konunun
bir bütünlük içinde, kendisini oluşturan ögelerin birbirleriyle olan ilişkilerinin
görülecek şekilde sıralanması ve işlenmesi gerekir. Bu yöntemde bilgiler, çoğu zaman
tümevarım yoluyla buldurulur. Konunun özelliğine göre kavram, ilke ve genellemelere
örnekler ve açıklamalar yoluyla ulaşılır. Bunun yanında ilke, genelleme ve kavramlar önce
verilerek, bunlara bağlı olarak ayrıntılar ve örnekler öğrenciye buldurulabilir. Söz konusu
yöntemin en önemli özelliği bu noktadadır. Öğretmen soru cevap tekniğini ustaca ve bilinçli
bir şekilde kullanarak öğrenciyi düşünmeye ve yeni bilgiler keşfetmeye sevk etmektedir.
Çağdaş öğretimde de önemli olan, öğrencinin pasif bir alıcı durumda olmaması bizzat
öğrenmeye katılmasıdır. Bu yöntemde öğrenme ve öğretme, öğrenci ve öğretmenin ortak
çalışmaları sonucunda gerçekleşmektedir.
Buldurma yöntemiyle ders yapmak isteyen öğretmen ,dersin başında basit ve daha
önce verilen bilgileri hatırlatıcı bir soru ile öğrencinin dikkatini derse çekebilir. Öğrenciler,
öğretmenin yönelttiği sorularla, daha önce gözlem ve tecrübeleriyle elde ettikleri bilgiler
arasında ilişkiler kurarak bazı tahminlerde bulunmaya teşvik edilirler. Burada önemli
olan,konunun akışı içinde öğrenciyi, iyi plânlanmış ve sorulmuş sorularla düşünmeye ve yeni
bilgiler bulmaya yönlendirmedir. Öğrenci soruyu düşünürken veya cevaplandırırken hatalar
yapabilir. Bu durumda öğretmen tarafından verilen iyi seçilmiş bir örnek ya da bir başka soru
öğrenciyi aydınlatır. Böylece yanlış anlamalar önlenebilir, eksikler tamamlanabilir, yeni
öğrenmeler için ortak temeller oluşturulabilir. Soru sormanın temel amacı da budur.
Buldurma
yönteminde,
öğrencilerin içinde yaşadığı toplum içinde ve diğer derslerde
edindiği bilgileri ve tecrübeleri kullanmaları söz konusudur. Buldurma yönteminde;
öğrencinin evi, ailesi, sınıfı, arkadaş çevresi, iletişim araçları ve diğer derslerde edindiği
bilgiler; yeni bilgileri, ilkeleri, kavramada ve yorumlamada bir köprü vazifesi görecektir.
Öğrencinin bütün bu tecrübeleri, başlangıç noktası olarak alınabilir.
Bu yöntem kavramların, ilkelerin, genellemelerin öğretimine uygundur. Ancak, tarihî
olayların öğretimine uygun değildir. Bilindiği gibi direkt olarak gözlenebilen, işitilen ve
okunan, benzersiz, tekrarı söz konusu olmayan bir kerede meydana gelen tarihî oluşum ve
buluşlar, ancak sunuş yoluyla öğretme yaklaşımıyla öğretilebildiğinden, buldurma yöntemiyle
öğretimi söz konusu olamaz. Ancak öğrencinin daha önce, farklı zaman veya farklı konularda
öğrendiği olayların hatırlatılması mümkündür. Bu hatırlatma şekli bu yöntemde sürekli
kullanılır.
Buldurma yönteminde öğrenciye yeni bilgiler buldurulurken onun daha önce öğrendiği
bilgileri diğer alanlara transfer etmesi, analiz, sentez, değerlendirme yapması sağlanmaktadır.
Bu sebeple, bu yöntemle, bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme
seviyelerinde öğrenme sağlanabilir. Ayrıca öğrenilen bilgiler öğrencinin kendisi tarafından
bulunduğu için, öğrenmeler daha kalıcıdır. Çünkü insanlar duyduklarından daha çok kendi
söylediklerini hatırlarlar ve geç unuturlar.
BULDURMA YÖNTEMİNİN SEÇİLMESİNDE GÖZ ÖNÜNDE
BULUNDURULACAK NOKTALAR
Buldurma yöntemiyle işlenecek bir dersi plânlamadan önce aşağıdaki hususların göz
önünde bulundurulmasında fayda vardır.
1- Konu:
Buldurma yöntemiyle ders işlemek istediğimizde konuya bakmak durumundayız.
Çünkü her konu bu yöntemle öğretilemez. Buldurma yönteminde esas ,olan öğrencilerin daha
önce öğrendiği bilgilerden hareketle yeni bilgilere ulaşmalarıdır. Öğrencinin hiç duymadığı,
görmediği, bilmediği konularda bu yöntem uygulanamaz. Yani önceden bilinmeyen tarihî
olaylar öğretilemez. Ancak daha önce çevresinde gördüğü, öğrendiği konularda ilkelere,
kavramlara, genellemelere ulaşılabilir.
