Microsoft Word bibloqrafiya-20. 09. 2017. doc

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
110
pisl r  do ru meyilli olar. Dem li, professor Buludxan X lilovun 
yüks k m n vi keyfiyy ti, onun malik oldu u elmi potensial  bar -
d  h r bir anda fikir söyl m k bizim borcumuzdur. 
 
   Kaz ml  Xanhüseyn, 
“ çi Qrupu”nun r hb ri, Avrasiya Qiym tl ndiricil r Birlikl ri  
Assosiasiyas   dar  Hey tinin s dri,Az rbaycan Yaz ç lar Birliyinin 
üzvü, Az rbaycan Dövl t  qtisad Universitetinin “Qiym t v  
qiym tl ndirm ” kafedras n n müdiri, Az rbaycan Sosial Rifah 
Partiyas n n s dri, Milli M clisin deputat , professor  
 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
111
 
LL  YA IN Z RV S ND N GÖRÜN NL R 
 
Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Universiteti ölk mizin  n qoca-
man t hsil mü ssis l rind ndir. Yarand  vaxtdan (1921) indiy -
d k bu t hsil mü ssis sinin auditoriyalar  neç -neç  tan nm  sima-
ya  vv lc  t l b , sonralar is  mü llim kimi  ahidlik etmi dir. Bu 
elm oca nda  li Sultanl , M mm dhüseyn T hmasib,  kr m C -
f r,  smay l  xl  kimi görk mli adamlar d rs demi dir. Bu elm 
oca n n m zunlar   s ras nda S m d Vur un, Süleyman Rüst m, 
Mikay l Mü fiq, Yusif M mm d liyev kimi  xsiyy tl rin ad n  
ç km k olar.  
Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Universitetinin m hur m zun-
lar ndan biri d  Buludxan X lilovdur. O Buludxan X lilov ki, onun 
yarad c l  Az rbaycan elmi ictimaiyy tinin diqq t m rk zind dir.  
Buludxan X lilovun elmi f aliyy ti dilçiliyin, türkologiyan n  n 
aktual probleml rinin h lli istiqam tin  yön lmi dir. 1999-cu ild  
professor geni  elmi  rhl rl  I Türkoloji Qurultay n stenoqrafik 
materiallar n   n r etdirmi dir. Bu n r Az rbaycan dilçilik v  
türkologiya cami sinin mara na s b b olmu  v  mühüm bir elmi 
fakt kimi qar lanm d r.  
Professorun müxt lif ill rd  n r etdirdiyi kitablara v  monoq-
rafiyalara (“Az rbaycan dilind   t khecal  feill rin  sas nda duran 
ilkin kökl rin fonosemantik inki af ” -1996; “Feill rin ilkin kök-
l ri”-1998, “Birinci Beyn lxalq Türkoloji Qurultay”-1999, “Türko-
logiyan n intibah dövrü”-2001, “Az rbaycan dili: dün n, bu gün”-
2004, “Mahmud Ka arinin “Divani lü t - it - türk”  s rind  etno-
niml r”–2009, “Türkün hikm t x zin si: Xoca  hm d Y s vi”- 
2010, “224 q dim türk sözü”, “Dil - söz ç l ngi”-2013, “Dil, 

