•
Ali təhsil və araşdırmada ictimai məsuliyyət haqqında CM / Rəy (2007) 6
•
Yaxşı idarəçilik haqqında CM / Rəy (2007) 7
•
Müşayiət olunmayan miqrant azlıqları üçün həyat layihələri haqqında CM /
Rəy (2007) 9
•
Yenidən inkişaf və əslən olduqları ölkələrin inkişafı üçün çalışan miqrantlar
haqqında CM / Rəy (2007) 10
•
Yeni informasiya və kommunikasiyalar mühitində informasiya və özünü
ifadə etmə azadlığının təbliği haqqında CM / Rəy (2007) 11
•
Təhsildə gender istiqamətləri haqqında CM / Rəy (2007) 13
•
Gender bərabərliyi standartları və mexanizmləri haqqında CM / Rəy (2007)
17
•
İmmiqrant keçmişi olanlar və miqrantların uşaqlarının inteqrasiyasının
gücləndirilməsi haqqında CM / Rəy (2008) 4
•
Avropada olan Qaraçı və Səyahətçilər üçün siyasət haqqında CM / Rəy
(2008) 5
•
İnternet filtrləri ilə əlaqədar informasiya və özünü ifadə etmə azadlığa olan
hörmətin təbliği vasitələri haqqında CM / Rəy (2008) 6
Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Rəy və Qətnamələri
•
Təhsildə Avropa əməkdaşlığı haqqında Qətnamə 807 (1983)
•
Avropa mədəniyyətinə yəhudilərin verdiyi töhvələr haqqında Qətnamə 885
(1987)
•
Miqrant uşaqlarının təhsili haqqında Rəy 1093 (1989)
•
Təhsildə Avropanın əhəmiyyəti haqqında Rəy 1111 (1989)
•
İslam sivilizasiyasının Avropa mədəniyyətinə verdiyi töhfə haqqında 1162
Rəy (1991)
•
Demokratik cəmiyyətdə dini dözümlülük haqqında Rəy 1202 (1992)
•
Yeni dini hərəkətlər və təriqətlər haqqında Rəy 1178 (1992)
•
Təhsildə gender bərabərliyi haqqında Rəy 1281 (1995)
•
Tarix və Avropada tarix fənninin tədrisi haqqında Rəy 1283 (1996)
•
İdiş mədəniyyəti haqqında Rəy 1291 (1996)
•
Azlıqların ali təhsilə çıxışı haqqında Rəy 1353 (1998)
•
Linqvistik diversifikasiya haqqında Rəy 1383 (1998)
•
Din və demokratiya haqqında Rəy 1396 (1999)
•
Təriqətlərin qeyri qanuni fəaliyyətləri haqqında Rəy 1412 (1999)
•
Dillərin Avropa İli haqqında Rəy 1539 (2001)
•
Rusiya Federasiyasının Din üzrə Qanunu haqqında Qətnamə 1278 (2002)
•
Fransada dini azlıqlar və din azadlığı haqqında Qətnamə 1309 (2002)
•
Mərkəzi və Şərqi Avropada Din və Mübadilə haqqında Rəy 1598 (2003)
•
Avropa Şurasına üzv ölkələrdə işarə dillərinin müdafiəsi haqqında Rəy 1598
(2003)
•
Avropa Ali Təhsil Ərazisinə Avropa Şurasının verdiyi töhfə haqqında Rəy
1620 (2003)
•
Qaçqın və məcburi köçkünlərin təhsili haqqında Rəy 1652 (2004)
•
Diaspora mədəniyyəti haqqında Rəy 1688 (2004)
•
Çağırış və Avropa üçün imkan: miqrasiya və inteqrasiya haqqında Qətnamə
1437 (2005)
•
Mədəniyyət vasitəsilə terrorizmə qarşı mübarizə haqqında Rəy 1687 (2005)
•
Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Dövlət və Hökumət Başçılarının
III Sammitinə verdiyi töhfə haqqında Rəy 1693 (2005)
