Microsoft Word Calal Abdullayev ?s?rl?ri doc
Yüklə 2,29 Mb.
|
122
yan yarat», «Oktyabr nəğməsi», «Uzaqlarda» və onlarca başqa şeirləri inqilabi poeziyanın gözəl nümunələri kimi diqqət mərkəzində durur. Sosializmə möhkəm inam, inqilabi işə sədaqət, Lenin partiyasına qəlbən bağlılıq bu şeirlərin əsas ruhunu, canını təşkil edir. S.Rüstəmin poeziyası partiyalı şeirin ən parlaq nümunələridir, – desək səhv etmərik:
Bəli, biz kommunistik, həqiqətdir yolumuz, Zəfərlər inqilabında var imzamız, qolumuz, Günəş bizə əl edib, gülür istiqbal kimi, Möhtəşəm himnimiz var «İnternasional» kimi!
Oktyabr inqilabının nailiyyətlərinin bədii tərənnümünə həsr olunmuş şeirlərlə yanaşı, şairlərimiz bu mövzuda epik, monumental əsərlər də yaratmışlar. Bunlardan S.Vurğunun «Komsomol» poeması, «26-lar», «Leninin kitabı», «Zamanın bayraqdarı», «20 bahar», R.Rzanın «Lenin», M.Müşfiqin «Azadlıq dastanı», «Sındırılan saz», «Səhər» və b. əsərlərini göstərə bilərik. Bu əsərlərin hər birində Oktyabr inqilabı və onun şanlı rəhbəri Lenin haqqında şairlərimizin ürək sözlərini oxuyuruq. S.Vurğunun səsi ədəbiyyata gəldiyi ilk vaxtlardan inqilabi möv- zuda aydın və vüqarla səslənirdi. Şair 1927-ci ldə yazdığı eyni adlı şeirində Oktyabrı dilsiz qərinələrin burulğanlarından işıqlı bir sabaha yol açan məşəl kimi təsvir edirdi.
Yaxın bir keçmişin ağır daşını Çırpdın öz başına, tökdüyün qanla. Qardaşa tanıtdın öz qardaşını, Nə günlər keçirdin əhdi-peymanla.
Poetik təfəkkür, obrazlı düşüncə şairin ilk qələm təcrübələrində də özünü göstərirdi. Burada Oktyabrın keçmişin ağır daşını zülmətlər əsrinin başına çırpması hərarətli inqilabi pafosla ifadə olunmuşdur. Eyni ruhu şairin «Qızıl xatirələr» şeirində də görə bilərik. Burada da inqilabın nemətləri deklorativ şəkildə sadalanmır, yüksək poetik sə- viyyədə tərənnüm olunur. Xalq şairi Rəsul Rzanın «Lenin» poeması inqilab dahisinə azəri xalqının məhəbbətindən yoğrulmuş böyük sənət əsəridir. Poemada
123
Lenin bu gün də bizimlə yanaşı addımlayan, yeni quruculuq işlərində yol göstərən bir rəhbər kimi verilmiş, indiki qələbələrimizdə onun fəaliyyəti, bilavasitə iştirakı göstərilmişdir. Xalq şairi Məmməd Rahim Oktyabr inqilabının yetişdirdiyi, bo- ya-başa çatdırdığı müasir ədəbi nəsrə mənsub olan şairlərdəndir. Yeni dövrə, inqilaba, doğma xalqa, Lenin partiyasına məhəbbət onun poeziyasında güclüdür.
Vüqarım ucadır Qoşqar dağından, Gül-dəstə tutmuşam əməl bağından, Antey yerdən aldı gücünü, mənsə Leninin möhtəşəm al bayrağından.
M.Rahimin inqilabın tərənnümünə həsr olunmuş onlarca şeiri vardır ki, onlar şairin partiyaya səmimi hisslərini çox yaxşı ifadə edir. Oktyabr inqilabı Osman Sarıvəlli yaradıcılığında da geniş tərən- nüm etdirilmişdir. «Lenin XX qurultayda», «Atamın oğlu», «Bənöv- şə», «Komsomolçu Sona» və başqa şeirlər bu cəhətdən xarakterikdir. Bu şeirlərdə şair ömrün mənasını Vətənə, xalqa xidmətdə görür:
Sənətim ölkənin, elin olmasa, Toplayın, nə varsa yazıb-pozduğum. Məzarım üstündə od vurun, yansın; Xəyalım odlansın, şeirim odlansın.