---

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
112
d biyyat, m d niyy t” v  s.) sad c   n z r salmaq kifay tdir ki, 
alimin elmi f aliyy tinin n  q d r çox ax li olmas  bar d  t s vvür 
yarans n.  
Buludxan X lilov o ziyal lardand r ki, bildikl rini yaln z kitab-
larla deyil, mü llimlik f aliyy ti il  d  g nc n sl  çatd rma  vacib 
bilir. Pedaqoji i l   m
ul oldu u ill r  rzind  Buludxan X lilov 
neç -neç  qiym tli proqram, d rslik v  d rs v saiti (“Müasir Az r-
baycan dilinin morfologiyas ”, I hiss , “Türkologiyan n intibah döv-
rü”, “Müasir Az rbaycan dilinin morfologiyas ”, II hiss , “Az r-
baycan dili: dün n, bu gün” “Türkologiyaya giri ”, “Müasir Az r-
baycan dili: fonetika, yaz ,  lifba, qrafika, orfoqrafiya, orfoepiya”, 
“Müasir Az rbaycan dilinin leksikologiyas ”, “Türk dill rinin mü-
qayis si”, “Müasir Az rbaycan  d bi dili”, “Müasir Az rbaycan  d -
bi dilinin fonetikas ”, “Az rbaycan dilinin tarixi”, “Az rbaycan dili-
nin müasir probleml ri”, “Az rbaycan dili elminin tarixi v  metodo-
logiyas ” v  s.) ortaya qoymu dur. Hal-haz rda Az rbaycan Dövl t 
Pedaqoji Universitetind  bir çox f nl r m hz bu d rslik v  proq-
ramlar  sas nda t dris olunur.  
Buludxan X lilov Ali Attestasiya Komissiyas nda Ekspert  ura-
s n n üzvü, Az rbaycan Dövl t Pedaqoji Univeristetind   n qoca-
man fakült nin dekan , Az rbaycan Yaz ç lar Birliyinin, Az r-
baycan Jurnalistl r Birliyinin v  Yaz ç lar Birliyind ki “ rs” Ko-
missiyas n n üzvüdür. Y ni Buludxan X lilov elmi kadrlar n yeti -
m sind , elmimizin, m d niyy timizin inki af nda v  tan d lmas n-
da mühüm rol oynayan bir alim v  ictimai xadimdir. 
Professorun layiq görüldüyü mükafatlar is  (2001-ci ild   “ lin 
alimi” nominasiyas , 2003-cü ild  “Vektor” Beyn lxalq Elm M r-
k zi Mükafat Komissiyas n n q rar  il  “Az rbaycan n g nc alim-
l ri” Beyn lxalq layih sinin qalibi, 2004-cü ild  Azad Q l ml r 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
113
C miyy ti t r find n Az rbaycan dili,  d biyyat   v  türkologiya 
elml rinin t dqiqi-t bli i sah sind ki xidm tl rin  gör  “Q z l 
q l m” f xri mükafat , 2006-c   v  2009-cu ill rd  “Vektor” Bey-
n lxalq Elm M rk zi Mükafat Komissiyas n n q rar  il  “XXI  srin 
ziyal s ”, 2009-cu ild  türk  d biyyat na xidm tl ri il  ba l  olaraq 
Türkiy  Cümhuriyy tinin KIBATEK Akademik Üyesi f xri ad ) 
onun elmi f aliyy tinin nec  yüks k qiym tl ndirilm sinin bariz 
göst ricil ridir. 
  yul ay  hörm tli Buludxan mü llimin 50 ya  tamam olur. 
nan r q ki, ir lid  bu elm adam n  yeni-yeni u urlar gözl yir. Biz  
is  o qal r ki, h mkar m za Tanr dan möhk m cansa l  arzulayaq.  
 
Kaz mo lu –  manov Muxtar  
AMEA-n n h qiqi üzvü, 
AMEA-n n Folklor  nstitutunun direktoru 