•
Təhsil və din haqqında Rəy 1720 (2005)
•
Avropada qadın və mədəniyyət haqqında Qətnamə 1464 (2005)
•
Özünü ifadəetmə azadlığı və dini inanclara hörmət haqqında Qətnamə 1510
(2006)
•
Avropa Şurasının Xarici Əlaqələri haqqında Rəy 1753 (2006)
•
Akademik (təhsil) azadlıq və Universitet muxtariyyəti haqqında Rəy 1762
(2006)
•
Dövlət, din, dünyəvilik və insan hüquqları haqqında Rəy 1804 (2007)
•
Avropada antisemitizm əleyhinə mübarizə haqqında Qətnamə 1563 (2007)
•
Dini əsasda insanlara qarşı küfr, dini təhqirlər və “Müəyyən bir qrup və ya
qrup üzvünü cinsi, irqi və etnik mənsubiyyətinə görə alçaldan və ya təhqir
edən nitq” haqqında Rəy 1805 (2007)
•
Ekstremizimlə qarşılaşan Avropa müsəlman icmaları haqqında Rəy 1605
(2008) və Qətnamə 1831 (2008)
Yerli və Regional Orqanlar Konqresinin rəy, qətnamə və bəyannamələri
•
Avropada çoxmədəniyyətli inteqrasiya üçün yeni bələdiyyə siyasəti
haqqında Qətnamə 236 və “Frankfurt Bəyannaməsi” (1992)
•
Gənclərin yerli və regional həyatda iştirakı üzrə İslah olunmuş Avropa
Nizamnaməsi haqqında Rəy 128
•
Avropa şəhərlərində xaricilərin iştirakı və inteqrasiyası haqqında
Bəyannamə, Ştutgart / Almaniya, 165-16 sentyabr 2003
•
İnsan alveri və onların cinsi istismarı əleyhinə mübarizə: şəhər və
regionların rolu (2005) haqqında Rəy 165
•
Mədəniyyətlərarası və qarşılıqlı inam dialoqu: yerli dövlət orqanlarının
öhdəlikləri və təşəbbüsləri haqqında Rəy 170 (2005)
•
Regional mətbuat və trans sərhəd əməkdaşlığı haqqında Rəy 173 (2005)
•
Ətraf şəhər ərazilərində mədəni mənsubluq: yerli və regional dövlət
orqanlarının rolu haqqında Rəy 177
•
İmmiqrantların sosial hüquqlara effektli çıxışı: yerli və regional dövlət
orqanlarının rolu (2006) haqqında Rəy 194 (2006)
•
Avropada şəhər təhlükəsizliyi haqqında Rəy 197 (2006)
•
Sosial bağlılıq indikatorlarının inkişafı – razılaşdırılmış yerli və regional
yanaşma haqqında Rəy 207 (2007)
•
Nəsillərarası əməkdaşlıq və ümumi demokartiya haqqında Rəy 209 (2007)
•
Lezbian, gey, biseksual və transseksualların birgə toplanma və özlərini ifadə
etmə azadlığı haqqında Rəy 211 (2007)
•
Şəhərlərarası əməkdaşlığın institusional strukturu haqqında Rəy 221 (2007)
•
Regional və azlıqların dillərində dil təhsili haqqında Rəy 222 (2007)
•
İdman vasitəsilə inteqrasiya haqqında Rəy 250 (2008)
İrqçilik və Dözümsüzlük əleyhinə Avropa Komissiyasının Rəy və
Bəyannamələri (ECRİ)
№ 1: İrqçilik, ksenofobiya, antisemitizm və dözümsüzlük əleyhinə mübarizə
(1996)
№ 2: Milli səviyyədə irqçilik, ksenofobiya, antisemitizm və dözümsüzlük əleyhinə
mübarizə aparmaq üçün ixtisaslaşmış orqanlar (1997)
№ 3: Qaraçılara qarşı irqçilik və dözümsüzlüklə mübarizə (1998)
