Наиля сямядова
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
x əbərdar olur. Sahib Sailovun xatir ələri gənclik dövründən tərtib etdiyi günd əlikləri əsasında qələmə alınmışdır. O, gündəliyinə oxu- du ğu kitablardan aforizmləri, qiymətli sözləri köçürmüşdür. Mü əllif yazır: «Gündəlik hər şeydən əvvəl yaddaşdır. Bu işi bütün h əyatım boyu daha çox Goranboy, Şamaxı rayonlarında bi rinci katib işlərkən, sonra isə həbsdə olduğum illərdə davam et dirmişəm. İndi həmin gündəlikləri vərəqləyərkən həyatımın ayrı-ayrı günləri göz önündə canlanır. Xəyalımdan nə qədər hadis ələr axıb gedir» [216, s.101]. Bununla belə çox hadisələr yaddaşın süzgəcindən keçərək qələmə alınmışdır. Bir sözlə, xatir ələrdə gündəliklər əsasında yazıya köçürülən və yaddaşda h əkk olunan bir çox acılı-şirinli olaylar təsvir olunmuşdur. Ki- ta bın növbəti səhifələrinin birində memuarist gündəlik qeydlə- rin əhəmiyyətini bir daha vurğulayaraq yazır: «Bütün dövrlər- d ə apardığım qeydlər, gündəliklər yaddaşımı təzələməkdə, keç mişləri yada salmaqda mənə çox kömək edir. Olub-keçən- l ər hafizəmdə canlanır. Son dövrdə yazdığım bütün kitabları- mın («Saxta hökm», «Həyat davam edir», «Ömrün səhifələri», «Keç ənləri xatırlayarkən», «Xatirə») əsasını təşkil edən həmin günd əliklərdəki qeydlərimdir» [216, s.182]. Yazıçı Yasif Nəzirli «Dünya» romanında Sahib Sailovun h əyatının bəzi məqamlarından söhbət açmışdır. Romanın sözü- ged ən şəxsin həyatının ağır illərinə həsr olunmuş, ürəkağrısı il ə qələmə alınmış fəsli xatirələrə daxil edilmişdir. Bu, me- mua ristin özü haqqında yazdıqlarını təsdiq edən daha bir mö- t əbər mənbədir. Sahib Sailovun xatirələri ona görə dəyərlidir ki, bir t ərəfdən daima dövlət işlərində çalışan bir insanın ömür yolunu izl əyirsən, digər tərəfdən ünsiyyətdə olduğu, tanıdığı görk əmli şəxsiyyətlər haqqında məlumat əldə edirsən. Xatirə- l ərdə həmin şəxsiyyətlərin həm dövlət vəzifələrində necə çalış- maq ları, həm də daxili aləmləri, insanlarla münasibətləri bütün aydınlığı ilə əks olunmuşdur. Sahib Sailovun üç kitabdan ibar ət olan «Muğanın övladla- 235 rı» əsərində isə Muğanda boya-başa çatmış, özündən sonrakı n əsillərə örnək olacaq insanlardan söhbət açılır. Bir növ təzki- r ə mahiyyəti daşıyan bu kitablarda həmin insanların qısa tərcü- meyi- halı verilmişdir. Muğan torpağının yetirməsi, Neftçala rayonunun Qədim- k ənd orta məktəbində dil-ədəbiyyat müəllimi işləmiş, dövri m ətbuatda şeirləri dərc olunmuş, «Nişan üzüyü» şeirlər kitabı- nın müəllifi Əlisahib Bağırov (1933-2004) 1941-1945-ci illər- d ə Böyük Vətən müharibəsində alman faşistlərinə qarşı vuruş- muş Məmmədbağır Əliyevin (1923-2002) döyüş yolunu can- lan dıran «Yaralı xatirələr» poemasında acılı-şirinli xatirələrin yad daşlarda həkk olunduğunu qeyd edərək yazır: Yaxşı ki, insanın hafizəsi var! Öt ənlər yaşayır xatirələrdə. Sabaha s əsləyən arzular kimi, Yaşadır insanı xatirələr də. İstər acı olsun, istərsə şirin Öt ənlər canlıdır xatirələrdə. Keçib c