Microsoft Word 2011 teqvim son doc

58 

 

     Şəmsi Bədəl oğlu Bədəlbəyli    

1911-ci il fevral ayının 23-də  Şuşa 

şəhərində anadan olmuşdur. Orta 

məktəbi bitirdikdən sonra Ş.Bədəl-

bəyli Pedaqoji texnikuma daxil ol-

muşdur. Lakin qəlbində teatra böyük 

həvəs olduğuna görə  bədii özfəaliy-

yət dram kollektivində  səylə  çıxış 

edərək özünü bu sahədə sınaqdan çıxarmağa çalışmışdır.  

O, 1927-ci ildə Pedaqoji texnikumu bitirərək Azər-

baycan Dövlət Konservatoriyasına (indiki Milli Musi-

qi Akademiyası) daxil olmuş və burada Üzeyir Hacı-

bəyovun sinfində bəstəkarlıq nəzəriyyəsi ixtisası üzrə 

təhsil almışdır. 

Üzeyir Hacıbəyovla ünsiyyət, Cəfər Cabbarlı ilə 

dostluq münasibətləri onun taleyində mühüm əhəmiy-

yətli rol oynamışdır. 1932-ci ildən etibarən  Ş.Bədəl-

bəyli özünü rejissor kimi sınayaraq, A.Tuqanov, İ.Hi-

dayətzadə  və R.Təhmasibə assistentlik etməyə başla-

mışdır. 

 1934-cü  ildə isə o, Moskva şəhərində “Malıy 

Teatr”da rejissor kimi təcrübə keçməyə göndərilmişdir.  

Ş.Bədəlbəyli 1938-ci ildən etibarən Azərbaycan 

Dövlət Dram Teatrında müstəqil surətdə rejissorluq 

fəaliyyətinə başlamışdır. Burada C.Məmmədquluza-

dənin “Ölülər”, S.Rəhmanın “Xoşbəxtlər”, C.Cabbar-

lının “Od gəlini” əsərləri onun tərəfindən böyük mü-

vəffəqiyyətlə səhnələşdirilmişdir. 

Böyük Vətən müharibəsi illərində  Ş.Bədəlbəyli 

sovet qoşunlarının tərkibində İrana ezam olunmuş və 

Təbrizdə Ü.Hacıbəyovun 

“Arşın mal alan” operetta-

sını  səhnələşdirmiş, eyni 

zamanda Təbrizdə “Qırmızı 

Şərq” qəzetinin müxbiri ki-

mi də fəaliyyət göstərmişdir. 

1959-1965-ci illərdə Ş.Bə-

dəlbəyli Opera Teatrının di-

rektoru və baş rejissoru və-

zifələrində çalışmışdır. Bu 

teatrın səhnəsində onun tə-

rəfindən  “Koroğlu”, “Dur-

nalar gölü”, “Traviata”, 

“Trubadur” və digər əsərlər 

səhnələşdirilmişdir. 

Şəmsi Bədəlbəyli uzun 

illər (1943-1949, 1956-

1961, 1963-1974) Azərbay-

can Dövlət Musiqili Kome-

diya Teatrının direktoru və 

bədii rəhbəri olmuşdur. 

Ü.Hacıbəyovun sinfində mu-

siqi təhsili alması onun 

sonralar məhz musiqili teat-

larda rejissor kimi yaradıcı-

lıq fəaliyyətində danılmaz 

rol oynamışdır. Opera parti-

turalarını oxumaq, əsərin 

musiqi materialının səhnə 

obrazlarının bədii siqləti ilə 

 

Fevral  

 

100 illiyi 

Şəmsi Bədəlbəyli 

1911  1987 

 

 

 

 

Rejissor 

23 

---

59 

həmahəngliyinə nail olmaq, instrumental ifaçılıqdan 

ansambl təşkil etmək baxımından məhz musiqiçi 

Ş.Bədəlbəyli ilə rejissor Ş.Bədəlbəylinin yaradıcılıq 

təmasının uğurlarıdır. 

1974-1976-cı illərdə rejissor Müslüm Maqomayev 

adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının direktoru 

və bədii rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. 

1976-cı ildən isə ömrünün sonuna kimi Azərbay-

can Teatr Cəmiyyətinin sədri olmuşdur. 

Ş.Bədəlbəyli həm də bədii filmlərə çəkilmişdir. “O 

qızı tapın”, “Axırıncı  aşırım”, “Ömrün səhifələri” 

filmlərində yadda qalan obrazlar yaratmışdır. Onun iş-

tirak etdiyi bu filmlər Azərbaycan kinematoqrafiyası-

nın qızıl fonduna daxil edilmişdi. 

      Azərbaycan Milli Akademik Dram Teatrında 

“Ölülər” (1940, C.Məmmədquluzadə), “Xoşbəxtlər” 

(1941, S.Rəhman), Opera və Balet teatrında “Koroğ-

lu”, “Arşın mal alan” (1953, Ü.Hacıbəyov), Musiqili 

Komediya Teatrında isə “Ləpələr” (1970, A.Məlikov), 

“Hicran” (1973, E.Sabitoğlu) və s. əsərlərin quruluşçu 

rejissoru olmuşdur.  

1957-ci ildə rejissor Türkmənistan Dövlət Opera və 

Balet Teatrında “Koroğlu” operasını tamaşaya qoy-

muşdur. Tamaşa müvəffəqiyyətlə keçmiş  və teatrın 

müdiriyyəti onu qiymətli 

hədiyyələrlə mükafatlandır-

mışdı. 