№ 4: Potensial qurbanların nöqteyi nəzərindən ayrı-seçkilik və irqçiliyin dərki və
təcrübəsi üzərində milli təhlil (1998)
№ 5: Müsəlmanlara qarşı ayrı-seçkilik və dözümsüzlük əleyhinə mübarizə (2000)
№ 6: İnternet vasitəsilə irqçi, ksenofobik və antisemitik materialların yayılması
əleyhinə mübarizə (2000)
№ 7: İrqçilik və irqi ayrı-seçkiliklə mübarizə aparılmasında milli qanunvericilik
(2004)
№ 8: Terrorizmlə mübarizə aparılarkən irqçilik əleyhinə mübarizə (2004)
№ 9: Antisemitizm əleyhinə mübarizə (2004)
Siyasi müzakirələrdə irqçi, antisemitik və ksenofobik elementlərin istifadəsi
haqqında Bəyannamə (2005)
№ 10: Məktəb tədrisi vasitəsilə və məktəbdə irqçilik və irqi ayrıseçkilik əleyhinə
mübarizə (2007)
№ 11: Qaydalara riayət olunmasına nəzarətdə irqçilik və irqi ayrıseçkilik əleyhinə
mübarizə (2007)
Əlavə 2
Qısaltmaların siyahısı
ALECSO Təhsil, mədəniyyət və elm üzrə ərəb liqası təşkilatı
CERD İrqi ayrıseçkiliyin ixtisara salınması üzrə Komitə
ECRİ İrqçilik və Dözümsüzlük əleyhinə Avropa Komissiyası
FRA Fundamental Hüquqlar Agentliyi
UNESCO BMT təhsil, elm və mədəniyyət təşkilatı
(İ)NGO (Beynəlxalq) Qeyri-hökumət təşkilatı
İRCİCA İslam tarixi, incəsəti və mədəniyyəti üzrə Araşdırma mərkəzi
İSESCO İslam elm, təhsil və mədəniyyət təşkilatı
ODİHR Demokratik İnstitutlar və İnsan Hüquqları İdarəsi
OSCE Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı
UEFA Avropa Futbol Assosiasiyaları Birliyi
“Venesiya Komissiyası” Qanun vasitəsilə Demokratiya üçün Avropa Komissiyası
***
1
Bu sənəd nəşr olunarkən məhdud şəkildə təsnif olunub. Sənəd Nazirlər
Komitəsinin 118-ci sessiyasında yenidən təsnif ediləcəkdir.
2
Ağ Kitabin onlayn versiyası (
www.coe.int/dialogue
) bu mətndə adları qed edilən
bütün sənədlərə aid hiperlinkləri özündə birləşdirəcəkdir.
3
Strasburq, Stokholm və Moskva (Sentyabr – Oktyabr 2007)
4
Belqrad, 08 – 09 Noyabr 2007
5
Sosial İnkişaf uzrə Dünya Sammiti tərəfindən 1995-ci ildə qəbul edilmiş
Fəaliyyət proqramı
6
Demokratik cəmiyyətlərdə geniş – fikirlilik, tolerantlıq və plüralizmin əhəmiyyəti
haqqında, nümunə üçün bax: Handyside, Birləşmiş Krallıq, 07 dekabr 1976 – cı il
tarixli qərar, Seriya A №24, § 49.
7
Gorzelik and Başqaları, Polşa (GC), № 44158/98, 17 Fevral 2004.
8
Bax: Əsas sənədlərin ratifikasiya vəziyyəti haqqında Cədvələ.
9
Parlament Assambleyasının seçilmiş rəylərinə olan istinadlara Qoşmada rast
gəlinə bilər.
10
Qadınların cinsi şikəstliyi haqqında, bax: Collins and Akaziebie, İsveç, 2007-ci il
08 mart tarixli № 23944/05 qərar.
11
Bax: Kurtulmuş, Türkiyə, 2006 – cı il 24 yanvar tarixli 65500/01 nömrəli qərar;
Leyla Şahin, Türkiyə, 2005 – ci il 24 yanvar tarixli qərar; Dahlab, İsveçrə, 2001 –
ci il 15 fevral tarixli qərar.