---

P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
114
 
AL M ÖMRÜNÜN 50-C  BAHARI 
 
Buludxan mü llim! Yüzlüyü x rdalay b 50-  çatd . Amma ha 
çal ram onu bu ya da t s vvür ed  bilmir m. El  yadda ma 25-
30 ya lar nda olan mehriban simal , göz l ür k sahibi, dost-yolda  
q diri bil n Buludxan mü llim – Buludxan  ziz o lu X lilov h kk 
olub. Onun m nal  ömür yolu kino lenti kimi daim gözl rim 
önünd  canlan r.  
Kadr 1. T l b lik ill ri... T l b lik xatir l ri...T l b lik dostu 
Buludxan mü llim  sl dostdur. Qida q d r ehtiyac duydu umuz 
a ll  dost. Ad t n deyirl r, yax  dost göz l  tir satan kimidir; s n  
tir vurmasa da, yan nda oldu un müdd td  göz l  trind n fayda-
lanarsan. Çünki yeri g l nd  çoxlar m z n s hvl rin  göz yumub, 
sirl rimizi qoruyub v  laz m g l nd  tövsiy   v   n sih tl rini heç 
vaxt  sirg m yib.  
Buludxan mü lliml  maraql  xatir l rim çoxdur.  
Deyirl r, insan  ya adan onun xatir l ridir. M nc , yalq zl , u ur-
suzlu u, b lk  d , talesizliyi unutduran bir  ey varsa, o da müq dd s-
liyin  x l l g lm sin dey , içimizd  qoruyub-ya atd m z xatir l rdir.  
Biri haqq nda... 
S hv etmir ms , insitutun (indiki Az rbaycan Dövl t Pedaqoji 
Universiteti) birinci kursunda oxudu um vaxt q rib  bir “mac raya” 
tu  g ldim. H rd n b xtim -taleyim  l n t ya d r ram ki, harada b d 
i l r var, g r k axtar b m nim yaxam  tapa,  t yimd n salla a... 
... sas seminar mü llimimiz üzrlü s b bd n d rs  g lm mi di. 
Onu ortaya l , b st boy, sar n bir mü llim  v z edirdi. (Allah 
ömür versin!  ndi d  ya ay r. Etika x trin  ad n  ç kmir m).  
Xüsusi  das ndan, h r k tl rind n hiss olunurdu ki mü llim özün-
d n çox raz  v  mü t behdir. Auditoriyada bir az filosofsaya  (gorun 
P r o f e s s o r B u l u d x a n
z i z o l u X l i l o v u n B B L O Q R A F Y A S I
115
çatlas n Humbolt – alman dilçisi) – var-g l etdikd n sonra d rsi 
soru ma a ba lad . Seminara veril n tap r q “Çin dilçiliyi” idi.  
T sadüf nmi, yoxsa qism td n olan kimi m nd n ba qa t l b  
yolda lar mdan heç k s  lini qald rmad . Düzü, az-çox oxuyan 
idim, bir d  qrupda  laç l q karyeram  heç k s  güz t  getm k 
ist mirdim. Lövh y   ç x b mövzunun “müq ddim ”sini yenic  
ba lam d m ki mü llim m ni saxlay b dedi: 
–  ndi d  “Hind dilçiliyi”nd n dan . Do rusu, ça b qald m. Bu 
an köm yim   t l b  yolda lar m n etiraz dolu iradlar  çatd : 
“Mü llim, biz  ev  tap r q “Çin dilçiliyi” mövzusu verilib. “Hind 
dilçiliyi növb ti d rsdir”. Auditoriyada bir anl q xaos yarand . A z 
dey ni qulaq e itmirdi. Sakitlik yaranan kimi mövzunu yen  davam 
etdirdim. Yen   d   vv lki “ da il ” m ni saxlay b özün m xsus 
t rzd   m z mm t etdi. Art q döz  bilm yib keçib yerimd   yl -
dim. El  bil mü llim buna b nd imi .  s bi halda  ll rini stola vu-
rub amiran  bir t rzd : “Gör, s nin ba na n  oyun açaca am. 
T qaüdünü (y ni t l b   t qaüdümü) k sdirib, insitutdan qovdu-
raca am!” Bu sözl ri deyib auditoriyan  t rk etdi... 
Pay z n nostaljisi üstüm  qara-qara fikirl r çökdürdü. Zavall , 
Arif, gör c k günl rin varm . Çoxlar  kimi atam n vaxtl -vaxts z 
gönd rdiyi pulundan da  irin olan t l b  t qaüdd n m hrum olmaq 
a r d rd idi... Ehtiyac ac s  içimi göz-göz edirdi. Cibimd  siçanlar 
“sevi ir”,  l salsam, günaha batard m. Kor-pe man yataqxanaya 
qay td m. O dövrd  yataqxanada ya amaq toyuq hinind  gec l m k 
kimi bir  ey idi. S h r c n gözüm  yuxu getm di; t qaüdd n m h-
rum olmaq, üst lik universitetd n qovulmaq qorxusu... Qocalar 
demi k n, “aran  da a apard m, da  da arana” M n, ba b lal  is  
Bak n  k nd  da d m, k ndi d  Bak ya köçürdüm”. Qaranl q quyu 
dibind  iyn  boyda i q axtarmaq ümidi il  s h ri dirigözlü açd m.  
S n dem , çar sizliyin yegan   d rman  ümid imi . Ümidim 
yaln z Buludxan mü llim  qalm d . Çünki Buludxan mü llim o 

---