Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ordunun Özəl Şirkətlərlə Əməkdaşlığı
- Ordunun Cinayətkar Fəaliyyətdə İştirakı
- Hərbi korrupsiya
- Haşiyə 11.2. TNİ Qanunu № 34/2004.
160 Silahlı Qüvvələrin Şəxsi Heyətinin və Aktivlərinin İqtisadi Fəaliyyətlərə Cəlb Olunması Lakin fondlar kimi,hərbi kooperativlər də hotel və yükdaşıma şirkətləri yaratmaqla geniş biznes fəaliyyətiniə qoşulmuşlar. • Meşə Təsərrüfatı Əməliyyatları 1967-ci ildə Suxarto höküməti,İndoneziya-Malayziya sərhədi boyunca bir milyon hektar meşə ərazisini ordunun sahibi olduğu PT Yamaker şirkətinə istifadə hüququ vermişdir. İndoneziya və Malayziya arasında ilkin sərhəd mübahisəsi zamanı “milli təhlükəsizlik maraqları” çərçivəsində bu qərar qəbul edilmişdir. O zamandan bəri, bu imtiyazdan istifadə edən hərbçilərin və orduya məxsus şirkətlərin sayı artmışdir 89 .
Bu cür hərbi iqtisadi fəaliyyət, ordunun məşğul olduğu iqtisadi fəaliyyət ilə, ölkə daxili və ya xarici özəl şirkətlərlərlə iqtisadi əməkdaşlıq münasibətlərini əhatə edir. Bu cür növ münasibətlərdə ordu peşəkar vasitəçi kimi çixış edir, məsələn, hökümət lisenziyalarını təşkil edir,digər xidmətlərə çıxış yolu tapır,hərbi maşınlarla pullu daşımalar edir və torpaq kirayəyə verir. Özəl şirkətlər də ordunun “Sosial Tanışlıq Fondu”-na ianələr edirlər. Məsələn, bir tikinti fi rması 1,95 milyon ABŞ dolları məbləğində torpaq sahəsini və içindəki binaları, Qərbi Javadakı sənaye mərkəzi olan Jababekada hərbi baza qurmaq üçün orduya vermişdir. Bu cür ianə iqtisadi fəaliyyət üçün məna da- şıyır, çünki bu sənaye mərkəzində çalışan bir rəsmi “hərbcilərin burada möv- cudluğu cinayətgarlığın qarşısını alacaq” demişdir. c. Ordunun Cinayətkar Fəaliyyətdə İştirakı Bu cür cinayətkar iqtisadi fəaliyyətlərə qanunsuz meşə təsərrüfatı və re- ketlik işləri daxildir (ordu cinayətkar fəaliyyətlərin qoruyucusu kimi çıxış etdikdə, məsələn, qumar oyunlarına qarşı əməliyatlarda, narkotik qaçaqmal- çılığı və faişəlik hallarında). Reketlik TNİ içərisində həm aşağı, həm də orta səviyyəli iqtisadi fəaliyyət kimi ən populyardır(Yuxarıda haşiyə 11.1-ə bax). d. Hərbi korrupsiya Orduda ən böyük potensial korrupsiya sahəsi hərbi alqı-satqıdır. Məsələn, 2004-cü ildə ordu Rusiyadan Mİ-17s vertolyotlarını almağı planlayırdı. Uy- ğun olaraq,Komissiyanın üzvləri (Parlamentın Müdafi ə Komissiyası) belə bir məlumat əldə etdilər ki, vertolyotların həqiqi qiyməti $17,6 milyona başa gəlir. Lakin, ordu bundan 25% çox, yəni $21,6 milyon ödəməyə razılıq ver- mişdi. Vertolyotlar həmən ilin Fevralın sonunda İndoneziyaya gəlməli idi. Lakin, Tempo jurnalının yazdığına görə Rusiya şirkəti $3,2 milyonu öncə ödəniş kimi almadığına görə, vertolyotların göndərilməsini dayandırmışdır 90 .
