Microsoft Word epos nesr problemler
Yüklə 1,24 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- _______________________________ Epos. Nəsr. Problemlər
- Muxtar Kazımoğlu __________________________________
_______________________________ Epos. Nəsr. Problemlər 143 ideyasından, qəhrəman tipindən, sənətkarın üslubundan asılı olaraq, daxili monoloq müxtəlif səviyyə və formalarda ortaya çıxır. «Daxili monoloq nə kalkadır, nə də ifa üçün partitura... Bu bədii ifadə formasının rəngarəng quruluşu olur. Digər bədii formalar kimi, daxili monoloq da o yerdə məqsədəuy- ğundur ki, konkret mətləblə həmahəng olsun» (21, 86). Nəsrimizdə insan mənəviyyatını dolğun əks etdirmək məqsədilə daxili nitq prosesinin müxtəlif şəkildə canlandırılmasına maraq get-gedə artır. QAYNAQLAR 1. Выготский Л.С. Избранные психологические произведения. Москва, Наука, 1956 2. Əylisli Ə. Adamlar və ağaclar. Bakı, Gənclik, 1970 3. Əylisli Ə. Bu kənddən bir qatar keçdi. Bakı, Azərnəşr, 1977 4. Краснов А.А. Формы повествования в современной литовской литературе. (Проза внутреннего монолога). Автореф. дис. ...канд. фил. наук. Москва, 1980 5. Qarayev Y. Duyğuların rəngi. – Elçinin «Bu dünyada qatarlar gedər» kitabına ön söz. Bakı, Azərnəşr, 1974 6. Salmanov Ş. Müasirlik mövqeyindən. Bakı, Yazıçı, 1982 7. Божко Г. Функции внутреннего монолога в прозе социалистического реализма. – Концепции человека в эстетике социалистического реализма. Москва, Мысль, Muxtar Kazımoğlu __________________________________ 144 1977 8. Бахтин М. Проблемы поэтики Достоевского. Москва, Советская Россия, 1979 9. Компанеец В. В. Художественный психологизм в советской литературе (1920-е годы). – Ленинград, Наука, Ленинградское отделение, 1980 10. Гусейнов Ч. Художественный тип и жанрово- стилевые искания в современной советской литературе. − Концепция человека в эстетике социалистического реализма. Москва, Мысль, 1977 11. Anar. Molla Nəsrəddin – 66. Bakı, Gənclik, 1970 12. Anar. Macal. Bakı, Gənclik, 1978 13. Бочаров А. Требовательная любовь. − Концепция личности в современной советской прозе. Москва, Художественная литература, 1977 14. Əhmədov S. Qanköçürmə stansiyası. – Yaşıl teatr. Bakı, Yazıçı, 1978 15. Сахарова Н. Несобственно-прямая речь авторское повествование. – Ученые записки Ленинградского Пед-го Ин-та. Ленинград, 1971, т. 317 16. Talıbzadə K. Yazıçı ideyası və təhkiyə. – «Ədəbiyyat və incəsənət» qəzeti, 4 aprel 1980 17. Лихачев Д. С. Поэтика древнерусской литера- туры. Москва, Наука, 1979 18. Əfəndiyev İ. Sarıköynəklə Valehin nağılı. Bakı, Gənclik, 1980 19. Əhmədov Ş. Toğana. Bakı, Yazıçı, 1981 20. Hüseynov A., Yusifli V. Nəsr. – Ədəbi proses – 78. Bakı, Elm, 1980 _______________________________ Epos. Nəsr. Problemlər 145 21. Слукцис М. Начало всех начал. Москва, Наука, 1975 ELMİ-TEXNİKİ TƏRƏQQİ VƏ NƏSR Biz heç də bu fikirdə deyilik ki, müasir nəsrin qazandığı nailiyyətlər elmi-texniki tərəqqi (ETT) sayəsində əldə edilib, kosmosun fəth olunması, insanın Aya uçması və s. kimi müasir elmi uğurlar nəsrin çiçəklənməsinə səbəb olub. «Odun əldə edilməsi, elektrikin kəşf olunması bir zamanlar cəmiyyətin istehsal gücünün artmasında inqilabi rol oynayıb, amma ədəbiyyat bu enerji qaynaqları hesabına yox, Dostoyevski və Tolstoyun əsərləri hesabına hərəkətə gəlib. O əsərlərin ki, onlar insan mənəviyyatının yüksək ifadəsi kimi bütün keçmiş və gələcək elmi-texniki nailiyyətlərdən asılı olmadan yaşayıb və yaşayacaq» (1, 239-240). Heç şübhəsiz, yazıçı dövrün qabaqcıl ideyalarından qidalanır, dünyanın, insanın dərk olunmasında elmin əldə etdiyi ən yeni qənaətlərə güvənir, odun əldə edilməsi, buxar maşınının ixtira olunması, elektrik enerjisinin kəşf edilməsi, eləcə də kosmosun fəth edilməsi bədii təxəyyüldə müəyyən izlər buraxır. Lakin bu, heç də böyük ədəbiyyatın yaranmasında ETT-in həlledici rolundan danışmağa əsas vermir. ETT-in bir mövzu kimi nəsrdə (ümumiyyətlə, ədəbiyyatda) bədii ifadəsinə birtərəfli yanaşmaq da yanlış nəticələrə gətirib çıxarır. Ədəbiyyatşünas Muxtar Kazımoğlu __________________________________ 146 A.Boçarovun sözləri yada düşür: «Nəyə görə son illərin ən qiymətli və özünəməxsus bədii nümunələri «müasir dövrün baş mövzusuna» – ETT-i yaradanların həyatına yox, müharibə və kənd mövzusuna həsr olunub? Nəyə görə bir nəfər də olsun görkəmli yazıçı nə vaxtdan bəri filosof, sosioloq və tənqidçilərin xüsusi diqqət yetirdiyi ETT problemlərinə üz tutmayıb? Yəqin ona görə ki, ədəbiyyat hər halda şəxsiyyət və cəmiyyətin daha geniş və daha dərin məsələləri aləmində yaşayır» (2, 245). ETT-in həqiqi ədəbiyyata nə dərəcədə dəxli var? Bu suala 70-ci illərdə Sovet İttifaqı miqyasında ETT və ədəbiyyat problemi ətrafında gedən mübahisələrin əksər iştirakçıları (o sıradan Azərbaycan ədəbi fikrini təmsil edən yazıçı Anar və tənqidçi A.Əfəndiyev) toxunmalı olublar. ETT və ədəbiyyat probleminə münasibətdə ən sərt mövqe tutan, ilk baxışda ETT-in həqiqi ədəbiyyata dəxli olmaması qənaətinin müdafiəçisi kimi çıxış edən ədəbiyyatşünasların özləri belə əslində ETT-in ədəbiyyata təsir etməsi, ədəbiyyatda əks olunması əleyhinə çıxmırlar. Onlar, sadəcə olaraq, ETT-in ədəbiyyata təsiri məsələsini şişirtməyə etiraz edirlər. Yeri gəlmişkən deyək ki, “elmi-texniki inqilab”dan daha çox «elmi-texniki tərəqqi» ifadəsinin işlədilməsinin bir səbəbi də, görünür, «inqilab» sözünə uyub ifrata varmaqdan çəkinməyimizlə bağlıdır. Əlbəttə, ETT-in, neçə yüz illik tarixi və ənənələri olan ədəbiyyata təsirini «inqilabi» təsir saymaq, bu təsiri mütləq dəyişdirici təsir adlandırmaq o qədər də Yüklə 1,24 Mb. Dostları ilə paylaş:
|