Microsoft Word zeynalov natiq dissertasiya doc
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
28 II Fəsil qtisadiyyatın inkişafında bankların rolunun təhlili 2.1.Bank fəaliyyətinin hüquqi əsasları Azərbaycanda bank sisteminin hüquqi əsasını Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, Azərbaycan Respublikası Prezitentinin sərəncam və fərmanları, Nazirlər Kabinetinin qərarları, “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında”,“Azərbaycan Respublikasında banklar və bank fəaliyyəti haqqında”, “Azərbaycan Respublikasının banklar haqqında” qanunları və digər normativ-hüquqi aktlar, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdıgı beynəlxalq müqavilələr təşkil edir. Konstitusiya qanununa uyğun olaraq “Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının yaradılması haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezisentinin 1992-ci il 11 fevral tarixli Fərmanı ilə Dövlət Bankının keçmiş SSSR-i Sənaye-Tikinti Bankının, SSSR-i Aqrar-Sənaye Bankının Azərbayacan respublikası bankları bazasında Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yaradılmışdır. Mərkəzi Bankın kredit, pul tədavülü, hesablaşmalar və valyuta münasibətləri sahəsində dövlət münasibətlərini yenidən, bütövlükdə bank sisteminin fəaliyyətini tənzimləyən və ehtiyyat bank funksiyasını icra edən ali emissiya idarəsi elan edilmişdir.
1992-ci il 7 avqust tarixində “Azərbaycan Respublikası Qanunu” ilə yanaşı “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında Qanun” da qəbul olunmuşdur. Həmin ayın 15-də Azərbaycan respublikasının milli valyutası – manat tədavülə buraxılmışdır. 1992-ci il 1 dekabr tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankının Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında” qərar qəbul etmişdir. Həmin qanunda Mərkəzi Banka bank sistemi üzərində tənzimləyici və nəzarətedici səlahiyyətlər verilmişdir.
1996-ci il 30 iyun tarixində “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında”, 14 iyun tarixində isə “Azərbaycan Respublikasında banklar və bank fəaliyyəti haqqında” Qanunlar yeni redaksiyada qəbul edildi. Yeni bank qanunları respublikanın bank sisteminin qabaqcıl dünya bank təcrübəsinə yaxınlaşmasına və etibarlı təşkilatlarının yaradılmasına imkan yaratdı. 29
“Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı haqqında” sonuncu qanun 2004-cü il 12 dekabrda qəbul edilmişdir. Bu Qanun Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının hüquqi statusunu, onun məqsəd, funksiya və səlahiyyətlərini, habelə idarəetmə və təşkilati strukturunu müəyyən edir, dövlətin mərkəzi bankı kimi dövlət hakimiyyət orqanları ilə və digər şəxslərlə münasibətlərini tənzimləyir. “Azərbaycan Respublikasının banklar haqqında” qanunu isə 2004-cü il 16 yanvar tarixində qəbul edilmişdir.Bu Qanun Azərbaycanda bank sisteminin hüquqi bazasının beynəlxalq standartlara tam uyğunlaşdırılması, iqtisadiyyatda bank xidmətlərinin rolunun artırılması, bank əmanətçilərinin və kreditorlarının müdafiəsinin gücləndirilməsi və bütövlükdə bank sisteminin stabil və təhlükəsiz fəaliyyətinin təmin edilməsi məqsədilə bankların təşkili, daxili idarəedilməsi, fəaliyyətinin tənzimlənməsi və ləğv edilməsi prinsiplərini, qaydalarını və normalarını müəyyən edir. “Azərbaycan Respublikasının banklar haqqında” qanununun 2-ci maddəsinə ə sasən Azərbaycan Respublikasının bank sistemi Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankından və kredit təşkilatlarından ibarətdir. Mərkəzi Bank dövlət bankıdır və onun fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu və bunlara müvafiq olaraq qəbul edilmiş digər normativ hüquqi aktlar, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdıgı beynəlxalq müqavilələrlə tənzimlənir. Azərbaycan Respublikasında kredit təşkilatlarının fəaliyyəti Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, banklar haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunu, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi, “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” və “Kredit ttifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikası qanunları, Mərkəzi Bankın bunlara müvafiq olaraq qəbul edilmiş normativ aktları, Azərbaycan Respublikasının digər normativ hüquqi aktları,habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdıgı beynəlxalq müqavilələrlə tənzimlənir. 30 Cari bank fəaliyyəti ilə bağlı qərarları qəbul edərkən kredit təşkilatları dövlət hakimiyyəti və bələdiyyə orqanlarından asılı deyildir və onlar kredit təşkilatlarının fəaliyyətinə qarışa bilməz. Kredit təşkilatları qanunla onların fəaliyyət növlərinə aid edilməyən fəaliyyəti həyata keçirməyə məcbur edilə bilməz. Kredit təşkilatlarının və dövlətin müvafiq öhdəlik götürdüyü hallardan başqa bütün digər hallarda kredit təşkilatları dövlətin, dövlət isə kredit təşkilatlarının öhdəlikləri üçün məsuliyyət daşımır. Banklar haqqında qanunun 3-cü maddəsinə əsasən bank fəaliyyətinin həyata keçirilməsinə dair ümumi qaydalar aşağıdakı kimidir: 3.1.Azərbaycan Respublikasının ərazisində banklar və bank olmayan kredit təşkilatları bank fəaliyyətinı Mərkəzi Bankın verdiyi xüsusi razılıq (lisenziya) ə sasında həyata keçirilə bilər. 3.2. Depozit əməliyyatları yalnız banklar tərəfindən həyata keçirilə bilər. 3.3. Bu Qanunun 3.4-cü maddəsi istisna olmaqla digər müddəaları ”Kredit ttifaqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa və digər qanunvericiliyə müvafiq olaraq lisenziyalaşdırılan və tənzimlənən kredit ittifaqlarına və başqa bank olmayan kredit təşkilatlarına şamil olunmur. 3.4. Bu Qanunun 3.3-cü maddəsində göstətilən bank olmayan kredit təşkilatlarının bank fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması və tənzimlənməsi qüvvədə olan qanunvericilik və Mərkəzi Bankın normativ xarakterli aktları ilə həyata keçirilir. Bank olmayan kredit təşkilatlarına rəhbərlik edən işçilərin peşə ixtisasına və təcrübəsinə dair tələblər Mərkəzi Bank tərəfindən müəyyən edilir. 3.5. Mərkəzi Bank hər hansı şəxsin lisenziyası olmadan bu Qanunun 3.1-ci maddəsində göstərilən fəaliyyətlə məşğul olduğunu müəyyən etdikdə, həmin şəxsə bu fəaliyyətinə xitam verilməsi haqqında tələb göndərir və müvafiq dövlət orqanlarına bu barədə məlumat verir. Bank fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən bütün qurumlar Mərkəzi Bankın lisenziyasına malik olmalıdır. Bank ən azı üç hüquqi və ya fiziki şəxs tərəfindən açıq səhmdar cəmiyyəti formasında yaradılır. Bank fəaliyyətinin lisenziyalaşdırılması qaydası “Banklar haqqında” qanununa əsasən həyata keçirilir. Azərbaycan Dövlət Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|