi-i Millisi» (s əh.14, II abzas), başqa bir yerdə «Erməni Milləti Məclisi Ümumiyyəsi (səh.22), b əzən «sadıq təəbəə» (səh.15), bəzən «millət-i sadıka» (səh.12), bəzən də «milləti- sadiq ə», yaxud «Alp Arslan»ı (səh.11), həm də Alpaslan (səh.11, I abzas) kimi yazmaq çox ciddi x ətalar olmasa da, belə qüsurlar arzuedilməzdir. 4. T ədqiqatda Azərbaycan xalqının tarixində və taleyində misli görünməmiş 1905- ci il fevral, avqust qırğınlarından, Cənubi Azərbaycanda - Maku, Urmiyə, Xoyda tügy an etmiş qətliamdan, son dövrdə isə Malıbəyli, Meşəli, Qarabağlı, Sumqayıt, nəhayət Xocalı faciəsindən də bəhs olunsaydı, əsər daha sanballı, daha d əyərli olardı. Yaxud, müəllif Tələt paşanın qətlindən və cani Teyleryana alman tribunalı tərəfindən bəraət verilməsindən söhbət açanda (səh.57), eyni tarixdə İstanbulda Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sabiq daxili işlər naziri Behbud xan Cavanşirin qatil Torlakyan tərəfindən öldürüldüyünü və ona da ingilis tribunalı t ərəfindən bəraət verildiyini qeyd etsə idi, həm erməni vəhşiliyinin, terrorunun əhatə dairəsi, həm də ingilis-alman tribunallarının eyni prinsiplərlə hökm verdiyi daha qabarıq görünərdi. Yeri gəlmişkən, həmin qanun və qaydaların Budapeştdə Ramil S əfərova tətbiq olunmaması Qərbin bizə qarşı yürütdüyü çirkin siyasətin daha bir nümun əsidir.
5. Dissertasiyada b əzən qəti, lakin yanlış müddəalar, fikirlər irəli sürülür. S əhifə 87-də oxuyuruq: «Bakıda türk dilində çıxan yeganə türk qəzeti olan «Hümm ət» bu hadisəyə bolşeviklərin mövqeyindən yanaşırdı». Söhbət Nuru Paşanın Bakıya gəlişindən gedir. Həmin dövrdə Bakıda türk dilində «Açıq söz» (1915-1918), «B əsirət» (1914-1920), «Zəhmət sədası» (1917-1919), «İstiqlal» (1918-
1920), «İttihad» (1917-1920), «Yeni həyat» (1918) adlı qəzetlər də nəşr olunurdu. 88-ci s əhifədə isə əvvəlki fikrini müəllif özü təkzib edir: «İttihad» qəzeti bu m
əsələ ilə bağlı (Nuru paşanın ingilislər tərəfindən həbsi nəzərdə tutulur – T.A.) Q.Qarab
əyovun məqaləsini vermiş və Nuru paşanın xidmətlərinin əvəzolunmaz 618
olduğunu qeyd etmişdir». Rusiya müsəlmanlarının fəaliyyət birliyi üçün göstərilən t əşəbbüslərə, xüsusi ilə 1905-1906-cı illərdə Rusiya müsəlmanlarının qurultaylarının keçirilməsinə toxunulması, əlbəttə, yaxşıdır. Xüsusi ilə, XIX əsrin sonu XX
əsrin əvvəlləri Rusiya müsəlmanlarının lideri İsmayıl Qaspiralının, «T ərcüman»ın xidmətlərinin qeyd olunması təqdirəlayiqdir. Lakin istər qurultaya hazırlıqda, istər əsasnamələrin yazılmasında, istər tədbirlərin keçirilməsində İ.Qaspiralı ilə çiyin-çiyinə çalışan və onun ən yaxın silahdaşı Əlimərdan bəy Topçubaşovun xatırlanmaması ən azı təəssüf doğurur. O ki, qaldı çar Rusiyasının Az ərbaycanın bir türk dünyası mərkəzi olmasından ehtiyat edərək qurultayın Nijni- Novqorodda keçirilm əsinə razılıq verməsi fikri – bu, tamamilə yanlış mülahizədir. Əvvəla, çar heç Nijni-Novqorodda da qurultayın keçirilməsinə razılıq verm
əmişdir, qurultay bərədə keçirilmişdir. Digər tərəfdən, qurultayın mərkəzdə Volqaboyu şəhərlərin birində keçirilməsi ideyası, təşəbbüsü tədbirin t əşkilatçılarına aid idi. Bel əliklə, deyilən bütün iradların gələcəkdə nəzərə alınması arzu edilir. Hesab edirik ki, qeyd olunan qüsurlar elmi-t ədqiqat işinin ümumi dəyərinə, elmi sanbalına ciddi xələl gətirmir. Kamillik üçün sərhəd yoxdur – fəlsəfəsini əsas götür
ərək dissertasiyanı müasir tələblərə cavab verən əsər hesab edir və dissertant T ənzilə Yolçu qızı Rüstəmxanlının göstərilən ixtisas üzrə fəlsəfə doktoru adına tamamil ə layiq görürəm.
