P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
110
pisl r do ru meyilli olar. Dem li, professor Buludxan X lilovun
yüks k m n vi keyfiyy ti, onun malik oldu u elmi potensial bar -
d h r bir anda fikir söyl m k bizim borcumuzdur.
Kaz ml Xanhüseyn,
“ çi Qrupu”nun r hb ri, Avrasiya Qiym tl ndiricil r Birlikl ri
Assosiasiyas dar Hey tinin s dri,Az rbaycan Yaz ç lar Birliyinin
üzvü, Az rbaycan Dövl t qtisad Universitetinin “Qiym t v
qiym tl ndirm ” kafedras n n müdiri, Az rbaycan Sosial Rifah
Partiyas n n s dri, Milli M clisin deputat , professor
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
111
LL YA IN Z RV S ND N GÖRÜN NL R
Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Universiteti ölk mizin n qoca-
man t hsil mü ssis l rind ndir. Yarand vaxtdan (1921) indiy -
d k bu t hsil mü ssis sinin auditoriyalar neç -neç tan nm sima-
ya vv lc t l b , sonralar is mü llim kimi ahidlik etmi dir. Bu
elm oca nda li Sultanl , M mm dhüseyn T hmasib, kr m C -
f r, smay l xl kimi görk mli adamlar d rs demi dir. Bu elm
oca n n m zunlar s ras nda S m d Vur un, Süleyman Rüst m,
Mikay l Mü fiq, Yusif M mm d liyev kimi xsiyy tl rin ad n
ç km k olar.
Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Universitetinin m hur m zun-
lar ndan biri d Buludxan X lilovdur. O Buludxan X lilov ki, onun
yarad c l Az rbaycan elmi ictimaiyy tinin diqq t m rk zind dir.
Buludxan X lilovun elmi f aliyy ti dilçiliyin, türkologiyan n n
aktual probleml rinin h lli istiqam tin yön lmi dir. 1999-cu ild
professor geni elmi rhl rl I Türkoloji Qurultay n stenoqrafik
materiallar n n r etdirmi dir. Bu n r Az rbaycan dilçilik v
türkologiya cami sinin mara na s b b olmu v mühüm bir elmi
fakt kimi qar lanm d r.
Professorun müxt lif ill rd n r etdirdiyi kitablara v monoq-
rafiyalara (“Az rbaycan dilind t khecal feill rin sas nda duran
ilkin kökl rin fonosemantik inki af ” -1996; “Feill rin ilkin kök-
l ri”-1998, “Birinci Beyn lxalq Türkoloji Qurultay”-1999, “Türko-
logiyan n intibah dövrü”-2001, “Az rbaycan dili: dün n, bu gün”-
2004, “Mahmud Ka arinin “Divani lü t - it - türk” s rind etno-
niml r”–2009, “Türkün hikm t x zin si: Xoca hm d Y s vi”-
2010, “224 q dim türk sözü”, “Dil - söz ç l ngi”-2013, “Dil,
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
112
d biyyat, m d niyy t” v s.) sad c n z r salmaq kifay tdir ki,
alimin elmi f aliyy tinin n q d r çox ax li olmas bar d t s vvür
yarans n.
Buludxan X lilov o ziyal lardand r ki, bildikl rini yaln z kitab-
larla deyil, mü llimlik f aliyy ti il d g nc n sl çatd rma vacib
bilir. Pedaqoji i l m
ul oldu u ill r rzind Buludxan X lilov
neç -neç qiym tli proqram, d rslik v d rs v saiti (“Müasir Az r-
baycan dilinin morfologiyas ”, I hiss , “Türkologiyan n intibah döv-
rü”, “Müasir Az rbaycan dilinin morfologiyas ”, II hiss , “Az r-
baycan dili: dün n, bu gün” “Türkologiyaya giri ”, “Müasir Az r-
baycan dili: fonetika, yaz , lifba, qrafika, orfoqrafiya, orfoepiya”,
“Müasir Az rbaycan dilinin leksikologiyas ”, “Türk dill rinin mü-
qayis si”, “Müasir Az rbaycan d bi dili”, “Müasir Az rbaycan d -
bi dilinin fonetikas ”, “Az rbaycan dilinin tarixi”, “Az rbaycan dili-
nin müasir probleml ri”, “Az rbaycan dili elminin tarixi v metodo-
logiyas ” v s.) ortaya qoymu dur. Hal-haz rda Az rbaycan Dövl t
Pedaqoji Universitetind bir çox f nl r m hz bu d rslik v proq-
ramlar sas nda t dris olunur.
