MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 91 məqalə yazması qəhrəmanlıq idi: "Haydı müəllim qardaşlar! Himmət ediniz, burası camaat işidir, səmimiyyət istər, qeyrət tələb edər. Camaatımızın ehtiyacı çoxdur. Bir çox ehtiyacın da fəqət neçə illətin rəf olması ilə izaləsi mühəqqəqdir. Hər bir camaat, taifə və millət üçün mədəni bir əhəmiyyəti olan milli ibtidai məktəblərin idarəsi və tədrisini öylə bir surətə qoymağa çalışın ki, oralardan çıxan mütəəlimin haman kəsb elədiyi elmlər bərəkətindən zəmanəmizdə mövcud üsuli-məişətdən bəhrədar ola bilsin. Çalışın ki, camaat məktəblərini aldığı ada layiq edəsiniz. Çalışın ki, camaatı təhlükəyə salan bəzi hissiyyat, onu qəflətdə saxlayan mövhumat və bunlara meydan açan üsuli-tədris və təlim bilmərrə məktəblərdən qovulsun!" (49, 143). Müəllimləri himmətə çağırmaqla kifayətlənməyən Rəsulzadə, sosial-demokrat kimi çarizmin onu həbsxanalara sala biləcəyindən, öldürəcəyindən qoruxmayaraq öz sözünü varlılara, ağalara da deyir. Rəsulzadə onlardan xahiş deyil, tələb edir ki, evlərində işlətdikləri quluqçuları, nökərləri bir gün azad buraxsınlar ki, gəlib "Cümə məktəbi"ndə elm, təhsil öyrənsinlər: "Ey sahibi qüdrət olan sərmayədar, ağalar! Haqqınız olmasın ki, islamiyyət üzrə qərar qoyulan həftə tətili cümə günündə öz əlaltılarınızı elm təhsil etmək kimi nəticəsi xüsusi deyil, ümumi olan təşəbbüsatadan məhrum edəsiniz. Himmətə gəlin, ey cümə günü bir-iki saat ilə cümə məktəbinə kömək eləməyə imkanı olan ərbabi-elm və mərifət!" (49, 176). Mütəfəkkir «Ehtiyac nəyədir?» məqaləsini isə gecə kurslarının açılmasına və onun əhəmiyyətinə həsr etmişdir. Rəsulzadə hər vasitə ilə müsəlmanların maariflənməsinə çalışır, bunun üçün, əlindən nə gəlirsə edir: "Cəmaətimiz, xüsusilə avam dediyimiz www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 92 92 fəhlə və işçi əhalimizin nə dərəcədə böyük bir fanatik olub bilümum tazə elmlərə, xüsusən rus dili təliminə düşmən olduğu, rus dərsinə gedən və rusca oxuyanları tən (vurma) və lən (lənət) daşı ilə daşqalaq etdiyi hamımıza məlumdur! Madam ki, cəmaətimiz əsl həyat və məişət keçirməyin nədən ibarət olduğunu bilmiyor, nə də ki, dövrəsini almış olan elm, mədəniyyət və mafihasından xəbərsiz idi, bu təəssüb, bu cəhlində qaim durub həmişə "küfr-süvar" idi. İndi isə övzayi- aləm dəyişib, müsəlman aləminin "təkfir" dövrünün məhvi yaxınlaşıb, o təəssübü - cahilanə, o kor-koranə təqlid günləri meydandan çəkilib, guşeyi-nisyanə atılmağa başlamışdır» (49, 268-269). Rəsulzadə indiyə qədər dünyanı fani bilən və yuxulu kimi hərəkət edən müsəlmanın ayılıb da özünü, ətrafında baş verənləri, real dünyanı dərk etməsini vacib saymışdı. Müsəlman ayılanda görüb ki, dünya təkcə fani deyil, həm də baqidir: «Bu həqiqəti görər-görməz, keçmişdə onu iğfal edənlərə lənətxan olduğu bir hal ilə meydana atılar və bu meydanda mübarizə etməyə əvvəlinci dərəcə lazım olan elm əsləhəsinə daraq olmaq istəyir… İndi böyük ehtiyac, uşaqlıqda təlim vaxtı ötüb müxtəlif cəhətlərlə "əsləhəsiz" qalmış olanları elmi əvvəliyyə və ibtidaiyyə ilə müsəlləh etməyədir. Burasını nəzərə alaraq «Nicat» maarif cəmiyyəti hüququnu və nə edəcəyini qanmış olan avam cəmaətimizə bir mənəvi kömək olmaq üzrə, gecə dərsləri açmağa qərar vermişdi» (49, 269- 270). Bir müddət sonra gecə kurslarına baş çəkən Rəsulzadə gəldiyi nəticələri oxucuları ilə də bölüşmüşdü: «Müəllimlərdə olan həvəs, iqtidar, səy fərəhimi artırdı, ibraz etdirdikləri himmət mövcibi-şükranım oldu. Bir ayın ərzində türkcədə bir kəlmə bilməyən bisavadlar, indi rəvan-rəvan oxuyub gediyor, www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 93 yazıyorlar. Ruscadan on altı hərf keçmiş və keçdiklərini tam qanmışlardır. Hesabdan əmali-ərbəədən üçüncüsü olan zərb də edilir... Xülasə, müəllimlərin səyi, qulaq asanları öyrətməkdə ibraz etdikləri diqqətləri layiqi-təhsindir. İnsana gözəl bir əsər bəxş ediyor… Millətini sevən ərbabi-həmiyyətdən bu gözəl binaya maddən və mənən yardım etməklə davamına səbəb olmaları rica olunur. Böylə bir dərslərin verə biləcək mənfəətlərini ayrı-ayrı saymaq nəzərimizcə bicadır» (49, 290- 291). M.Ə.Rəsulzadə «Yerli məktəblər» məqaləsində isə Qafqazın nahiyyə maarif müdirinin göstərişinə diqqəti çəkir. Həmin göstərişə görə dövlətin xəzinəsi hesabına oxuyan uşaqlara məktəblərdə məhəlli dillərdən biri öyrədilməlidir, əks təqdirdə həmin uşaq xəzinə pulundan məhrum olacaq. Yerli məktəblərdə rəsmi şəkildə ana dilinin tədrisinin tərəfdarı kimi çıxış edən Rəsulzadə çarizmin indi belə bir addım atmasını səbəbsiz hesab etməsə də, bütün hallarda bunu müsbət dəyərləndirmişdi: "Bunun səbəbi nədir? Bu qədər qeydsizliyə məzhər olan "ana dili" birdən nə oldu ki, bu dərəcədə əziz oldu? İştə sual. Maraqlı olan bu sualın cavabını axırıncı vaxtlarda yerli əhalisi arasında oyanmış həvasi-tərəqqiyyi- milliyyədə aramalıdır. Axırkı vaxtlarda bütün Qafqaz pişrovlarını (qabaqcıllarının)-erməni olsun, müsəlman olsun, gürcü və digəri olsun, hamının istədikləri əhalinin milli ehtiyaclarına etina olunmaq tələbləri deyilmidir? Həmişə "bizə dilimizi qanan hakimilər verin", "bizi bizim dilimizi, adətimizi, rəftar və kirdarımızı bilən amirlər vasitəsi ilə idarə edin", "cəmaət üçün açılan mərizxanə, əczəxana və qeyri bu kimi müəssisələrdə cəmaətin dərdini, çox dəfə bisavad olan mütərcimlər vasitəsilə deyil, vasitəsiz anlayıb bilən məmurlar Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|