Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
“Amaliy matematika” fakulteti
“Biotexnologiya” yo‘nalishi
102-19-guruh talabasining
“Yoshlar fiziologiyasi va gigiyenasi”
fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
MAVZU: Qon aylanish sistemasi
Bajardi: 102-19-guruh talabasi Kamolov Xusan
Qabul qildi: Mamatkulova Iroda
Qon aylanish sistemasi
1.Rasmda ifodalangan qon tomirlarining nomini yozing va belgilarini qo‘ying.
2. Noto‘g‘ri javobni belgilang.
1)Rezus faktor – oqsil bo‘lib, 85% odamlarda uchraydi.
2)IV qon gruppasi agglyutinogen A, B va agglyutinin α, β ga ega.
3)Limfa sistemasiga taloq, jigar, limfa tomiri va tugunlari kiradi.
4)Kappilyarlar soch tolasidan 50 marta ingichka.
5)Yurak avtomatiyasi elektrokardiografda tekshiriladi.
6)Ichki uyqu arteriyasi bosh miya va ko‘z soqqasini qon bilan ta’minlaydi.
7)Limfa sistemasi ochiq hisoblanadi.
8)Taloq qon deposidir.
9)Bir yoshli bolada pul’s soni 110 ta.
10)Tog‘ kasalligi havo bosimi ortganda sodir bo‘ladi.
11)Kam harakat qilish gipodinamiya deyiladi.
12)Elektrokardiogrammada PQRSTU tishlari bo‘ladi.
Javob: 2,3,10,12
2.Quyidagi ko‘rsatgichlarni aniqlang.
Yurakning minutlik hajmi
|
5 l
|
Tinch turganda
|
5 l
|
Jismoniy mehnatdan so‘ng
|
100 l gacha
|
Pul’s soni
|
70-90 marta
|
Tinch turganda
|
70-72 marta
|
Jismoniy mehnatdan so‘ng
|
120-140
|
Yurak sistolik hajmi
|
65-70 ml
|
Jismoniy mehnatdan so‘ng
|
100-200ml
|
Yurakning tuzilishini ko‘zdan kechiring va raqamlarini nomlang.
|
1
|
Yurak kovak vena
|
2
|
O’ng bo’lmacha
|
3
|
Yarimoysimon klapan
|
4
|
O’ng qorincha
|
5
|
Pastki kovak vena
|
6
|
aorta
|
7
|
O’pka arteriyasi
|
8
|
O’pka venalari
|
9
|
Chap bo’lmacha
|
10
|
Yarimoysimon klapan
|
11
|
Chap qorincha
|
|
3. Pul’s nima? Kelib chiqish sabablarini yoriting.
___Qon tomirlari devorining ritmik ravishda to'lqinlanib turishiga tomir
urishi,ya'ni puls deyiladi.
Arteriya qon tomirlari devorining to'lqinlanishi arterial puls, vena qon tomirlari
devoir-ning to'lqinlanishi vena pulsi deyiladi.
Arterial puls - bu yurakning chap qorinchasi qisqarganda undagi qonning
aortaga va un-dan esa arteriya tomirlariga yuqori bosim ostida chiqarilishi natijasida
ular devorining tebrani-shidan hosil bo'ladi.Yurak daqiqasiga necha marta
qisqarsa,arteriya impulsining soni ham shun-cha bo'ladi.Tinch holatda katta odam
pulsining soni bir daqiqada 70-72 marta bo'ladi. Bolalarda yurakning qisqarishi va
pulsning soni kattalarnikiga nisbatan ko'proq bo'ladi. Bir yoshlik bolada puls soni bir
daqiqada 110 ta, 5 yoshda-90 ta, 10 yoshda-80 ta, 16 yoshda kattalarnikiga teng-
lashadi.
Puls tana yuzasida joylashgan arteriya tomirlarida sanaladi.Odatda, puls
bilakning pastki qismidagi arteriya tomirida, ya'ni kaft usti sohasidagi tomirda
sanaladi.Puls to'lqinining tarqa-lish tezligi qonning oqish tezligiga bog'liq
emas.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3.Qon aylanish doirasi qismlarini yozing.
7. Quyidagi savollarga javob bering.
Qon bosimi nima?
|
qonning tomirlar devoriga ko‘rsatgan bosim kuchidan yuzaga keladi. Qon bosimi ham pulsga o‘xshab ikki xil bo‘ladi: arterial va vena bosimi.
|
Normada bosim nechaga teng?
|
120-80 mm
|
Qon bosimining oshishi
|
Gipertoniya — qon tomirlarining nerv-funksional faoliyati buzilishi natijasida kelib chiqadigan kasallikdir. Kasallik asosan 40 yoshdan kattalarda uchraydi, lekin so‘nggi yillarda yoshlarda ham tez-tez kuzatilmoqda. Bu darddan ayollar ham, erkaklar ham bir xil aziyat chekishadi. Gipertoniya yurak-qon tomir tizimi kasalliklari bilan xastalangan kishilarning o‘limiga sabab bo‘luvchi asosiy sabablardan biri hisoblanadi.
|
Qon bosimining kamayishi
|
|
Dostları ilə paylaş: |