MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 533 demiĢdi: ―Bizim hal-hazırda yan-yana yaĢamağımızın və özümüzü bundan xoĢbəxt saymağımızın əsasında dayanan konsepsiya artıq iĢləmir‖. Kansler daha sonra gur səslə bəyan etmiĢdi ki, immiqrantlar alman cəmiyyətinə inteqrasiya olunmalı, Almaniyanın mədəniyyətini və dəyərlərini qəbul etməlidirlər. Bu bəyanat böhran yaĢayan Avropa Ġttifaqındakı ümumi əhval-ruhiyyənin inikasına çevrildi. Lakin bu bəyanatın müstəsna əhəmiyyəti onda idi ki, bu bəyanatla həmiĢə, xüsusilə də XX əsrin ikinci yarısında digər xalqların nümayəndələrinin ünvanına kəskin ifadələr iĢlətməkdən yayınan bir ölkənin lideri çıxıĢ etmiĢdi. Bu bəyanat Almaniyada immiqrasiya məsələsi ətrafında qızğın debatlara təkan verdi və bu sahədəki mübahisələri nəzərəçarpacaq dərəcədə gücləndirdi.
Merkelin fikirləri özünün yetərincə açıq olması ilə heyrət doğururdu. Almanların II dünya müharibəsindən bəri öz milli mədəniyyətlərinin üstünlüyü haqda ehtiyatla danıĢdıqları halda indi bu məsələdən həvəslə söz açması da heyrətamiz idi. Bənzər bəyanatın mümkün sosial və geosiyasi nəticələri nəzərə alınmaqla o, lap əvvəldən əksəriyyət tərəfindən ifrat ciddiyyətlə qarĢılandı. Bu bəyanat lap əvvəldən daha geniĢ qavrayıĢ kontekstində - immiqrasiya probleminə təkcə almanların yox, bütün Avropanın reaksiyası kimi - müvafiq fikir yaratmağa doğru aparmalı idi. Belə də oldu. Böyük Britaniyanın baĢ naziri D.Kemeron və Fransa prezidenti N.Sarkozi də 2011-ci ilin əvvəlində A.Merkelin bu rəyi ilə razılaĢdılar. D.Kemeron 2011-ci ildə Münhendə keçirilən konfransda multikulturalizm haqda aĢağıdakı fikirləri söylədi: ―Böyük Britaniyada bəzi gənclər özlərini valideynlərinin təcrübədən çıxardığı, tətbiq etdiyi ənənəvi Ġslam praktikası ilə çox çətinliklə bir arada görürlər. Lakin bu gənc insanlar özlərini elə Britaniya ilə də çox çətinliklə təcəssüm etdirirlər. Bunlar ona görə baĢ verir ki, biz öz kollektiv identikliyimizin zəifləməsinə imkan vermiĢik. Biz www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
534
onların bir parçası olmağı istəyəcəyi cəmiyyəti necə görmək lazım olması yollarını təklif edə bilməmiĢik. Biz həmçinin ayrı-ayrı icmaların belə davranmasına dözümlü yanaĢmıĢıq. Halbuki bu davranıĢ bizim dəyərlərimizə tamamilə ziddir‖. N.Sarkozi də bir neçə gündən sonra britaniyalı lideri müdafiə etdi: ―Mənim cavabım Ģübhəsiz ki, ―hə‖dir. Multikulturalizm uğursuzluqdur. Biz ölkəmizə gələn Ģəxslərin identikliyi məsələsinin qayğısını həddən artıq çəkdik, onları qəbul edən ölkənin identikliyi barədə lazımi qədər narahatlıq keçirmədik. Əgər sən Fransaya gəlirsənsə, milli icmanın bir parçası olmağa razılıq verirsən. Əgər sən bunu etmək istəmirsənsə, səni burada heç kim gözləmir. Bizim bu məsələyə yanaĢmamız multikulturalizmdən - ―biz yanaĢı yaĢayacaq və bir-birimizi qiymətləndirəcəyik‖ baxıĢlarından ibarət idi. Bu yanaĢma tərzi iflasa uğradı, tam iflasa uğradı‖. Niderland baĢ nazirinin müavini Maksim Verxagen, Avropa ġurasının baĢ katibi və Norveçin keçmiĢ baĢ naziri Turbörn