M ətbuat: millətin dili, gücü və güzgüsü 2011-2017-ci ILL
Yüklə 5,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
85
hərəkətlərindən danışırlar. «Əsl Peyğəmbər övladı heç vaxt əlini açıb dilənməz» - yazan C.Hacıbəyli mərsiyəxanların bu mövqeyini də təqdir edir. Publisist yazır ki, bu il məhərrəmlik daha bir hadisə ilə əlamətdar olmuşdur. Mərsiyə gecələrində müharibədən zərərçəkənlər üçün xeyli yardım toplanmışdır. Beləliklə, müəllif göstərir ki, builki mərasimdən iki nəticə alınmışdır: birincisi odur ki, mərsiyəxanlar yalançı, fantastik hay-küydən qismən əl çəkmiş, imamı və onun silahdaşlarını ləyaqətlə yad etmişlər, ikincisi isə zərərçəkənlər üçün xeyli pul toplanmışdır. C.Hacıbəyli məqalənin sonunda yazır: «Ümid edirik ki, gələcəkdə bizdə imamın təziyyəsini ləyaqətlə saxlamağa nail olmaq üçün bu işlə məşğul olanlar böyük həvəs və enerji ilə məhərrəmliyə aid problemi nizama salacaqlar». C.Hacıbəylinin «Aşura» adlı məqaləsi bu mərasimin mahiyyət, məna və həmçinin tarixini öyrənmək baxımından gözəl mənbə olmaqla yanaşı, həm də aşuraya «yamaq vuranlara», əndazəni aşanlara, eyni zamanda aşura mərasimlərini mətbuatda ifşa edənlərə tutarlı, dolğun cavabdır. «Aşura» məqaləsi geniş oxucu kütləsi – ictimaiyyət üçün nəzərdə tutulub və təbliğat xarakterlidir. Ceyhun bəy bu səpkili məqalələri yazmaqla mövhumat və cəhalət «xəstələrini» məlumatlandırır, dindarlar arasında əsl həqiqətin ortaya çıxmasına çalışırdı. Məqalədə müəllif yazır: «Min iki yüz yetmiş bir dəfədir ki, müsəlmanlar insanın azadlığı və hüquqları uğrunda əzabla qətlə yetirilmiş imamın xatirəsini ehtiramla yad edirlər». C.Hacıbəyli bu tarixin uzun müddət olmasına baxmayaraq, adamların bu yası əvvəlki kimi zəifləməyən, azalmayan tərzdə saxlanılmasını xüsusi qeyd edir və dərhal da yazır: «Əlbəttə, mən «yas» sözünü əsl mənada qəbul edirəm; qəlbin yası, bədənin yox, daxili yas, nümayişkaranə yox!» C.Hacıbəyli göstərir ki, imamın və onu n 72 yaxınının əzabla ölümünə uzun müddət (2 ay) yas saxlanılmasının səbəblərini araşdırmaq lazımdır. Axı imamların əksəriyyəti, elə İmam Hüseynin atası İmam Əli də qətlə yetirilmişdir. Onlara bir-iki gün yas saxlanılır, həm də bu zaman ümumxalq kədəri hiss olunmur. Deməli, imam Hüseynin qətli ilə bağlı xalqın hafizəsinə və qəlbinə əbədi hakim kəsilmiş daha təsirli hisslər hopmuşdur. Müəllif sual verir: «Bu hansı hisslərdir?» Sonra yazır: «Bu bütün insanlar üçün
86
həyatın o müqəddəs nemətidir ki, indi də milyonlarla insan öz həyatlarını onun yolunda qurban verirlər. Bu, insanın azadlığı, ləyaqət və hüququdur ki, bunların naminə imam Hüseyn könüllü olaraq öz həyatını, uşaqlarının, qardaşının, qohum və yaxınlarının həyatını qurban vermişdir». Hakimiyyət hərisləri və qəsbkarlarının iradəsi və zorakılığı ilə yaşamaqdansa, həlak olmağı üstün tutan imam bilirdi ki, onun hərəkəti despotizmə bir zərbə olacaqdır. Beləliklə, imam Hüseyn özünün və yaxınlarının qanı ilə insanın azadlığı və hüquqlarını əldə etdi. C.Hacıbəyli yazır: «Bax, Kərbəla faciəsinin əsl əhəmiyyəti bundadır. Bu bizlərdən çoxunamı məlumdur?» Müəllifin təəssüflə verdiyi və məqaləni bitirdiyi bu sual oxucunu uzun müddət düşündürür və məhərrəmlik mərasiminin, o cümlədən aşuranın məqsəd və əhəmiyyətini dərindən dərk etməyə vadar edir. Tarixi hadisələrdən ibrət dərsi alan, azadlıq, müstəqillik və insan hüquqlarını