Муса Гасымов
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
İsrail tərəfi Azərbaycanlı qaçqınların problemlərinə və qayğı gюstərdi, yardımlar gюndərdi. O, Azərbaycanın iqtisadi həyatında fəal iştirak etməyə başladı. Səfirliyin də’vəti ilə 1993-cü ilin dekabrında İsrailin bюyük iş adamı, «Merxav» şirkətinin prezidenti İosif Meyman Azərbaycana gəldi. Səfərdə məqsəd Azərbaycan iqtisadiyyətının müxtəlif sahələrinə investisiya qoymaq idi. 1994-cü ildə İsrailin kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndə hey’əti Azərbaycanda səfərdə oldu. Səfər Azərbaycan- İsrail əlaqələrinin inkişafına, kütləvi informasiya vasitələrinin arsında əməkdaşlığın qurulmasına, Azərbaycan haqqında obyektiv mə’lumatı yayılmasına kюmək etdi. 1995-ci ildə İsrail dюvlətinin teleradio şirkətinin direktoru Mordexay Kirşenbaunun Azərbaycana səfəri юlkələrimiz arasında əməkdaşlıqda юzünəməxsus yer tutdu. Ümumiyyətlə, bu illər Azərbaycan-İsrail əlaqələrinin inkişafı ilə səciyyələnir. Düzdür. Юlkəmizin bə’zi qonşuları belə əməkdaşlıqdan narahatlıq keçirirdilər və onun kəsilməsi üçün müxtəlif vasitələrlə əngəllər tюrətməyə çalışırdılar. Əslində isə юlkələrimiz arasında əlaqələr beynəlxalq normalar əsaslanırdı, üçüncü dюvlətə və ya dюvlətlər qrupuna qarşı yюnəldilməmişdi. Beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələr XIX əsrdə beynəlxalq təşkilatların yaradılması ictimai həyatın çoxlu tərəflərinin beynəlmiləlləşməsinə obyektiv təzahürünün nəticəsi oldu. XX əsrdə isə bu proses daha da sürətləndi və bir sıra юzünəməxsusluq əldə etdi. Bu təşkilatların səlahiyyətlərinin genişlənməsi və strukturlarının mürəkkəbləşməsi müasir beynəlxalq münasibətlər sistemi üçün səciyyəvidir. İndi dünyada təxminən 4 mindən çox beynəlxalq və məhəlli təşkilat mюvcuddur. Onların 300-dən çoxu hюkumətlərarası təşkilatdır. Beynəlxalq təşkilatlar arasında qarşılıqlı əlaqələr və əməkdaşlıq gюstərir ki, artıq dünyada BMT başda olmaqla beynəlxalq təşkilatlar sistemi yaradılmışdır. “Beynəlxalq təşkilat” termini aralarında müəyyən fərqlər olmasına baxmayaraq, bir qayda olaraq, dюvlətlərarası və hюkumətlərarası təşkilatlara aid edilir. Beynəlxalq 114 təşkilatlar dюvlətlərin üzvlüyü, təyin olunması haqqında beynəlxalq müqavilənin və daimi orqanların mюvcud olunması, üzv dюvlətlərin suverenliyinə hюrmət edilməsi ilə səciyyələnir. Üzv dюvlətləri ümumi məqsədlər və mənafelər birləşdirir. Onların məqsəd, prinsip, səlahiyyət və quruluşunun müqavilə əsası olur. Müasir dünya siyasətində beynəlxalq təşkilatların bюyük rolu vardır. Əvvəla, beynəlxalq münasibətlər sistemində beynəlxalq və regional təşkilatlar həm dюvlətlərarası əməkdaşlıqda, həm də çox tərəfli diplomatiyada mühüm rol oynayırlar. Üzv dюvlətlərin bir çoxu bu təşkilatlar vasitəsilə iki tərəfli və çoxtərəfli əlaqələr yaradılır. İkincisi, dünyada baş verən müxtəlif xarakterli münaqişələri nizama salmaq üçün beynəlxalq təşkilatların konkret mexanizmləri olur. Onlar adətən, mübahisəli şəraitin münaqişəyə çevrilməsinə imkan vermirlər. Əgər mübahisəli vəziyyət konkret mübahisəyə çevrilərsə, münaqişə yaranarsa, onda beynəlxalq təşkilatlar dinc nizamlanmasına müvafiq mexanizmlərindən istifadə edirlər. BMT nizamnaməsinin 33-cü maddəsində həmin mexanizmlər belə gюstərilir: istənilən mübahisədə iştirak edən tərəflərin mübahisələrin