12
Nümunə üçün bax: Leyla Şahin v. Türkiyə (GC), 2005 – ci il 10 noyabr tarixli, §
107, 44774/98 № li qərar.
13
“Mədəniyyətlər və qarşılıqlı inam əsasında formalaşmış əməkdaşlıq dialoqu”
adlı Beynəlxalq konfransın Yekun sənədi (Volqa Forumu), Nijnıy Novqorod /
Rusiya Federasiyası, 07 – 09 sentyabr 2006 – cı il (
www.coe.int/dialogue
).
14
“Mədəniyyətlərarası dialoqun dini əhəmiyyəti” üzrə Avropa Konvensiyasının
Yekun Bəyannaməsi
, San-Marino, 23-24 aprel 2007-ci il (www.coe.int/dialogue).
15
Məsləhətləşmələr zamanı irəli sürülmüş təcrübə nümunələrinin toplusu
www.coe.int/dialogue saytında dərc olunacaq.
16
Leyla Şahin, Türkiyə (GC) ilə müqayisə et, 2005-ci il 10 noyabr tarixli, 44774/98
№li qərar, §108. Bax: Milli azlıqların qorunması barədə Çərçivə Konvensiyasının
6-ci Maddəsi. Bu Maddə fərdlərin etnik, mədəni, linqvistik və ya dini
mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bir ərazidə yaşayan insanlar arasında təhsil,
mədəniyyət və mətbuat sahələrində əməkdaşliq, qarşılıqlı hörmət və anlaşmanın
inkişaf etdirilməsi məqsədilə effektiv tədbirlərin həyata kəçirilməsi və
mədəniyyətlərarası dialoq və dözümlülük hisslərinin təbliği ilə bağlı müqavilə
imzalayan tərəflərin öhdəliklərini özündə birləşdirir.
17
Milli məruzələrin nəzərdən keçirilməsi və aidiyyəti ölkələrdəki vəziyyətin
Avropa Sosial Nizamnaməsi ilə uyğunluq təşkil edib – etməməsi məsələləri ilə
məşğul olan Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsi mütəmadi olaraq milli azlıqlar,
imiqrant və əcnəbi işçilərin vəziyyətinə xüsusi önəm verilməsini xahiş edir.
Avropanın Sosial Nizamnaməsi ilə müqayisə et. Sosial Hüquqlar üzrə Avropa
Komitəsi: Nəticələr XVIII-1, I tom. Strasburq 2006, səhifələr 59, 102, 21, 261,
293.
18
Handyside, Birləşmiş Krallıq, 1976-ci il 17 dekabr tarixli qərar, A seriyası, №
24, §49.
19
D.H. və başqaları, Çexiya Respublikası, 2007-ci il 13 noyabr tarixli qərar
(Yuxarı palata): “Məhkəmə həmçinin belə bir qərara gəldi ki, xüsusi insan qrupları
üzərində hədsiz mənfi təsirə malik olan ümumi siyasət və ya bu istiqamətdə atılan
digər addımlar, məhz bu qrup üçün nəzərdə tutulmasa da ayrı-seçkilik kimi hesab
oluna bilər və Konvensiyaya zidd olan bu ayrı – seçkilik de fakto vəziyyəti ilə
nəticələnə bilər” (§175).
20
Milli Azlıqların qorunması ilə bağlı Çərçivə Konvensiyası (1995) ilə müqayisə
et, Məqalə 4, § 2 və 3, bundan əlavə izahlı məruzəyə əlavə edilən bəndlər. D.H.
and başqaları, Çexiya Respublikası, 2007-ci il 13 noyabr tarixli qərar (Yuxarı
palata). Sosial Hüquqlar üzrə Avropa Komitəsi belə bir mübahisəli məsələni də
müzakirəyə çıxardı ki, demokratik cəmiyyətdə canlı varlıqlara fərq qoyulması
müşahidə edilməməli, əksinə həqiqi və effektiv bərabərliyin təmin edilməsi üçün
müvafiq addımlar atılmalıdır. (Autism France, Fransa), 13/2002 №li Şikayət,
2003-ci il 4 Noyabr tarixli, 52-ci paraqrafın nəticələrinin qərarı).
