Мцгяддимя
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Aytən Quliyeva
78 rik bir sənətkarın yaradıcılığıdır. Bu dövrdə bəzi ədəbiyyatşü- naslar onun yaradıcılığında ekzistensializm cərəyanının təzahür- lərinin ön plana çıxdığını söyləyir.
“Ekzistensializm (lat.exsistentia- varlıq)—irrasionalist, sub- yektiv ideali st fəlsəfi cərəyanlardan biridir... Birinci dünya mü- ha ribəsidən sonra Almaniyada, ikinci dünya müharibəsindən sonra Fransada meydana g əlib”(16,585). Ekzistensializm əsas qəhrəman kimi emosional coşqunluqdan əzilən, ehtiraslardan parçalanan dün yanın şəxsiyyətini irəli çəkir. Ekzi
stensialistlər üçün insan cəmiyyəti və insanların həyatı başdan-başa anlaşılmazlıq və absolyut absurddan ibarətdir. İn- san lar arasında sevgi, bağlılıq yoxdur, bütün insani münasibətlər qırılıb. Dünya ədəbiyyatında bu cərəyanın nümayəndələri azlıq təşkil edir. “ Keçən əsrin 50-ci illərinin sonu, 60-cı illərdən Azərbaycan ədəbiyyatında da ekzistensializm ədəbi—estetik cərəyanı əksini ta pır... Azərbaycan ədəbiyyatında ekzistensializm (o cümlədən, su- fizm və zen-buddizm) ədəbi-estetik cərəyan kimi bütövlükdə Ana rın yaradıcılığında öz ifadəsini tapır... Azərbaycan ədəbiyya- tında isə bu axının ilk və ən böyük nümayəndəsi Anar- dır”(18,374). “Qırmızı limuzin”, “Vahimə” hekayələrində sənətkar öz ek- zis
tensialist görüşlərini ortaya qoyur. Yazıçının bu cərəyana mey
linin yaranmasını son dövrlərdə dünyanın insana biganəliyi, cəmiyyətdə insanlar arasında xaosun güclənməsi kimi səbəblər- də axtarmaq olar. Son dövrlərdə cəmiyyətdə baş verən təcridolunma, təkləşmə, in sanlardan uzaqlaşma problemi və bununla da mənəvi dəyərlə- rin iflası, şəxsiyyətin acınacaqlı aqibətinin yaxınlaşması Anarı bir vətəndaş, yazıçı olaraq narahat etməyə bilməzdi. N. Cəfərov ya zır: “Son illərdə Anarın ekzistensializmə kifayət qədər cəsa- rətlə gəlişi, bir tərəfdən günümüzün insanının—şübhəsiz birinci növ
bədə Azərbaycan insanının öz taleyi ilə getdikcə daha çox |