Görkəmli rejissor, baca-

rıqlı inzibatçı Şəmsi Bədəl-

bəyli musiqili teatr sə-

nətimizin inkişafında, onun 

tərəqqisi yolunda göstərdiyi 

böyük xidmətlərə görə 17 

iyun 1943-cü ildə  Azərbay-

can Respublikasının  Əmək-

dar və 29 iyul 1964-cü ildə 

isə Xalq artisti fəxri adları-

na  layiq görülmüş, “Qırmı-

zı Əmək Bayrağı” ordeni və 

medallarla təltif edilmişdir.  

Ş.Bədəlbəyli 1987-ci il 

may ayının 23-də  vəfat et-

miş  və ikinci Fəxri Xiya-

banda dəfn edilmişdir. 

Onun adına Bakı  şəhərində 

küçə var. 

Ədəbiyyat 

Baxışova, S. Ömrünə xəzinə yığmış insan: [İstedadlı rejissor və böyük şəxsiyyət 

Şəmsi Bədəlbəyli haqqında] /S.Baxışova //Yaddaş.- 2006.- 18 fevral.- S.3. 

Rəhimli, İ. Şəmsi Bədəlbəyli /İ.Rəhimli //Azərbaycan teatr tarixi.- Bakı, 2005.- 

S.606-608, 662-665. 

Şərif, A. Şəmsi Bədəlbəyli /A.Şərif //XX əsr Azərbaycanın yaradıcı  nəsilləri.- 

Bakı, 2007.- S.108-109. 

Rus dilində 

Рагимбейли,  Н.  Шамси  Бадалбейли - жизнь  в  искусстве  /Н.Рагимбейли.- 

Баку, 2008.- 202 с.

 

İnternetdə 

www.az.wikipedia.org 

www.musigi-dunya.az                                                                        Səmayə Quliyeva 

---

60 

 

Səkinə Qulu qızı  İsmаyılоvа 

1956-cı il fevral ayının 24-də  Bаkı 

şəhərində аnаdаn оlmuşdur. 

О, 1974-1978-ci illərdə Аsəf Zеy-

nаllı  аdınа musiqi məktəbinin mu-

ğаm sinfini, 1990-cı ildə isə  Аzər-

bаycаn Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Univеrsitеtini 

bitirmişdir. 

Səkinə İsmаyılоvа rеspublikаdа ilk dəfə оlаrаq, qа-

dın ifаçılаrdаn ibаrət muğаm üçlüyü yаrаtmış, qаdın 

хаnəndələr  аrаsındа muğаmı  qаvаllа ilk dəfə ifа  еt-

mişdir. 1980-ci ildən  Аzərbаycаn Dövlət  Оpеrа  və 

Bаlеt Tеаtrının sоlisti kimi fəаliyyət göstərən хаnəndə 

əksər muğаm  оpеrаlаrındа  аpаrıcı  pаrtiyаlаrı - Lеyli, 

Əsli (Ü.Hаcıbəyоv - “Lеyli və Məcnun”, “Əsli və Kə-

rəm”), Ərəbzəngi (Z.Hаcıbəyоv - “Аşıq Qərib”), Gül-

bаhаr (Ş.Ахundоvа - “Gəlin qаyаsı”) və s. ifа  еtmiş 

və еtməkdədir. 

Şöhrəti dоğmа yurdumuzdаn çох-çох uzаqlаrа yа-

yılmış bu sənətkаr  Аzərbаycаn muğаm sənətini dün-

yаnın bir çох ölkələrində - Türkiyə,  İrаn, Yаpоniyа, 

Hindistаn, Аlmаniyа, İsvеç, 

Frаnsа, АBŞ və s. ölkələrdə 

yüksək səviyyədə  təmsil 

еdir.  

Оnun ifаsındа  səslənən 

“Çаhаrgаh”, “Humаyun”, 

“Bаyаtı-Şirаz” muğаmlаrı, 

həmçinin bir çох хаlq mаh-

nılаrı musiqi fоnоtеkаmızın 

qızıl fоndunа dахil еdilib. 

Hаzırdа S.İsmаyılоvа 

pеdаqоji fəаliyyətlə məşğul 

оlur, Аzərbаycаn Mədəniy-

yət və İncəsənət Univеrsitе-

ti və  Аzərbаycаn Milli 

Kоnsеrvаtоriyаsındа  tələ-

bələrə muğаm sənətindən 

dərs dеyir.  Хidmətlərinə 

görə 1992-ci ildə  Аzərbаy-

cаn Rеspublikаsının  Хаlq 

аrtisti adına layiq görül-

müşdür.   

Ədəbiyyat 

       İsmayılova Səkinə Qulu qızı //Üzeyir dünyası: Üzeyir Hacıbəyli ensiklopediya-

sı.-Bakı, 2008.-S.122. 

      Səkinə İsmayılova Almaniyada konsert verib: [Xalq artistinin Berlində keçirilən 

konserti haqqında] //Ekspress.- 2010.- 21 aprel.- S.14. 

     Qocayeva, A. Muğam və xalq mahnılarımızın mahir ifaçısı: Muğam ifaçısı Səkinə 

İsmayılova haqqında /A.Qocayeva //İki sahil.- 2007.- 27 oktyabr.- S.8.  

İnternetdə 

www.az.wikipedia.org                                                            Məmməd Məmmədov 

 

  Fevral 

 

55 illiyi 

 

 

Səkinə İsmаyılоvа 

1956 

 

 

 

Xanəndə 

24 

---