dəyərləndirmək əvəzinə özünə işgəncə, əzab vermək yolverilməzdir. Məhərrəmliklə bağlı C.Hacıbəylinin müraciət etdiyimiz yazıları Azərbaycan publisi stikasının gözəl nümunələri olmaqla yanaşı, yazıldığı dövrdə də, bu gün də, güman etmək olar ki, sabah da aktuallığını, əhəmiyyətini itirməyən əsərlərdir. Onları toplayıb, tərcümə edib, çap etmək bir çox cəhətdən faydalı olardı. Ən əvvəl, burada məhərrəmliyin mahiyyət və tarixi mükəmməl araşdırılmışdır. İkincisi, dini ədəbiyyat adı ilə adamlara sıranan zərərli, ziyanlı bəzi nümunələr öz-özünə aradan çıxar. Üçüncüsü, Məhərrəmlik və aşura zamanı əks-təbliğata rəvac verəcək hərəkətlərə yol verilməz. «Mövlud» ( «Kaspi», № 11, 15 yanvar 1915-ci il) adlı məqalə ilə C.Hacıbəyli, bir tərəfdən Məhəmməd Peyğəmbərin mübarək ad gününü qeyd edir, digər tərəfdən bu əziz gündə o, dindar qardaşlarını müharibədən əziyyət çəkən, köməksiz adamlara, xüsusilə Qars qaçqınlarına yardım etməyə çağırır. Yazır ki, bizlərdən kimsə bu günü bayram kimi qeyd etmək istəsə, o zaman bizə pənah gətirən qaçqınlara kömək etsin.
87
Ceyhun Hacıbəyli qələmi ilə həmişə millətin, dinin təəssübkeşi, müdafiəçisi rolunda çıxış etmişdir. Bu mənada onun «Sərhəddə» adlı məqaləsi çox ibrətamizdir. Məqalədən aydın olur ki, bir sıra Qafqaz qəzetləri İranla sərhəddə yerləşən xristian əhalisinin silahlandırılmasını, yerli müdafiənin təşkilini canfəşanlıqla təbliğ və müdafiə edirlər. «Həm rus dilində, həm də başqa xalqların (ermənilər nəzərdə tutulur – T.A.) dilində çıxan bir sıra qəzetlər ali hakimiyyət orqanlarını bu məsələnin müsbət həllinə çağırır, bu zaman onu əsas tuturlar ki, İranın vəhşi tayfaları bizə hücum edən təqdirdə, sərhəd vilayətlərdəki xristian əhali basqınçıların zərbəsinə məruz qalacaqlar». C.Hacıbəylini təəccübləndirən, təəssüfləndirən həm də odur ki, Arazın o tayından gözlənilən təhlükəyə daha çox məruz qala biləcək əhalinin həyəcanı «bu çalınan səslər arasında» eşidilmir. Müəllif yazır ki, qəzetlərin xristian pərdəsi ilə təqdim etdiyi əhali əsasən ermənilərdən ibarətdir. Onların yerləşdiyi yaşayış məntəqələri üçün heç yerdə real təhlükə yoxdur. Bu kəndlərin əksəriyyəti dağlarda yerləşir və ora getmək üçün hökmən müsəlman kəndlərindən keçmək lazımdır. «Bax, bütün bunlar silahlanmağa, xristian əhalisini özünümüdafiəyə hay-küylə çağıran qəzetlərin diqqətindən niyə yayınmışdır? Yoxsa, yenə «müsəlman həmrəyliyi» ifadəsi rəhbər tutulur? Doğrudanmı, belə fikirləşirlər ki, münasib məqamda sərhədi keçən şahsevənlər öz müsəlman qardaşlarının başlarını sığallayacaqlar?» C.Hacıbəyli çox böyük məharətlə opponentlərinin mənfur niyyətlərini faş edir. Bu zaman o, hay- küydən, pafoslu ifadələrdən yox, ağılın, məntiqin, faktların gücündən istifadə edir: «Hər hansı Qafqaz qəzetini götürün və sərhəd komissarlığının məlumatlarını izləyin: şahsevənlərin hücumuna məruz qalan müsəlman kəndidir, öldürülən müsəlmandır, əmlakı talan edilən müsəlmandır, mal-qarası sürülüb aparılan müsəlmandır. Ən əvvəl, yaxşı coğrafi mövqedə yerləşdiklərinə görə, ikincisi isə xeyli yaxşı müdafiə işi görüldüyünə görə, bu günə kimi erməni kəndlərinə heç bir ziyan dəyməmişdir». Müəllifin fikrincə, quldur üçün heç bir din, dil fərqi yoxdur. O, yolunun üstündəki kəndin xristian, ya müsəlman əhalisinin olduğunun fərqinə varmayacaq. Yüklə 5,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|