əbhələrdən, oddan, alovdan Yaşayır yaralı xatirələr də [263, s.56]. Daha önc ə qeyd etdiyimiz kimi, orta əsrlərdə tanınmış şəx- siyy ətlər görk əmli ədəbiyyat və mədəniyyət nümayəndələri haq qında bioqrafik məlumatlar təzkirələrdə verilirdi. Zaman keçdikc ə bu nümunələr tərcümeyi-hal və xatirələrlə əvəz olu- nur du, artıq memuar ədəbiyyatına aid olan əsərlər meydana g əlirdi. Bununla belə, təzkirəçilik ənənələri son dövrlərdə də davam v ə inkişaf etdirilir. Keçən əsrin sonlarında bu özünü daha aydın biruzə vermişdi. Sahib Sailovun «Muğanın övlad- la rı» [215], Teymur Əhmədovun «Azərbaycan sovet yazıçıları» [68], Əsgər Zeynalovun «İrəvan ziyalıları» [269] əsərləri bu baxımdan diqqətəlayiqdir. Daha öncə qeyd etdiyimiz kimi, Sahib Sailovun üç kitabdan ibar ət əsərində Muğanda boya-başa çatmış görkəmli elm, sənət xadimləri, 236 r əhbər vəzifədə çalışmış, təsərrüfat fəaliyyəti ilə şöhrət qazanmış insanlar haqqında məlumat verilmişdir. Teymur Əhmədovun müəllifi və tərtibçisi olduğu kitabda is ə yazıçıların qısa tərcümeyi-halı ilə bərabər yaradıcılığının ən səciyyəvi xüsusiyyətləri, ictimai-ədəbi fəaliyyətləri haqqın- da bilgil ər verilmişdir. Müəllif yazıçıların orijinal əsərlərinin v ə tərcümələrinin biblioqrafiyasını vermiş, hətta əlaqə nömrə- l ərini də qeyd etməyi lazım bilmişdir. 300-dən artıq yazıçının h əyat və yaradıcılığından bəhs edən kitab ensiklopedik səciy- y əli məlumat toplusudur. Alimin əsrimizin ilk illərində dərc olun muş «XX əsr Azərbaycan yazıçıları» [71] adlı ensiklope- dik m əlumat kitabında isə «milli-mənəvi xəzinəmizi zəngin- l əşdirən yazıçıların biblioqrafik oçerkləri verilmişdir. Sovet hakimiyy əti dövründə repressiyaya məruz qalan və mühacirət- d ə Türkiyə, İran, İraq, İngiltərə və digər xarici ölkələrdə ya- şayıb-yaradan soydaşlarımızın, 90-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keç ən müdhiş gecə sovet ordusunun Bakıya hücumu zamanı şəhid olan, həmçinin Qarabağ müharibəsi başlananda doğma yurd- yuvasından didərgin salınan qələm sahiblərinin tərcüme- yi- halı da kitaba daxil edilmişdir» [69, s.80]. «İrəvan ziyalıları» kitabı əvvəlkilərdən bir çox cəhətdən f ərqlənir. İlk öncə nəzərə çatdırmaq lazımdır ki, burada XIX v ə XX yüzilliklərdə İrəvan torpağının yetirməsi olan ziyalıla- rın həyat və fəaliyyətlərindən, Azərbaycan elminin və mədə- niyy ətinin inkişafında onların tutduğu mövqedən ətraflı söhbət açılır. Müəllif hər bir ziyalıdan bəhs edərkən onun haqqında yazılı və şifahi xatirələrə istinad etməklə yazının daha dəyərli v ə oxunaqlı alınmasına nail olmuşdur. Əsərin bir özəlliyi də ondan ibar ətdir ki, yazıların əksəriyyətində müəllifin olaylarda iştirakı görünür. Oçerklərə xas olan müəllif şəxsiyyəti bu nü- mun ələrin əksəriyyətində ön planda olmasa da haqqında danı- şılan şəxsdən sonra açıq-aydın görünür. Müəllif haqqında da- nışdığı şəxsin həyat və fəaliyyətindəki önəmli məqamları da n əzərə çatdırmışdır. 237 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|