Bu yöntemle soyut konuların işlenmesi de bazen zor olabilir. O halde bir öğretmen,
buldurma yöntemi ile işleyeceği bir dersin konusunu incelemeli ve bu yönteme uygunsa
uygulamalıdır.
2-
Öğrencinin Hazırbulunuşluğu (Giriş Davranışları):
Bu yöntemde bilgiler öğrencinin daha önce öğrendikleri üzerine bina edileceğinden
öğrencinin hazır bulunuşluğu dikkate alınarak uygulanmalıdır. Şayet işleyeceğimiz konu ile
öğrencinin hazır bulunuşluğu birbirlerine uyuyorsa bu yöntemi uygulayabiliriz.
3-
Öğrenci Sayısı:
Öğretmen buldurma yöntemini seçerken, sınıftaki öğrenci sayısını göz önünde
bulundurmalıdır. Şayet öğrenci sayısı 40'tan fazla ise bu yöntemi kullanmak oldukça zor
olabilir. Buldurma yöntemini uygulamada ideal sayı 30 öğrencidir. Bununla beraber.
öğretmen biraz daha fazla yorulmayı göze alırsa 50-60 kişilik sınıflarda da uygulanamayacağı
söylenemez.
4-
Zaman:
Bu yöntemde tanımlar, ilkeler, genellemeler, hükümler öğrenciye hazır
verilmediğinden bilgileri buldurmak uzun zamanı gerektirebilir. Bu sebeple, bu yöntem
kullanılmaya karar verilirken bu husus dikkate alınmalıdır. Her konu bu yöntemle
buldurulamaz. Konunun durumuna göre şayet bazı bilgileri buldurmak çok zor olacaksa, bu
yöntem seçilmemelidir. Ancak konunun bir bölümü böyle ise, öğretmen o bölümü başka
yöntem ve tekniklerle işlemelidir.
5-
Sınıfın Düzenlenmesi:
Buldurma yönteminin başarılı bir şekilde uygulanması için öğrencilerin "U" ya da
hilal biçiminde oturmaları uygundur. Böyle bir oturma düzeninde tüm öğrenciler birbirlerini
ve öğretmeni rahatça görüp, duyabilirler. Öğrenci ve öğretmenin birbirlerini rahat bir şekilde
görmeleri iletişimin daha iyi olmasını sağlayabilir.
6-
Öğretmenin Kişiliği:
Bu yöntemde öğretmenin kişiliği de etkili değişkenlerden biridir. Bazı öğretmenler
oldukça yumuşak, hoş görülü, sabırlı iken, bazıları ise bu özelliklere sahip olmayabilirler.
Aslında her öğretmen böyle olmak durumundadır. Ancak buldurma yönteminde ise
öğretmenin sabırlı ve hoşgörülü olması şarttır. Çünkü bu yöntemin uygulanışında öyle anlar
olabilir ki, öğrenciler çok basit bir bilgiyi bulamayabilirler. Böyle durumlarda öğretmen
sabırla, ipuçları vererek konuyu ilerletmek zorundadır.
7.
Öğretmenin Konuyu Çok İyi Bilmesi:
Öğretmen, buldurma yöntemi ile işleyeceği bir dersin içeriğini çok iyi bilmelidir.
Çünkü konuyu öğrencilere buldurtabilmesi için buna ihtiyaç vardır. Öğrenciye buldurtmayı
düşündüğü konuyu öğretmen, en ince ayrıntısına kadar bilmiyorsa bu yöntem yerine başka
yöntemleri tercih etmelidir.
BULDURMA YÖNTEMİNİN PLÂNLANIŞI
Öğretim, plânlı eğitim faaliyetleri olduğuna göre, plânsız,
gelişi güzel ve düzensiz, bir
ortamda ders yapılamaz. Bilindiği gibi plânsızlık, kalitesizliği davet eder. Buldurma
yönteminde ise plânlama daha da önemlidir. Bu sebeple, bu yöntemle yapılacak bir öğretim,
nitelikli plânlamaya dayandırılmalıdır.
Buldurma yönteminin plânlamasında dikkat edilecek noktalar şunlardır:
1-
Öğrencilerin neleri bilmesi, neleri yapabilir duruma gelmesi istenmektedir?
Öğrenciler dersin sonunda hangi davranışları kazanmalıdır? ilk olarak bu soruların
cevaplarının verilerek dersin amaçları ve davranışları tespit edilmelidir.
2- Belirlenen amaçları gerçekleştirmek için muhteva (konu) tespit edilmelidir. Dersin
konusu öğrencilere kazandırılacak davranışlardan çıkarılmalıdır. Yani, kazandırılacak
davranışları, konu hem nitelik hem de nicelik yönünden kapsamalıdır.