Мцгяддимя

Anar – 75  

 

81 

ba

şına gələn qəribə əhvalatı danışa biləcəyi tək adam olan Kati-

b

ənin də şəhəri tərk edəcəyini öyrənir. Özünü toplayıb hər şeyi 

yenid

ən başlamaq, hətta Katibəyə evlilik təklif etmək istəsə də, 

bu

nun üçün çox gec olduğunu anlayır. Katibəni—həyatdakı ona 

m

əhrəm olan tək insanı itirdiyini anladığı andan “O” ölümə təs-

lim olur. 

 

Ayşe  Atay  bu hadisəni hekayənin  əvvəlində  Anarın  Nazim 

Hikm

ət  yaradıcılığından  sitat gətirdiyi    şeir  ilə  əlaqələndirir: 

“Hika

ye, Anarın hikaye ve romanlarında görmeye alışık olduğu-

muz  şekilde bir şiir dörtlüğüyle başlamaktadır. Sevdiğini kaybe-

den bir adamın ölüm korkusu duymasından bahsedən şiir, hika-

yenin te

masıyla da bir anlamda örtüşmektedir. Çünkü kendisin-

den “O” diye bahs

edilen şahıs sevgilisiyle ilişkilerinin tamir ol-

ma

yacak şekilde bittiğini anladıktan sonra kırmızı limuzinle ge-

len ölümüne tesl

im olmuştur” (14,182).

 

Süjetin razvyazka m

ərhələsində “O” artıq hər şeyin sona yet-

diyini an

layır,  yuxusunda,  həyatında  rastlaşdığı  bu  “qırmızı  li-

muzinin” n

ə  ifadə  etdiyini  başa  düşür.  Finalda  “qırmızı  limu-

zin”

ə təslim olur. 

 

“Qırmızı limuzin” obrazı əsərdə ölüm məfhumunu simvolizə 

edir. İnsanların bir-birinə laqeyd olduğu bir cəmiyyətdə tək-tən-

ha ömür sür

ən, həyatında heç bir dəyişiklik  baş verməyən, mə-

n

ən iflas edən “O”nun cismani məhvini  “qırmızı  limuzin”  ta-

mam

layır.  

İnsanla insanın, insanla cəmiyyətin bir-birinə kəskin şəkildə 

yad

laşması “O”nun mənəviyyatına, psixologiyasına özü də hiss 

etm

ədən dərindən təsir edir, şüur altına yerləşir. Elə “O”nun qa-

rışıq yuxusu, vahiməsi, bu yaxında nəyinsə məşum bir şeyin—

baş verəcəyini fəhmlə duyması bunun sübutudur. “O” hər şeyin 

bit

diyini anlayanda artıq eymənib qorxmur.

 

“Az

ərbaycan ədəbiyyatında, bir neçə nümunə istisna olmaqla, 

yad

laşma  problemi,  demək  olar  ki,  xamdır.  İstisnalar  dedikdə, 

m

ən  Anarın  “Qırmızı  limuzin”ini, Vaqif  Səmədoğlunun  “Yaşıl 

eyn

əkli adam” pyesini  və  cavan nasirlərdən  Yaşarın  “Dəfn”, 

---