Microsoft Word tagiyeva mehin doc
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
37 ikitərəfli iqtisadi əməkdaşlıq da inkişaf etdiriləcək. Hazırda Azərbaycan Respublikasının 140 ölkə ilə diplomatik əlaqələri, 17 ölkə ilə (Avstriya, Bolqarıstan, ran, sveçrə, Misir, Pakistan, Rumıniya, Səudiyyə Ərəbistanı, Türkiyə, Fransa, Yaponiya, Yunanıstan, RusiyaFederasiyası, Ukrayna, Belarus, Qazaxıstan, Özbəkistan) kitərəfli Komissiyaları və 4 ölkə ilə müxtəlif ə məkdaşlıq formaları - Çin ilə Nazirliklərarası Birgə Komissiya ( N-ləri arasında), Böyük Britaniya ilə Ticarət Şurası (X N-ləri arasında), taliya ilə Birgə şçi Qrupu (iş adamları arasında), ABŞ ilə şçi Qrupu (Maliyyə Nazirlikləri arasında) mövcuddur. qtisadi münasibətlərin daha intensiv şəkildə inkişaf etdirilməsi baxımından ikitərəfli iqtisadi əməkdaşlıq çərçivəsində ticarət-iqtisadi ə məkdaşlığın mövcud vəziyyətinin təhlili, yaranmış problemlərin aradan qaldırılması və inkişaf perspektivləri istiqamətində aparılan işlər daha da sürətləndiriləcək, hər iki tərəf üçün əhəmiyyət kəsb edən yeni layihələr hazırlanıb həyata keçiriləcəkdir.
2.2 Azərbaycanın xarici ticarət əlaqələrinin formalaşması, dinamikası və inkişaf xüsusiyyətləri.
Xarici iqtisadi əlaqələr bir çox səbəblər üzündən zəruridir. Xarici iqtisadi ə laqələr millətlər üçün çoxlu əmtəə müxtəlifliyi yaradır. Bu əlaqələrin əsasında isə ehtiyatlarda, zövqlərdə və psixologiyalarda olan müxtəliflik durur. 1920-ci ildə ADR müstəqilliyini itirdikdən sonra xarici iqtisadi əlaqələr SSR -nin dövlət inhisarı altında cəmləşmişdi. Azərbaycanın xarici iqtisadi ə laqələrinin Moskva tərəfindən müəyyən olunduğu bir şəraitdə respublikada bu sahənin idarə olunması üçün hər hansı quruma ehtiyac duyulmurdu. Azərbaycanın iqtisadi əlaqələri şərti olaraq SSR -nin tərkibində baş verirdi. Azərbaycanın xarici iqtisadi əlaqələri SSR -nin tərkibində mübadilə ə laqələrindən 16,7 dəfə az idi. Mövcud bu əlaqə də Moskva inhisarı altında 38 həyata keçirilirdi. Texnologiyanın, işçi qüvvəsinin hərəkəti isə daha çox qapalı və birtərəfli xarakter daşıyırdı. Azərbaycanın istehsal etdiyi məhsul dünya ölkələrində özünə satış bazarı tapa bilməyən komanda iqtisadiyyatının texnologiyası əsasında istehsal olunmuş mallardan ibarət idi. Azərbaycan müstəqil inkişaf yoluna qədəm qoyduqdan sonra dünya ölkələrinin birliyinə daxil olmuş və öz siyasi, iqtisadi qüdrətini tədricən artırmağa başlamışdır. Bu, ilk növbədə respublikamızın təbii ehtiyatlarının zənginliyi ilə əlaqədardır. Azərbaycan təbii ehtiyatlarının zənginliyinə görə Cənubi Qafqazda liderdir. Qərb mütəxəssislərinin göstərdiyi kimi, Azərbaycan dünyanın 5 geostrateji dayaqlarından biridir. Digərləri isə Ukrayna, Türkiyə, ran və Cənubi Koreyadır. Indiyədək tədqiq olunmuş ehtiyatlar belə söyləməyə imkan verir ki, hazırda Azərbaycan ərazisində yerin təkində 1 milyard tondan artıq neft, 800 mlrd. kub metr qaz, 230 mln. ton metal, sement istehsalı üçün 370 mln. ton xammal, ildə 730 mln. kub metr s ehtiyatı və s. təbii xammal vardır. Azərbaycan torpağı münbit və faydalı mikroelementlərlə zəngindir. Həm də