Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yekun Nəticələr: Ordunun İqtisadi Fəaliyyətdən Uzaqlaş- dırılması
- Haşiyə 11.3. TNİ ilə Freeportun Təhlükəsizlik Anlaşması və İnsan Hüquqları Pozuntuları
165 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu müəsisələrinin təhlükəsizliyini təmin etməkdir. Həqiqətdə isə bu funksiya TNİ-ın büdcədən kənar maliyyə mənbələri olduğunu sübut etmişdir. 2006-ci ilin Yanvarında Siyasi, Hüquqi və Təhlükəsizlik məsələləri üzrə Koordinasiya Nazirliyi Freeport İndoneziya, Exxon Mobil və PTArun LNG- nin ölkə üçün həyati vacib obyektlər olduğu haqda qərar vermişdir. Şərqi Pa- puada fəaliyyət göstərən Freeport İndoneziya açıq surətdə bəyan etmişdir ki, onların ətraf mühiti dağıtmasının Papua əhalisinin rifahının yaxşılaşması ilə əlaqəsi yoxdur. Sonralar, Freeport İndoneziyanın orada qalması Şərqi Papua əhalisinin nifrətini artırdı və Şərqi Papuanın müstəqilliyi üçün təşkilat yaran- masına impuls verdi. (ORM: Orqanizasi Papua Merdeka). Təəssüf ki, həyati dövlət müəsisəsi olduğuna görə, Freeport TNİ-dan tam təhlükəsizlik zəmanəti alır (həmçinin İndoneziya Dövlət Polisindən). Bu halda yerli əhali xüsusilə də OPM,TNİ üçün Freeporta yönəlmiş ən böyük təhlükə sayılır.
İndoneziya təcrübəsi göstərir ki, ordunun iqtisadi fəaliyyətlərlə məşğul olması geniş xarakter alıb. Ordunun iqtisadi fəaliyyətləri onun peşəkarlıq səviyyəsinə dağıdıcı təsir edərək, büdcə şəffafl ığının və hətta insan hüquq- larının pozulmasına gətirir. Ümumilikdə, ordunun iqtisadi fəaliyyətlə məşğul olmasında əsas problem hərbi büdcə məsələsidir. Əlbəttə, hərbçiləri və on- ların ailələrinin təmin edən hərbi büdcə tərtibi olursa, o zaman ordu da iqti- sadi fəaliyyətdən təcrid edilər. Lakin, onu da qeyd etmək lazımdır ki, şəffaf büdcə,hərbçilərin sosial rifahını artırmaqdan daha mühümdür. Hərbi büdcənin səmərəliliyi və məhsuldarlığına heç bir məsuliyyət daşımadan, ordunu iqtisa- di fəaliyyətdən uzaq tutmaq mümkün deyildir. Əlavə olaraq,qeyd etmək lazımdır ki, ordunun iqtisadi fəaliyyəti, xüsusilə də İndoneziya ordusunun hərbi iqtisadi fəaliyyətini nəzərə alsaq, təkcə əsgərlərin əmək haqları və sosial məsələləri ilə və büdcə çatışmazlıqları ilə bağlı deyildir. İndoneziya Ordusunun iqtisadi fəaliyyəti çox mürəkkəbdir və xalqın gündəlik həyatı ilə bağlanmış dərin kökləri mövcuddur. Bu köklərin dərinliyini və sıx əlaqələri nəzərə alsaq, İndoneziyada ordunun iqtisadi fəaliyyəti İndoneziya əhalisinin çoxluğu tərəfi ndən qəbul olunur. Yaranmış vəziyyəti və xalqın münasibətlərini nəzərə alsaq, İndoneziyada ordunun iqtisadi fəaliyyətdən uzaqlaşdırılması uzun zaman alacaqdır. Bu- halda hökümət təkcə ordunun iqtisadi fəaliyyətini məhdudlaşdırmaqla yox, həmçinin hərbçilərlə və ya hərbi qurumlarla iqtisadi əməkdaşlıq edən şəxslərə və şirkətlərə də məhdudiyət qoymalı və cəza verməlidir. Bu cür strateqiya heç
166 Silahlı Qüvvələrin Şəxsi Heyətinin və Aktivlərinin İqtisadi Fəaliyyətlərə Cəlb Olunması bir İndoneziya höküməti tərəfi ndən həyata keçirilməmişdir. Haşiyə 11.3. TNİ ilə Freeportun Təhlükəsizlik Anlaşması və İnsan Hüquqları Pozuntuları TNİ-ın Freeport fi rmasının obyektlərində mövcudluğu qəribədir. Onlar iqtisadi cəhətdən həyati sayılan müəsisələrin təhlükəsizliyini təmin etdikləri zaman, yerli əhalini və iddialara görə OPM üzvlərini hədəfə alaraq onların hüquqlarını geniş surətdə pozduqları halda, əlavə olaraq qeyri-şəffaf olan bu şirkətdən ödənişlər alırlar. Məsələn, iddialara görə 1994-cu illərin ortasında, hərbi qüvvələr Freeport mədənlərində şirkətin maşınlarından, ofi slərindən və daşıma konteynerlərindən istifadə edərək, şirkətin təhlükəsizliyinə təhlükə törədən şübhəliləri və ya OPM üzvlərinin həm saxlanılmasında, həm də bir yerdən başqa yerə daşınmasında istifadə etmiş və sonra onlara işgəncə vermiş və öldürmüşlər. Təəssüf ki, şirkət rəhbərliyi hərbçilərin onların avadanlıqlarından necə istifadə etdikləri üçün məsuliyyət daşımadıqlarını bəyan etdilər. Doğrudan da, İndoneziya İnsan Hüquqları Komissiyası (Komnas HAM) TNİ-ın Freeport-da təhlükəsizlik tədbirləri Şərqi Papuada İnsan hüquqlarını pozduğunu bəyan etmişdir. Son illər Freeportda təhlükəsizlik qüvvələrinin sayı artırılmışdır. 2005-ci ildə 2400-dan çox hökümət təhlükəsizlik qüvvələri (hərbi və polis) Freeport ərazisində təhlükəsizlik təminatı üçün yerləşdirilmişdir. 2005-ci ildə, şirkətin hərbi və polis təhlükəsizlik qüvvələrinə ödənişləri $60 milyona çatmışdır.Freeport şirkətinin məlumatına görə, bu məbləğ nəqliyyat,yemək və təhlükəsizlik qüvvələrinin istifadə etdikləri kazarmaların xərclərinə sərf edilmişdir. Lakin, Qlobal Şahid (Global Witness) qeyri –hökümət təşkilatı və New York Times qəzetinin 2005-ci ildə dərc etdiyi araşdırıcı hesabatlarda bu məbləğin geniş hissəsinin ayrı-ayrı şəxslərə ödənildiyi bildirilirdi. Bu hesabatlar göstərdi ki, Freeport şirkəti böyük məbləğdə ödənişləri birbaşa olaraq İndoneziya hərbi və polis zabitlərinə və həmçinin, ərazidəki birləşmələrə ödəmişdir. New York Times əldə etdiyi və əsil olduğu yoxlanılan sənədlərə istina edərək,1998-ci ildən 2004-ə qədər olan ödənişlərin $20 milyon civarında olduğunu bildirmışdir.
in Papua,” VHRmedia (2 December 2009), http://www.vhrmedia.com/Komnas-HAM-- Freeport-Represents-Colonialism-in-Papua-news2775.html; Human Rights Watch, Too
18:5(C) (June 2006), 48–56, http://www.hrw.org/en/reports/2006/06/20/too-high-price-1. Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|