Çağdaş Azərbaycan - Amerika ədəbi əlaqələrinin inkişafında bədii t ərcümənin rolu haqqında dəyərli tədqiqat Bu bir h əqiqətdir ki, sovet dövründə yazıçı iradəsi, istəyi, istedadı rejimin və kommunist ideologiyasının müəyyən etdiyi həddə və sərhəddə qədər özünü üzə çıxarda, göstərə bilərdi. Eyni zamanda o da inkar edilməz faktdır ki, həmin ç ərçivədə də olsa, Azərbaycan ədəbiyyatının dünya, o cümlədən Amerika ədəbiyyatı ilə qarşılıqlı münasibətlərinin, ədəbi əlaqələrin, tərcümə problemlərinin 619
h əlli istiqamətində bir sıra təqdirəlayiq addımlar atılmış və inamla demək olar ki, bu sah
ədə görülən işlər müəyyən təcrübənin toplanılmasına, tarixi orta əsrlərdən başlayan bədii tərcümə ənənələrinin zənginləşdirilməsinə layiqli tövhə vermişdir. Az ərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra digər ölkələrlə, o cüml ədən ABŞ-la ədəbi əlaqələrin də daha da genişləndirilməsi, inkişaf etdirilməsi, t ərcümə işinin yeni tələblər səviyyəsində təşkili üçün geniş imkanlar yarandı. Bircə faktı deməklə kifayətlənəcəyəm. “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 23 may tarixli S ərəncamı ilə tərcümə işinin mərkəzləşdirilmiş qaydada və məqsədyönlü aparılması üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Tərcümə M ərkəzi yaradılmış, müvafiq Dövlət Proqramında bədii və publisistik əsərlərin orijinaldan t ərcüməsinin müasir tələblərə uyğun həyata keçirilməsi üçün digər t ədbirlər də müəyyənləşdirilmişdir. Göründüyü kimi, t ədqiqatçı Gülər Həsənovanın “Çağdaş Azərbaycan - Amerika ədəbi əlaqələrinin inkişafında bədii tərcümənin rolu (1991-2005-ci illər)” adlı dissertasiyası aktual və əhəmiyyətli problemə həsr olunmuşdur. Elmi-t
ədqiqat işi “Milli tərcümə sənətimiz və Azərbaycan-Amerika mədəni əlaqələr tarixində tərcümə ədəbiyyatının yeri və əhəmiyyəti”, “Azərbaycan ədəbiyyatının Amerikada tərcüməsi və nəşri məsələləri” adlı 2 fəsildən, “Nəticə” v ə “İstifadə edilmiş ədəbiyyat” siyahısından ibarətdir. “Giriş”də tədqiqatçı mövzusunun aktuallığını əsaslandırarkən haqlı olaraq qeyd edir ki, dünyanı cənginə alan qloballaşma cəmiyyət həyatının bütün sah ələrinə, o cümlədən ədəbiyyata da təsirsiz ötüşmür. Dünyaya inteqrasiya yolunu seç ən ölkəmiz bu axından milli-mənəvi, ədəbi dəyərlərimizə, adət-ənənələrimizə x ələl gətirmədən, ədəbiyyatın, mədəniyyətin, təhsilin tərəqqisinə xidmət edən yenilikl ərdən bəhrələnməlidir. Şübhəsiz ki, tərcümə ədəbiyyatı bu prosesdə mühüm rol oynayır və iddiaçı Gülər Həsənovanın yazdığı kimi, Azərbaycan
Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|