Мцгяддимя

Anar – 75  

 

79 

təkbətək  qalması,  digər  tərəfdən  yazıçının,  əgər  belə  demək 

müm

künsə, yaradıcılıq təkamülü, mövcud ictimai-mənəvi hadi-

sələrə reaksiyası, əhval-ruhiyyəsi ilə bağlıdır”(21,27). 

 

90-

cı illərdə cəmiyyətimizdə baş verən mürəkkəb ictimai-si-

ya

si, mənəvi-əxlaqi dəyişikliklər yazıçının yaradıcılığına da bö-

yü

k  təsir  göstərmişdir.  O,  “Qırmızı  limuzin”,  “Vahimə”,  “Mu-

hak

kak görüşürüz” hekayələrində müstəqillik dövrü ərəfəsini və 

bu mərhələnin başlanğıc illərinin mürəkkəbliyinin özünəməxsus 

niga

rançılığını bədii cəhətdən əsaslandırmışdır. 

 

Bu hekayələrdə son illərdə cəmiyyətdə insan qarşısına çıxan 

mü

rəkkəb ictima-siyasi, mənəvi-əxlaqi problemlərin insan təfək-

kü

rünə, məişətinə, yaşam şəklinə təsiri ön plana çəkilir.  İnsan 

və cəmiyyət probleminə Anar yaradıcılığında verilən önəmi N. 

Cəfərov  belə  qiymətləndirir:  “Azərbaycan  insanını  Azərbaycan 

cəmiyyətinin  (ümumən  cəmiyyətin!)  total ictimai-siyasi psixo-

zun

dan  xilas  etmək  yazıçının  son  dövrdə  çapdan  çıxmış  “Otel 

ota

ğı” kitabı kimi, 60-cı illərdən (yaradıcılığa başlayandan) bəri 

yaz

dığı,  demək  olar  ki,  bütün  əsərlərinin  əsas  ideyasını  təşkil 

edir”(21,13). 

 

90-

cı  illərdə  xalqımızın  başına  gətirilən  müsibətlər,  çağdaş 

in

sanın daxili sarsıntıları, qarmaqarışıq hadisələr məngənəsində 

çal

xalanan  dünya  qarşısında  tənhalığı,  cəmiyyətə  yadlaşması, 

mənəvi-əxlaqi dəyərlərinin sarsılması, bunun nəticəsində şəxsiy-

yətin  öncə  mənən,  daha  sonra  isə  cismən  məhvi  kimi  önəmli 

amil

lər  Anarın  “Qırmızı  limuzin”  və  “Vahimə”  hekayələrinin 

əsasını  təşkil  edir.  “Anarın  90-cı  illər  yaradıcılığı  90-cı  illərin 

ov

qatını əslən əks etdirir. Doğrudur, burada on illiyin geniş epik 

plan

da inikası yoxdur. Ancaq epizodlarda, xatirə-düşüncə simp-

tom

ları ilə, zaman məkan dəyişmələri ilə, sözarası məqamlarda, 

lətifə  obrazlarında,  irili-xırdalı  lövhələr  şəklində,  parça-parça, 

qəlpə-qəlpə həyat qələmə alınır, ancaq hər bir şey həqiqətdir, hər 

qəlpə bir bütövün xislətini canlandırır. Bu qəlpələr seriya hadi-

sələr  kimi  bir-birinə  calanıb,  zamanın  hadisələr  silsiləsini  can-

lan

dırır,  həyatın  bütün  ziddiyyətləri  haqqında  təsəvvür  yaradır. 

---