MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bir çoxlarından fərqli olaraq Rəsulzadə heç vaxt düşünməmişdir ki, hansısa bir məsələnin həllinə kimsə başlasın və o, həmin insanın arxasınca getsin.
- Əksinə, həmişə, bir qayda olaraq Rəsulzadəni ilk təşəbbüskar Vətən xadimi, böyük bir ziyalı kimi görürük.
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 97 1900-cü illərdə şagirdlərin az olmasından, məktəbə getməməsindən, valideynlərin bu məsələyə biganə yanaşma- sından şikayətlənən Rəsulzadə, 1910-cu illərdə əksinə, şagird- lərin çoxluğundan fərhələ danışır, əvəzində isə müəllimlərin çatışmazlığından bəhs edir. Artıq bu dövrdə əsas problem müəllimlərin sayının azlığı və kifayət qədər pedaqoji təcrübəyə malik olmamaları idi: «Artıq əhalimizi məktəb düşmənliyi ilə ittiham etmək və uşaqlarını məktəbə verməməkdən naşi məzəmmət etmək olmaz. Əlhəmd bu da keçdi və keçmək üzrədir. Demək ki, artıq məktəblərin mütə- rəqqi olması və əhaliyə faydabəxş ola bilməsi üçüun lazım olan əsas şərtlərdən biri «rəğbəti-əhali» cəhətini düşünəcək bir halda deyiliz… Bir neçə il əvvəlinə qədər əhalini müxtəlif vasitələr ilə məktəbə dəvət etmək bir ehtiyaci-mübərəm idi. İndi buna lüzum yoxdur. Çünki bir çox müraciət edənləri məktəblərdə yer olmadığından qaytarmaq lazım gəlir. Fəqət bu gün digər bir ehtiyac müqabilindəyiz. Bu da müəllimsizlik ehtiyacıdır» (50, 252). Şübhəsiz ki, şagirdlərin məktəblərə axınında Rəsulzadənin özü çox böyük rol oynamışdı. M.Əmin uşaqların məktəblərə getməsi, təhsil alması, savad, bilik əldə etməsi üçün yüzlərlə məqalə yazmış, təmsil olunduğu xeyriyyə cəmiyyətlərində müvafiq işlər görmüşdü. İndi isə onu müəllimsizlik problemi düşündürür. Daim xalq üçün işləyən, bir an olsun belə vaxtını boşa verməyən M.Əmin millətinin ən kiçik problemindən tutmuş, ən böyük probleminə qədər hər bir məsələ də can- başla iş görür. Bir çoxlarından fərqli olaraq Rəsulzadə heç vaxt düşünməmişdir ki, hansısa bir məsələnin həllinə kimsə başlasın və o, həmin insanın arxasınca getsin. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 98 98 Əksinə, həmişə, bir qayda olaraq Rəsulzadəni ilk təşəbbüskar Vətən xadimi, böyük bir ziyalı kimi görürük. Müəllimsizlik probleminin aradan qaldırılması və pedaqoji təcrübəyə malik müəllimlərin yetişməsində də Rəsulzadənin əməyi misilsizdir. O, hansı yolla olursa-olsun buna, çarə tapmağa çalışırdı. M.Əmin təkcə mətbuatda bu məsələni qaldırmaqla kifayətlənmir, mütərəqqi pedaqoji kadrların hazırlanması üçün təkliflər verir, bir sıra xeyriyyə təşkilatlarında işlər aparırdı. Məqsədi şəhər və kəndlərdə çoxalan məktəbləri müəllimlərlə, özü də milli məfkurəli, pedaqoji təcrübəyə malik müəllimlərlə təmin etmək idi. Belə ki, məktəblərdə mütərəqqi, təcrübəli müəllimlər dərs keçməli və onlar şagirdlərə rus dili ilə yanaşı, ana dili olan türk dilini də öyrətməlidirlər. Bunun üçün isə həmin müəllimlərin özü türk dilini mükkəməl bilməlidir. M.Əmin yazır: «Rus-müsəl- man məktəbləri tipindəki məktəblərə təyin olunan müəl- limlərin rusca ilə bərabər türkcə də bilmələri vacibdir. Böylələri də ələl-məlum Qori darülmüəllimin yetişdirdiyi müəllimlərdən alıyorlar. Fəqət təcrübə ilə görülimüşdür ki, xaricdə öz dilini öyrənməyib də Qori darülmüəllimininə girmiş olan tələbə türkcəni öyrənməyərək çıxıyorlar. Və ibtidai məktəblərdə ana dili öyrətmək iqtidarına haiz olmuyorlar. Ona görə də bu nöqteyi-nəzərdən rus-müsəlman məktəbi-idarəsi böyük bir böhran keçirir» (50, 252). Rəsulzadə uzaqgörənliklə yazır ki, əgər şagird vaxtında öz ana dili - türk dilində tədris almasa, sonra onun üçün problemlər yarancaq: «Rus-müsəlman məktəbində yaxşı və əsaslı bir surətdə türkcə öyrənilməyəcək olursa, artıq heç bir tərəfdə öyrənmək imkanı qalmıyor kimidir. Ana dilini öyrənməyib də təhsili-ali görən cavanlarımızın sonradan nə kimi bir xiffət və www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin dünyagörüşü 99 məhrumiyyət içində qaldıqları və nə kimi bir həsrət və məyusiyyət mənəviyyə ilə sıxıldıqlarını təxmin etmək isə çox da müşkül deyildir» (50, 253). Türk dilini öyrənməyin vacibliyini qeyd edən mütəfəkkir yazır ki, Bakıda bununla bağlı bir müəllimlər məktəbi açılmalıdır. Artıq Azərbaycan türkləri Qoridə deyil Bakıda öz ana dillərini öyrənməli, ibtidai məktəblərdə dərs deməyə tamamilə hazır olmalıdırlar. M.Əmin yazır: «Nədən Bakıda bir darülmüəllimin olmasın, nə üçün müsəlman kəndlərində, müsəlman məktəblərində türk uşaqlarına türkcə dərs vermək üçün hazırlanan müəllimlər, hər bir cəhətlə bu xüsusata yaxın və müvafiq olan bir mərkəzdə hazırlaşmasınlar ki, öyrəndiklərinin məhəlli tətbiqindən uzaq bir nöqtədə olsunlar… Bakıda müsəlmanlara məxsus bir darülmüəllimin açılmasını vacib görüyorum» (50, 322). Onun fikrincə, Avropa bu gün göz qamaşdıracaq qədər tərəqqi etmiş, parlamışsa, ancaq müəllimləri, sənətkarları, mütəxəssisləri sayəsində parlaya bilmişdir: «Avropada hər kəs edadi dərəcəsində ümumi məlumatlara olduqdan sonra özünə müəyyən bir bilik xətti seçir və o yolda ixtisas peyda edər. Avropalı yalnız bir şey öyrənər. Fəqət öyrənmək kimi öyrənər. Onu tamamilə təkmil edər. Halbuki Şərqdə, ələlxüsus biz müsəlmanlarda bu böylə deyildir. Biz Krılovun ördəyi kimi dənizdə üzmək, yerdə gəzmək və havada süzmək istəriz. Çox peşə ediriz. Fəqət bilgimiz pis olur. Halbuki avropalılarca «çox peşə, pis bilik nə hacətdir, birini yaxşı bil kifayətdir»» (50, 341). Maarifçiliyi yaymaqdan qətiyyən usanmayan Rəsulzadə yalnız Azərbaycanda deyil, Qafqazda açılan hər bir ali, texniki-peşə məktəbini bayram kimi qəbul edirdi. Tiflisdə Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|