danışıqlar, təhqiqatlar, vasitəçilik, barışma, arbitraj, məhkəmə, təhqiqat, regional təşkilatlara və ya sazişlərə müraciət etmək və ya юzlərinin istədikləri dinc vasitələrlə həll etmələri. Üçüncüsü, beynəlxalq təşkilatlar üzv юlkələrin suverenliyinin qorunmasının və müstəqilliyinin mюhkəmləndirilməsinin təminatçısı, юlkələr arasında ikitərəfli və çoxtərəfli qarşılıqlı, faydalı, siyasi, ticarət, iqtisadi, elmi-texniki, mədəni və humanitar əməkdaşlığın genişləndirilməsinin vasitəçisi rolunu oynayırlar. Nəhayət, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycan ərazisinin 20 faizindən çoxunun işğal edildiyi, bir milyondan artıq vətəndaşının qaçqına çevrildiyi bir şəraitdə dünya ictimaiyyətində obyektiv rəyin formalaşdırılması çox vacibdir. Bu rəyi düzgün yюnəltmək nюqtəyi-nəzərindən beynəlxalq təşkilatların imkanları bюyükdür. Bütün bunları əsas gюtürərək müstəqilliyin bərpa edilməsindən sonra Azərbaycan dюvləti юzünün xarici siyasətində beynəlxalq təşkilatlara üzv olmağa və onlara əməkdaşlıq etməyə xüsusi diqqət yetirdi. 115 Azərbaycanın dюvlət müstəqilliyi bərpa edilən kimi BMT-yə və dünya dюvlətlərinə müraciət olundu. Müraciətdə BMT nizamnaməsinin qəbul edildiyi və ona sadiq qalmaq elan olunurdu, bərabərhüquqlu üzvlük məsələsinə baxılması xahiş edilirdi. Azərbaycan Respublikası 1992-ci il martın 2-də BMT-nin üzvü oldu. BMT-nin məqsəd və prinsipləri - beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyi qorumaq və beynəlxalq əməkdaşlığı inkşaf etdirməkdir. Onun əsas orqanları Baş Məclis, Təhlükəsizlik Şurası, İqtisadi və Sosial Şura, Qəyyumluq üzrə Şura, Beynəlxalq Məhkəmə və Katiblikdir. BMT-nin 14 ixtisaslaşdırılmış orqan və MAQATE vardır. Təşkilatın iqamətgahı Nyu-Yorkda (ABŞ) yerləşir. Azərbaycan dюvləti BMT ilə əlaqələrini bir neçə istiqamətdə qurur və inkişaf etdirir. BMT-də fəaliyyət gюstərən Azərbaycanın daimi nümayəndəliyi həm BMT, həm onun ixtisaslaşdırılmış orqanları, həm də üzv dюvlətlərlə əməkdaşlıq qurur. Siyasi sahədə əməkdaşlığın məqsədə əsasən, Azərbaycanın suverenliyini, müstəqilliyini mюhkəmləndirmək; pozulmuş ərazi bütюvlüyünü və sərhədlərini bərpa etmək, demokratik, vətəndaş cəmiyyəti qurmaq və başqalarıdır. Azərbaycandakı nümayəndəliyi vasitəsilə BMT юlkənin siyasi həyatının başqa sahələrində - seçkilərin keçirilməsində, siyasi həyatın demokratikləşdirilməsində əməkdaşlıq edir. İqtisadi sahədə əməkdaşlığın məqsədi əsasən, təşkilatın üzvü olan юlkələrin təcrübəsindən məqsədi əsasən, təşkilatın üzvü olan юlkələrin təcrübəsindən istifadə edərək юlkəni azad bazar iqtisadiyyatı yoluna keçirtmək və inkişaf etdirməkdir. Bu işdə müxtəlif vasitələrdən (məsələn, sərbəst iqtisadi zonalar yaratmaq) istifadə edilir. Elmi-texniki, mədəni, sosial və humanitar sahələrdə əməkdaşlıqda əsasən, BMT-nin ixtisaslaşdırılmış qurulmalara iştirak edirlər və onlar çoxsahəlidirlər. Əməkdaşlığın səviyyəsi tərəflərin imkanlarından xeyli aşağıdır və əməkdaşlığın mümkün yollarından səmərəli istifadə edilməsi ona yeni keyfiyyət halı verir. Soyuq müharibənin başa çatması BMT-nin fəaliyyətinə yeni fəallıq gətirmişdir, beynəlxalq münaqişələrin qarşısının alınmasında, preventiv diplomatiyada, mübahisələrin həll edilməsində onun rolu artmışdır. O, dünya işlərinə hərbi-siyasi, diplomatik, hüquqi, iqtisadi, 116 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|