Yaqland, Belçika və Avstraliyanın keçmiĢ baĢ nazirləri Ġv Leterm və Con Hovard, eləcə də digərləri sonralar oxĢar bəyanatlarla çıxıĢ etmiĢdilər. Multikulturalizmin paradiqmasına uyğun olaraq mədəni müxtəliflikləri dərk etmək ədalətliliyin əsas Ģərtidir, cəmiyyət isə onda güclü olur ki, orada yaĢayan bütün insanlar olduqları kimi qəbul edilsinlər. Multikulturalizmin təzadı isə nəzəri postulatlarla onların realizasiyasının praktik gerçəklikləri arasındakı uyğunsuzluq nəticəsində yaranır. BaĢqa sözlə, həmin təzad da özünü göstərir ki, milli azlıqların (onların mədəniyyətinin, həyat tərzinin və s.) yüksəliĢi multikulturalizmin əsas prinsiplərinə - açıqlıq və tolerantlıq prinsiplərinə zidd çıxmağa baĢladığı nöqtəyə çatmıĢ olsun. Digər xalq və millətlərə tolerant münasibət bəsləmək üçün Ģərait yaradan səbəblər ona gətirib çıxarır ki, cəmiyyətdə müəyyən tabular meydana gəlir. Bu tabular isə cəmiyyətin əksəriyyətinin öz Ģəxsi identikliyini büruzə vermək və miqrantların (hər Ģeydən əvvəl isə www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 535 müsəlmanların) həyat tərzini tənqid etmək imkanlarını məhdudlaĢdırır. Mədəniyyətlər arasındakı dialoq multikulturalizmin mahiyyətini təĢkil etsə də müxtəlif xalqların nümayəndələri arasındakı hər cür müzakirələr belə mühitdə yaxĢı qarĢılanmır. Multikulturalizm əvəzinə tolerantlıq Məlumdur ki, multikulturalizmin əsas prinsipi ―mədəni həyatın müxtəlif formalarının bərabər hüquqlarla yanaĢı mövcud olması‖ (müasir alman filosofu Yurgen Habermas), yəni azlıqla çoxluğun bərabər hüquqlara malik olmasıdır. Bu prinsip həmin azlığı dəstəkləmək və müdafiə etməklə bağlı xüsusi proqramın mövcudluğunu tələb edir. Azlığın dəstəklənməsi proqramının dövlət siyasətinin sadəcə bir xəttinə yox, ümumən bütün sosial-siyasi sistemin tərkib hissəsinə çevrilməsi vacibdir. Multikulturalizm cəmiyyətin etnomədəni, dini və s. təməllərə söykənən sosial strukturların qarĢılıqlı əlaqəsi üzərində qurulmasını nəzərdə tutur. Ərazi suverenliyi prinsipi millətin əlindədir. Multikulturalizm isə vətəndaĢlıq haqqında qanunun, sosial müdafiə sisteminin və ümumiyyətlə bütün sosial siyasətin, təhsilin, seçki sisteminin, əmək hüququnun və əmək bazarının tənzimlənməsi qaydalarının, miqrasiya qanunvericiliyinin ən baĢlıca prinsipinə çevrilir. Ötən əsrin 60-cı illərinin sonlarında Avropada meydana çıxan multikulturalizm öz mahiyyəti etibarilə iĢçi miqrantların cəlb edilməsi siyasətinin ideologiyasına və hüquqi əsasına çevrilmiĢdi. Onun rəsmən qəbul olunması həmiĢə ―açıq qapı‖ siyasətini ifadə edib. Multikulturalizm - ayrıca götürülmüĢ bir ölkədə və ümumiyyətlə, bütün dünyada mədəni müxtəlifliyin qorunub saxlanmasına və inkiĢafına yönəlmiĢ siyasət və bu siyasəti əsaslandıran bir ideologiyadır. Müxtəlif mədəni qruplar (onlar da etnik və dini olmaqla iki yerə bölünür) multikulturalizm çərçivəsi daxilində kollektiv hüquqlara malik olur və onlar siyasət, mədəniyyət və təhsil sahəsində vahid subyekt qismində çıxıĢ edə
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|