64
VƏTƏNDAŞ VƏ İQTİSADİYYAT. MAİA QONAŞVİLİ, LİA TODUA
Diaqram 3: Gürcüstanda istehlakçı səbətinin strukturu (2015 –ci il)
Amma müxtəlif ölkələrin tam daxili məhsulunun müqayisəsi bu ölkələrdə insanların həyat
səviyyəsinin tam təsəvvürünü vermir. Nəzərinizə çatdıraq ki, eyni miqdarda məbləğlə müxtəlif
ölkələrdə fərqli sayda məhsulların/xidmətin əldə edilməsi üçündür. Eləcə də əhalinin adətləri və
tələbatları fərqlidir ki, hansı tipdə mala/xidmətə onlar üstünlük verirlər. Qısaca desək, “həyat
qiyməti” ölkələrə əsasən fərqlənir.
2014-cü il vəziyyəti ilə əhalinin gəliri Gürcüstanda təxminən 12 milyon larini təşkil edirdi.
Xərclər də təxminən bu qədər idi. Bu onu bildirir ki, hər daxili təsərrüfat (ailə) Gürcüstanda ayda
orta hesabla təxminən 1000 larini xərcləyirdi. Bu pulu necə və nəyə xərcləyirdik?
Bu məsələni Gürcüstan Statistik Milli Xidməti araşdırır. O öyrənir ki, hansı malı/xidməti
Gürcüstanda orta istehlakçı istifadə edir və onun xərclərinin strukturu necədir, - yəni gəlirin hansı
hissəsini istehlakçı ərzağa, nəqliyyata, səhiyyəyə, istirahətə və s. xərcləyəcəkdir.
Ölkədə daha tez-tez istifadə olunan malın və xidmətin siyahısı istehlakçı səbəti adlanır. Hal-
hazırda Gürcüstanda o, 295 tipdə mal və xidmətdən ibarətdir. 3-cü diaqramda istehlakçı səbətinin
strukturu göstərilir. Diaqramdan göründüyü kimi, Gürcüstanda istifadəçilərin əsas xərcləmə
sahələri ərzaq, nəqliyyat, sağlamlıq və elektrik enerjisi və təbii qazla təchizatdır.
Ərzaq
Alkoqol, tütün
Nəqliyyat,
ayaqqabı
Mənzil, təhsil,
Əyləncə
Mebel,
məişət
əşyaları
Sağlamlığın
qorunması
Nəqliyyat
Rabitə
Təhsil
İstirahət, əyləncə
Kafelər, restoranlar
Başqa
65
FƏSİL VIII. DÖVLƏTIN ROLU
İstehlakçı səbəti qiymətlərin dəyişikliklərinin müəyyənləşdirilməsinə imkan verir – ölkədə
isə infl yasiya. Tipik istifadəçi tərəfi ndən əldə edilən malın və xidmətin orta bazaar qiymətlərinin
dəyişiklikləri istehlak qiymətlərinin indeksi adlanır. 4-cü diaqram Gürcüstanda, son illər
ərzində, istehlak qiymətlərin dəyişikliyini
Ölkənin iqtisadiyyatının daha bir mühüm göstəricisi yoxsulluğun səviyyəsidir, yəni gəlirləri
minimumdan aşağı olan insanların sayı. Varlığın minimumu insan həyatı üçün vacib olan mini-
mal məbləğdir. Gürcüstanda bu məbləğ b.a. minimal ərzaq səbətinə daxil olan məhsulların bazar
dəyərinin əsasında hesablanır (ərzaq səbətinin orta bazar qiyməti 0,7-yə bölünür). Hal-hazırda,
həyat minimumu Gürcüstanda 162,4 larini təşkil edir (əmək qabiliyyətli kişilər üçün). 2014-cü il
göstəriciləri ilə Gürcüstan əhalisinin 11,6%-nin, yəni yarım milyondan çox insanın həyat minimu-
mundan aşağı gəlirləri var idi və yoxsulluq hüdudundan aşağıda idilər.
Diaqram 4: İstehlak qiymətlərinin indeksi (infl yasia) Gürcüstanda, 2010-cu ilin orta qiymətlərə qarşı
(2010-cu ilin orta qiyməti =100%)
%
Gürcüstanda həyat minimumu (ayda lari), 2015 –ci il
Əmək qabiliyyətli kişilərin həyat minimumu
162,4
Orta istehlakçının həyat minimumu
143,9
Orta ailənin həyat minimum
272,5
Ailə tipi
Birnəfərlik
143,9
İkinəfərlik
230,2
Üçnəfərlik
259,0
Dördnəfərlik
287,7
Beşnəfərlik
323,7
Altınəfərlik və çox
382,7
Mənbə: http://www.geostat.ge
66
VƏTƏNDAŞ VƏ İQTİSADİYYAT. MAİA QONAŞVİLİ, LİA TODUA
Gürcüstanda minimal ərzaq səbətinin tərkibi
(əmək qabiliyyətli kişilər üçün gündəlik istifadə)
Buğda çörəyi
250 gr
Buğda unu
70 gr
Qarğıdalı və sairə un
40 gr
Paxla
20 gr
Düyü
10 gr
Yarma (manna, qarabaşaq və s.)
10 gr
Makaron məmulatı
15 gr
Mal və dana əti
40 gr
Donuz əti
10 gr
Ev quşları
20 gr
Təzə balıq, dondurulmuş balıq
40 gr
Kolbasa
10 gr
Süd
150 gr
Qatıq
25 gr
Kəsmik
15 гр.
Pendir
20 gr
Nor
5 gr
Yumurta (gündə 0,5 dənə)
24 gr
Heyvan yağı (yağ, ərinmiş yağ)
12 gr
Marqarin
7 gr
Zeytun
10 gr
Dənli meyvə
50 gr
Çəyirdəkli meyvə
50 гр.
Subtropik meyvə, xurma
50 gr
Qarpız, yemiş, balqabaq
50 gr
Qoz, fındıq, günəbaxan
15 gr
Pomidor
50 gr
Soğan
25 gr
Sarımsaq
7 gr
Badımcan
10 gr
Kələm
40 gr
Çuğundur
15 gr
Yerkökü
15 gr
Kartof
150 gr
Şəkər
50 gr
Mürəbbə və cemlər
5 gr
Şirniyyat məmulatları 5
gr
Yerli şərab
20 gr
Duz
8 gr
Çay
2 gr