21
Milli azlıqların müdafiəsi ilə bağlı Çərçivə Konvensiyası (1995) ilə müqayisə et,
15-ci Maddə
22
(2001) 15 № li Rəy
23
Milli azlıqların qorunmasına dair Çərçivə Konvensiyası üzrə Məşvərətçi Komitə
“Milli Azlıqların qorunmasına dair Çərçivə Konvensiyasının Təhsil üzrə şərhi”ndə
(2006-cı ilin mart ayında qəbul olunub) “cəmiyyət daxilində yaşayan müxtəlif
qruplar arasında qarşılıqlı anlaşma, əlaqə və təsirin gücləndirilməsində maraqlı
olan mədəniyyətlərarası təhsil sahəsində bütün planlaşdırma və fəaliyyət
məsələləri” üzrə təhsil ilə bağlı maddələrin nəzərə alınmasını vurğulayıb.
24
Din və təhsil üzrə Parlament Assambleyasının 1720 saylı rəyi (2005); Kjeldsen,
Busk Madsen və Pedersen, Danimarka, 5095/71; 5920/72; 5926/72, 1976 – cı il 07
dekabr, § 53; Folgero və başqaları, Norveç (GC), № 15472/02, 2007-ci il 29 iyun,
§ 84; Məktəb təhsilində və məktəb təhsili vasitəsilə irqçilik və irqi ayrı – seçkilik
əleyhinə İDAK-ın 10 № li Ümumi Siyasi Rəyi, 2006 – cı il, § II.2.b
25
Avropa Təhsil Nazirlərinin Daimi Konfransının XXII Sessiyasının Yekun
Bəyannaməsi, 4 – 5 may 2007 – ci il, İstanbul, Türkiyə (“Daha insanpərvər və
ehtivalı Avropa quruculuğu: təhsil siyasətinin rolu”).
26
2008-ci il 15 yanvar tarixində Avropa Şurasının Baş Katibi və Sivilizasiyaların
Alyansı üzrə BMT-nin Ali Nümayəndəsi Anlaşma Memorandumunun inkişafını,
həmçinin gələcək əməkdaşlığı nəzərdə tutan niyyət məktubunu imzaladılar.
27
Xüsusilə bax:
Smith və Grady-nin məhkəmə qərarlarına v/Birləşmiş Krallıq –
29/09/1999 § 90; S.L. v/Avstriya – 09/01/2003 § 37; Karner v/Avstriya –
24/07/2003 § 37
.
28
İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyasının 12 № li Protokolunun izahat
məruzəsinə bax, § 20.
29
İrqçilik və irqi – ayrıseçkilik əleyhinə milli qanunvericilik üzrə İDAK-ın 7 № li
Ümumi Siyasi Rəyi, 2002.
30
2005 – ci ildə baş tutmuş Avropa Şurasının III Sammiti İslamçılıq və anti –
semitizm də daxil olmaqla, dini, irqi, xüsusilə də cinsi əsasda ayrıseçkilik və
dözümsüzlüyün bütün formalarını qəti şəkildə ittiham etdi. Nazirlər Komitəsi
təkrar olaraq qaraçı və səyahətçilərin həyatın bütün sfera və mərhələlərində geniş
yayılmış ayrı seçkiliyə məruz qaldıqlarını tanıdı. Bundan başqa, İDAK düşünülmüş
şəkildə irqçilik məqsədilə həyata keçirilən müharibə cinayətləri və ya bəşəriyyət
əleyhinə cinayətlər və soyqırım cinayətlərinə barmaqarası baxma və ya haqq
qazandırma, onları dəyərsizləşdirmə və ictimai inkar etmənin qanuni şəkildə
cəzalandırılmasını dəstəklədi. (İrqçilik və irqi – ayrıseçkiliklə mübarizə üçün milli
qanunvericilik üzrə 2002-ci il 7 № li Ümumi Siyasi Rəy). Daha sonra İDAK
müsəlman icmalarına vurulan ziyanların ödənilməsinə ehtiyacın olduğu
vurğulanmış və dini əsasda baş verən ayrı-seçkilik hallarında müvafiq
sanksiyaların tətbiq edilməsini məsləhət görmüşdü (Müsəlmanlar əleyhinə ayrı-
seçkilik və dözümsüzlüklə mübarizə üzrə 5 № li Ümumi Siyasi Rəy).