Buludxan X lilov Ali Attestasiya Komissiyas nda Ekspert ura-
s n n üzvü, Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Univeristetind n qoca-
man fakült nin dekan , Az rbaycan Yaz ç lar Birliyinin, Az r-
baycan Jurnalistl r Birliyinin v Yaz ç lar Birliyind ki “ rs” Ko-
missiyas n n üzvüdür. Y ni Buludxan X lilov elmi kadrlar n yeti -
m sind , elmimizin, m d niyy timizin inki af nda v tan d lmas n-
da mühüm rol oynayan bir alim v ictimai xadimdir.
Professorun layiq görüldüyü mükafatlar is (2001-ci ild “ lin
alimi” nominasiyas , 2003-cü ild “Vektor” Beyn lxalq Elm M r-
k zi Mükafat Komissiyas n n q rar il “Az rbaycan n g nc alim-
l ri” Beyn lxalq layih sinin qalibi, 2004-cü ild Azad Q l ml r
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
113
C miyy ti t r find n Az rbaycan dili, d biyyat v türkologiya
elml rinin t dqiqi-t bli i sah sind ki xidm tl rin gör “Q z l
q l m” f xri mükafat , 2006-c v 2009-cu ill rd “Vektor” Bey-
n lxalq Elm M rk zi Mükafat Komissiyas n n q rar il “XXI srin
ziyal s ”, 2009-cu ild türk d biyyat na xidm tl ri il ba l olaraq
Türkiy Cümhuriyy tinin KIBATEK Akademik Üyesi f xri ad )
onun elmi f aliyy tinin nec yüks k qiym tl ndirilm sinin bariz
göst ricil ridir.
yul ay hörm tli Buludxan mü llimin 50 ya tamam olur.
nan r q ki, ir lid bu elm adam n yeni-yeni u urlar gözl yir. Biz
is o qal r ki, h mkar m za Tanr dan möhk m cansa l arzulayaq.
Kaz mo lu – manov Muxtar
AMEA-n n h qiqi üzvü,
AMEA-n n Folklor nstitutunun direktoru
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
114
AL M ÖMRÜNÜN 50-C BAHARI
Buludxan mü llim! Yüzlüyü x rdalay b 50- çatd . Amma ha
çal ram onu bu ya da t s vvür ed bilmir m. El yadda ma 25-
30 ya lar nda olan mehriban simal , göz l ür k sahibi, dost-yolda
q diri bil n Buludxan mü llim – Buludxan ziz o lu X lilov h kk
olub. Onun m nal ömür yolu kino lenti kimi daim gözl rim
önünd canlan r.
Kadr 1. T l b lik ill ri... T l b lik xatir l ri...T l b lik dostu
Buludxan mü llim sl dostdur. Qida q d r ehtiyac duydu umuz
a ll dost. Ad t n deyirl r, yax dost göz l tir satan kimidir; s n
tir vurmasa da, yan nda oldu un müdd td göz l trind n fayda-
lanarsan. Çünki yeri g l nd çoxlar m z n s hvl rin göz yumub,
sirl rimizi qoruyub v laz m g l nd tövsiy v n sih tl rini heç
vaxt sirg m yib.
Buludxan mü lliml maraql xatir l rim çoxdur.