respublikamız əlverişli iqlim şəraitinə malikdir. Bütün bunlara baxmayaraq kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracına görə dünya bazarında özünəməxsus yer tuta bilmir. Bunun səbəbi isə elmi-texniki tərəqqinin ən yeni nailiyyətlərinin kənd təsərrüfatı sahələrinə tətbiq edilməməsidir. Siyasi istiqlaliyyət əldə edilməsi xarici aləmlə mövcud olmuş köhnə ə laqələr sisteminə yenidən baxılmasını tələb etdi. Bu dövrdə respublikamızın iqtisadi inkişafının əsas məsələlərindən biri xarici iqtisadi əlaqələrin düzgün istiqamətdə qurulması zərurətini yaradırdı. Azərbaycan hazırda dünyanın bir çox inkişaf etmiş ölkəsi ilə qarşılıqlı iqtisadi-ticarət əlaqələrinə malikdir. Ölkənin iqtisadi potensialı, xammal və mineral ehtiyatlarla zənginliyi, təbii şə raiti və əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi əməkdaşlıq imkanlarını artırır. 39 Yeni iqtisadi sistemə keçidi normal həyata keçirmək üçün Azərbaycan daimi olaraq beynəlxalq inteqrasiyaya qoşulmalı və öz potensial imkanlarından istifadə edərək orada fəal iştirak etməlidir. Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatına keçid prosesi xüsusi mülkiyyətə ə saslanan on minlərlə müəssisə, cəmiyyət, birlik, təşkilatlara vasitəsiz xarici ticarət əlaqəsi yaratmağa və valyuta-təsərrüfat əməliyyatları aparmağa imkan verdi. Artıq istənilən müəssisə xarici iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququna malikdir. Böyük təbii sərvətlərə və iqtisadi ehtiyatlara malik olan Azərbaycanın gələcək iqtisadi inkişafı, həlledici dərəcədə onun ümumdünya təsərrüfatı sisteminə fəal və səmərəli inteqrasiyası prosesindən asılıdır. Beynəlxalq təcrübə təsdiq
edir ki,
iqtisadiyyatın inkişafı və beynəlmiləlləşdirilməsində xarici investisiya qoyuluşunun böyük üstünlükləri vardır. nvestisiya qoyuluşu respublikanın milli iqtisadiyyatı ilə dünya iqtisadiyyatı arasında daha səmərəli inteqrasiyanı təmin edir. Ölkənin iqtisadi inkişafında xarici iqtisadi investisiyanın digər rolu, onun sahibkarlıq fəaliyyətinə müsbət təsiri ilə bağlidır. Xarici ölkələrin Azərbaycana investisiya qoyuluşu milli iqtişadiyyatın formalaşması, işgüzar münasibətlər, sahibkarlıq fəaliyyəti formalarına daha geniş meydan verilməsi və maliyyə-kredit münasibətlərinin inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Belə bir şəraitdən səmərəli istifadə edərək gənc müstəqil respublika öz təbii-iqtisadi, elmi-texniki potensialını beynəlxalq miqyasda tanıtmaq məqsədilə çoxtərəfli iqtisadi inteqrasiya əlaqələrinə daxil olur. Azərbaycanın xarici ticarət kompleksi əsasən Qərbə yönəlmişdir. Respublikamızda 1998-ci ildə minlərlə müəssisə və firma xarici iqtisadi ə laqələrin iştirakçısı olmuşdur. 1997-ci ildə dünyanın 84, 1998-ci ildə 104, 1999-cu ildə 123, 2000-ci ildə 120, 2002-ci ildə 128, 2003-cü ildə 124, hal- hazırda 152 ölkəsi ilə iqtisadi əməkdaşlıq və inteqrasiya əlaqələri qurmuşdur . Göstərilən faktlar son illər xarici iqtisadi fəaliyyət sahəsində baş verən struktur və keyfiyyət dəyişikliklərinə əyani sübutdur və eyni zamanda, Azərbaycan Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|