31
Siyasi müzakirələrdə irqçi, anti-semitik və ksenofobik elementlərin işlədilməsi
ilə bağlı Bəyannamə (mart 2005).
32
Milli azlıqların qorunması ilə bağlı Çərçivə Konvensiyasının IV Maddəsi § 2 və
3.
33
2003- cü il Sarayevo, 2004-cü il Troina və 2006-cı il Buxarest.
34
Mədəni müxtəliflik siyasəti və mədəniyyətlərarası dialoq kimi xüsusi məqalələri
olan “Kompendium” (
www.culturalpolicies.net
), hökumət və qeyri-hökumət
aktorları tərəfindən yenilik və effektivliyin qiymətləndirilməsini Avropa miqyaslı
resurslarla təmin edir.
35
Yerli və Regional Orqanlar Konqresi, Xarici sakinlər üçün Yerli Məşvərətçi
Orqanlar: Məlumat kitabı (Strasburq: CLRAE, 2003)
36
Qanun vasitəsilə Demokratiya üçün Avropa Komissiyası (Venesiya
Komissiyası), vətəndaş olmayanlar və azlıqların hüquqları üzrə Məruzə, CDL-
AD(2007)001, reklam § 144
37
XXI əsr Avropa tarixinin tədrisi üzrə Nazirlər Komitəsinin üzv dövlətlərə aid
15(2001) № li rəyi vurğulayır ki, tarixin öyrənilməsi, irqçi və anti-semitik,
ksenofobik, qatı millətçilik və dözümsüzlük ideyalarının irəli sürülməsində istifadə
oluna və ya təbliğat və ideoloji manipulyasiya üçün vasitə ola bilməz. Əgər
məktəblərdə tədris edilən tarix və tarixi araşdırma aşağıdakı vasitələrlə tarixən sui-
istifadəyə imkan verirsə, o heç bir vəchlə Avropa Şurasının statut və fundamental
dəyərlər ilə uyğunluq təşkil edə bilməz;
- yalançı şahidlik, doktor statistikaları, saxta şəkillərin yaradılması və ya
saxtalaşdırılması:
- hər hansısa bir hadisəni gizlətmək və ya hadisəyə bəraət qazandırmaq üçün
müəyyən bir hadisənin üstündə daha çox dayanmaq;
- təbliğat məqsədilə keçmişin təhrif edilməsi;
- “biz” və “onlar” dixotomiyasını yarada bilən keçmişin şişirdilmiş milli növü;
- tarixi lent yazılarından sui – istifadə;
- tarixi faktların inkar edilməsi;
- tarixi faktın özəlləşdirilməsi (“tarixin sui istifadəsi” üzrə II seksiya, Qoşma).
38
Bu təşəbbüslər Avropa Şurası ilə Avropa Komitəsi arasında mədəniyyətlərarası
dialoq və mədəni müxtəliflik sahəsində imzalanmış Anlaşma Memorandumunun
implementasiyası üçün iki konkret nümunə ola bilər.
39
Qeyd. 1980 – ci ildən bəri imzalanmış bütün Bəyannamə, Rəy və Qətnamələr
xronoloji qaydada siyahıya alınıb. Bütün mətnlər Avropa Şurasının saytından
(
www.coe.int
) əldə edilə bilər.
Dostları ilə paylaş: |