Çiçəklənən Ədalət partiyasından olan aparıcı siyasətçi və keçmiş Meşə təsərrüfatı naziri Suripto, bir dəfə demişdir ki, hərbçilər 550 güzəştli meşə təsərrüfatı fəaliyyəti üçün lisenziya almışlar. Bax: Andreas Harsono, Indonesian Military and Prostitution Racket, www. globalintegrity.org/reports/2006/INDONESIA/notebook.cfm. 90 Munir-ə isnad edilmişdir, “Corruption threatens Indonesia’s defense system,” The 161 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu Lakin, TNİ-ın iqtisadi fəaliyyətinə verilən təkan sadəcə siyasi baxımdan Suxarto rejiminin qoruyucusu kimi aktiv rol oynadığına görə yox, həm də hökümətin hərbi büdcənin sadəcə 25-30 faizini ödəmək imkanında oldu- ğuna görə edilirdi. Ona görə də, qalan 70% kəsir hərbi iqtisadi fəaliyyət proqramlarının hesabına ödənilirdi. TNİ-ın iqtisadi fəaliyyətini,TNİ-ın iqti- sadi dəstək strukturunu göstərən piramidada görmək olar (Bax şəkil 11.1) 91 . Piramidanın tam başında hökümətin rəsmi hərbi büdcəsi durur və ordunun bütöv büdcəsinin üçdə birini təşkil edir. İkinci səviyyədə dövlət müəsisələri yerləşir və bu müəsisələrin rəhbərliyində istefada olan bir çox yüksək rütbəli hərbi zabitlər oturur və beləliklə, hərbçilərə-məxsus müəsisələrin dövlət müəsisələri ilə müqavilələr bağlaması üstünlük təşkil edir, məsələn, Pertami- na (dövlət neft və qaz şirkəti) ilə bağlanan müqavilə kimi. Üçüncü səviyyədə hərbi kooperativlər və fondlar yerləşir və bunlar haqda yuxarıda izahat ve- rildi. Nəhayət, ən aşağı səviyyədə başqa resurslar yerləşir. Bu tipli maliyyə toplanışının nümunələri ordunun özəl bizneslə əməkdaşlığı və hərbçilərin cinayətkar fəaliyyətə cəlb olunmaları sayəsində (reketlik)həyata keçirilir. Şəkil11.1. TNİ –ın İqtisadi Dəstək Strukturu 1998-ci ildə, Asiya iqtisadi krizisı İndoneziyanı da vurdu və Suxar- to hökümətini hədəf olan kütləvi sosial hərəkat başladı. Tələbələrin və
corruption-threatens-indonesia039s-defense-system.html. The National Team for Corrup- tion Eradication (Timnas Tipikor)-ın apardığı əlavə araşdırmalar göstərdi ki, hərbçilər hərbi təhcizat qalmaqalına cəlb olunmuşlar. Bax: “The Corruption in DoD involves TNI,” Republika Daily (25 March 2006). 91 Rabasa and Haseman, The Military and Democracy(2002),73 162 Silahlı Qüvvələrin Şəxsi Heyətinin və Aktivlərinin İqtisadi Fəaliyyətlərə Cəlb Olunması aktivistlərin başçılığı ilə gedən islahatçı hərəkat (gerakan reformasi) 1998- ci ilin Mayında Suxartonun istefası ilə nəticələndi. Nəticədə, hərəkat demokratikləşmə prosesinə çevrildi və TNİ-ı (və İndoneziya polisini də) öz qurumlarında və kadr sahəsində islahatlar keçirməyə çağırdı. 2004-cü ildə yeni TNİ qanunu parlament tərəfi ndən qəbul edildi (Qanun № 34/2004)(bax Haşiyə 11.2). Yeni qanuna görə TNİ-ın birbaşa və dolayı yolla idarə etdiyi bütün iq- tisadi fəaliyyətlər 2009-cu ilin Oktyabrına qədər hökümətin səlahiyyətinə keçməlidir. Nəticədə, 2005-cu ildə,hökümət TNİ İqtisadi Fəaliyyət Nəzarəti və Transformasiya Komissiyasını (TNİ Business Supervision and Trans- formation Team –TSTB)yaratdı. Bu komissiya TNİ-ın iqtisadi fəaliyyətini yoxlamalı və TNİ iqtisadi müəsisələrinin hökümətə keçməsi prosesi üzrə tövsiyələr verməli idi. 2006-cı ildə Komissiyanın verdiyi hesabata görə,TNİ –a 23 fond məxsus idi və bu fondlar 53 şirkətə və1321 kooperativə nəzarət edirdi. TNİ-ın, həmçinin, 16,500 hektar ərazidə 1618 mülkiyyəti və 6699 bi- nası vardır. Ümumilikdə, TNİ iqtisadi aktivlərinin dəyəri Rp2,2 trilyon yəni $235,4 milyon dəyərində idi 92 .
Fəsil ll. Maddə 2(d) bəyan edir: Yaxşı təlim keçmiş, yaxşı təhsil almış, yaxşı silahlanmış peşəkar hərbçilərin siyasətlə məşğul olmaq hüquqları yoxdur, iqtisadi fəaliyyətə qarışmağı qadağan edilir və onların sosial rifahı dövlət tərəfi ndən təmin olunur və onlar demokratik prinsipləri, mülki hakimiyyətin aliliyini, insan hüquqları, milli qanunlar və hökümət tərəfi ndən ratifi kasiya olunan beynəlxalq qanunlar əsasında qəbul edilmiş siyasi qərarları dəstəkləyirlər. Bundan əlavə, qanunun 39-cu maddəsi hər hansı TNİ hərbçisinin aşağıdakı işlərə qarışmasını qadağan edir: 1.Siyasi partiya üzvlüyü; 2.Siyasi fəaliyyət; 3.İqtisadi fəaliyyət; 4.Seçkilərdə parlament üzvü olmağa niyyətlənmiş və ya siyasi mövqe tutmaq üçün fəaliyyətlər. Mənbə: TNİ Qanunu N34/2004. 92
“TNI Business Takeover ‘Merely a Formality’,” The Jakarta Post (15 November 2009), www.thejakartapost.com/news/2009/10/15/tni-business-takeover-merely-a-formality039. html.
Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|