Azərbaycanda elə şair yoxdur ki, bəhs etdiyimiz mövzuda heç olmasa bir neçə şeir yazmamış olsun. Bu mövzuda onlarca gözəl əsərlər yaradılmışdır. İnqilab və poeziya mövzusu tədqiqini gözləyən təxirəsalınmaz problemlərdən biri kimi azəri ədəbiyyatşünaslarının qarşısında durmaqdadır. Biz bu məqalədə həmin mövzunun yalnız bəzi cəhətlərini qeyd etməklə kifayətləndik.
«Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti, 16 sentyabr 1967
124
VURĞUN ONDAN DANIŞANDA
Vaqif, sən yenə də yadıma düşdün, Titrədi qəlbimin incə telləri. Sənin salamını göndərir һər gün Bəxtiyar yurdumun azad yelləri!
Bəli, o, Vaqifdən danışanda qəlbinin telləri titrər, nəfəsi od-alov saçar, sinəsi iftixarla qabarar, ilһamı qaynayıb coşar, şeir təbi məcra- sına şığışmazdı...
Deyərdi: Sən ey şeirimizin ana şairi, O tərlan xəyallı sona şairi!
Səməd Vurğun Vaqifdən danışanda qocaman Azərbaycan poezi- yası, onun milli korifeyləri, bu poeziyanın bədii ifadəyə qadir poetik bir dili yada düşərdi...
Deyərdi: O, gərdi köksünü farsın dilinə, Söylədi öz dilim, öz şeirim gərək!
Vurğun Vaqifdən danışanda səsində Azərbaycan ədəbi dilinin bu misilsiz islaһatçısına bir һeyrət duyulardı. Çünki Vaqif ərəb-fars ifa- dələrinin dilimizdə qarşısıalınmaz һücumu zamanı Azərbaycan şei- rində azəri dili yaratdı...
Deyərdi: Kür qırağının əcəb seyrangaһı var, Yaşılbaş sonası һayıf ki, yoxdur! Uca tər cığalı siyah tellərin Hərdən tamaşası һayıf ki, yoxdur!
*** Bizim bu dağların oğluyam mən də Az-az uydururam yeri gələndə!
Vurğun Vaqifdən söz açanda Azərbaycan şeirinin böyük bir usta- dından, bizim poeziyamızı mübһəm, dumanlı göylərin kəsif girda- bından çıxarıb onu torpağa endirən, laləzarlı dağlara gətirən qüdrətli 125
bir şairdən, realist bir sənətkardan danışardı...
Deyərdi: Ümid bağlamadın göydə mələyə, Dedin ki, yer qızı ondan gözəldir. Hurilər, pərilər çatmaz köməyə, Mənasız arzular ömür gödəldir, Dedin ki, yer qızı ondan gözəldir.
Vurğun Vaqifdən danışanda mütəfəkkir bir şairdən, dərin fəlsəfi fikirləri sadə, aydın bir dil ilə ifadə etməyi bacaran incə bir lirikdən, öz dövründə estetik fikrin zirvəsinə qalxan, һəyat - gözəllikdir idealını təbliğ edən böyük bir söz baһadırından söһbət açardı...
Deyərdi: Xumar-xumar baxmaq göz qaydasıdır, Lalətək qızarmaq üz qaydasıdır, Pərişanlıq zülfün öz qaydasıdır, Nə badi-səbadan, nə şanədəndir.
Vurğun Vaqifdən danışanda üzünü görmədiyi gözəllərin һüsnünü tərif edən Don-Kixot şairlərin «məһəbbət lirikasındakı» boşbağazlığı, saxtakarlığı amansız tənqid edərdi, Vaqifin böyük, һəyati, real eşqini onlara qarşı qoyardı...
Deyərdi: Ardınca bir şair deyindi dünən; «Vaqif zövq alarmış qız yanağından». Bilirəm vaxtilə bu şairlərdən Bir dəstə qovmusan öz otağından.
Vurğun Vaqifdən söһbət açanda qələmlə qılıncın, idrakla qüvvətin ülfətindən danışardı...
Deyərdi: Aldıq məktubunu! Məһəmməd Qacar, Tərlan oylağında sar ola bilməz! Bu dünya qalmamış ulu şaһlara Zülm də, zalım da var ola bilməz!
Vurğun Vaqifdən danışanda poetik sözün gücü, həyati məzmunu- nun dərinliyi və bunların hər ikisinin üzvi sintezi, vəhdəti məsələsini Yüklə 2,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|