Deyirl r, insan ya adan onun xatir l ridir. M nc , yalq zl , u ur-
suzlu u, b lk d , talesizliyi unutduran bir ey varsa, o da müq dd s-
liyin x l l g lm sin dey , içimizd qoruyub-ya atd m z xatir l rdir.
Biri haqq nda...
S hv etmir ms , insitutun (indiki Az rbaycan Dövl t Pedaqoji
Universiteti) birinci kursunda oxudu um vaxt q rib bir “mac raya”
tu g ldim. H rd n b xtim -taleyim l n t ya d r ram ki, harada b d
i l r var, g r k axtar b m nim yaxam tapa, t yimd n salla a...
... sas seminar mü llimimiz üzrlü s b bd n d rs g lm mi di.
Onu ortaya l , b st boy, sar n bir mü llim v z edirdi. (Allah
ömür versin! ndi d ya ay r. Etika x trin ad n ç kmir m).
Xüsusi das ndan, h r k tl rind n hiss olunurdu ki mü llim özün-
d n çox raz v mü t behdir. Auditoriyada bir az filosofsaya (gorun
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
115
çatlas n Humbolt – alman dilçisi) – var-g l etdikd n sonra d rsi
soru ma a ba lad . Seminara veril n tap r q “Çin dilçiliyi” idi.
T sadüf nmi, yoxsa qism td n olan kimi m nd n ba qa t l b
yolda lar mdan heç k s lini qald rmad . Düzü, az-çox oxuyan
idim, bir d qrupda laç l q karyeram heç k s güz t getm k
ist mirdim. Lövh y ç x b mövzunun “müq ddim ”sini yenic
ba lam d m ki mü llim m ni saxlay b dedi:
– ndi d “Hind dilçiliyi”nd n dan . Do rusu, ça b qald m. Bu
an köm yim t l b yolda lar m n etiraz dolu iradlar çatd :
“Mü llim, biz ev tap r q “Çin dilçiliyi” mövzusu verilib. “Hind
dilçiliyi növb ti d rsdir”. Auditoriyada bir anl q xaos yarand . A z
dey ni qulaq e itmirdi. Sakitlik yaranan kimi mövzunu yen davam
etdirdim. Yen d vv lki “ da il ” m ni saxlay b özün m xsus
t rzd m z mm t etdi. Art q döz bilm yib keçib yerimd yl -
dim. El bil mü llim buna b nd imi . s bi halda ll rini stola vu-
rub amiran bir t rzd : “Gör, s nin ba na n oyun açaca am.
T qaüdünü (y ni t l b t qaüdümü) k sdirib, insitutdan qovdu-
raca am!” Bu sözl ri deyib auditoriyan t rk etdi...
Pay z n nostaljisi üstüm qara-qara fikirl r çökdürdü. Zavall ,
Arif, gör c k günl rin varm . Çoxlar kimi atam n vaxtl -vaxts z
gönd rdiyi pulundan da irin olan t l b t qaüdd n m hrum olmaq
a r d rd idi... Ehtiyac ac s içimi göz-göz edirdi. Cibimd siçanlar
“sevi ir”, l salsam, günaha batard m. Kor-pe man yataqxanaya
qay td m. O dövrd yataqxanada ya amaq toyuq hinind gec l m k
kimi bir ey idi. S h r c n gözüm yuxu getm di; t qaüdd n m h-
rum olmaq, üst lik universitetd n qovulmaq qorxusu... Qocalar
demi k n, “aran da a apard m, da da arana” M n, ba b lal is
Bak n k nd da d m, k ndi d Bak ya köçürdüm”. Qaranl q quyu
dibind iyn boyda i q axtarmaq ümidi il s h ri dirigözlü açd m.
S n dem , çar sizliyin yegan d rman ümid imi . Ümidim
yaln z Buludxan mü llim qalm d . Çünki Buludxan mü llim o
Dostları ilə paylaş: |