Наиля сямядова
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Z əlimxan Yaqubun məqalələrində də xatirə ədəbiyyatının əlamətlərini görmək olar. Hüseyn Arifə, Xəlil Rzaya həsr olun muş «Ustadıma məhəbbətlə», «Azadlıq aşiqi»; «İsa Hü- sey nova sevgi, Muğannaya inam», «Bizim Vilayətimiz» mə- qal ələri bu qəbildəndir. Bütün bunlarla yanaşı Zəlimxan Ya- qub memuar janrında da qələmini sınamışdır. Onun Osman Sa rıvəlli, Süleyman Rəhimov haqqında xatirələrində sözüge- d ən ustad sənətkarların gənc şairə Zəlimxan Yaquba olan münasib ətindən, xeyirxahlıqlarından bəhs olunur. Tofiq Bay- ram, Camal Mustafayev, Şamil Qurbanov haqqında xatirələr, nekroloq- yazılar da öz səmimiyyəti, dəyəri ilə diqqət çəkir. Memuarist çox m əharətlə Qulu Xəlilovun portret çizgilərini ya ratmışdır: «Onun sərt baxışı, ləngərli yerişi, gur səsi, ağır və t əmkinli addımları, aydın və səlis nitqi, ötkəm danışığı, sənət v ə siyasət məsələlərinə özünəməxsus ciddi və kəskin müdaxi- l əsi və münasibəti, təbiətdən, torpaqdan, xalqdan gələn, geniş mütali ə ilə daha da zənginləşən poetik və fəlsəfi təfəkkürü, sözün böyük m ənasında, təbiətin özü qədər təbiiliyi və saflığı, kişi qətiyyəti, ciddi ədəbi mübahisələrdə qorxmazlığı, sağlam əqidəsi, böyük istedadı onu bizim gözümüzdə yeriyən torpağa, n ərə çəkə-çəkə dağlardan düzlərə doğru baş alıb gedən dağ ça- yına döndərmişdi» [262, s.188]. Başqaları haqqında yazdığı xatirələrdə Zəlimxan Yaqub is- t ər-istəməz özü haqqında da məlumat verir. Əhəd Hüseynova h əsr etdiyi «Kövrək bir xatirə»si bu baxımdan diqqət çəkir. Mü əllifin özü ilə bağlı fikir və düşüncələri «Özüm, sözüm, ta- le yim» adlı xatirə qeydlərində əks olunmuşdur. Əsərdə Zəlim- xan Yaqubun əsli-nəsli, ailəsi, doğulduğu Kəpənəkçi kəndin- d ə, daha sonra Bakıda keçirdiyi illər, həyat yollarının yaddaqa- lan anları yazıya alınmışdır. Müəllif etiraf edir ki, «əkdiyim ağaclara, saldığım körpülərə, çəkdiyim yollara, yetirdiyim öv- lad lara, yazdığım kitablara, yaşadığım ömrə görə cəfakeş qa- dın, bütün uğurlarımın danılmaz şəriki, əziyyətimi çəkib, zəh- m ətimə qatlaşanı, ömür-gün yoldaşım, uşaqlarımın anası Sahi- 232 b ə xanıma çox borcluyam» [262, s.381]. Xatirələrdə memua- ristin h əyata, dünyaya baxışları, insanlara, mühitə münasibəti öz əksini tapmışdır. Zəlimxan Yaqub yazır: N ə alim doğuldum, nə də ki, dahi, Peşman da deyiləm gələn günümə. Əliboş aparma məni ilahi, Doğulan günümdən ölən günümə [262, s.383]. Çox vaxt mü əlliflər xatirələrini olub-keçənləri etiraf etmək m əqsədilə qələmə alırlar. Yazıçı Sabir Azəri də öz həyat tarix- ç əsini bu məqsədlə yazıya köçürmüşdür. O, özünün bioqrafik s ənədli povestinin başlanğıcında bunları yazmışdır: «Bəri baş- dan m əqsədimi bildirirəm: bu povest-etiraf vasitəsilə həyatı- mın, taleyimin, ailəmizin, yaşıdlarımın və bütövlükdə müasir- l ərimin rast gəldiyi, indiyəcən qaranlıq qalan, qaranlıq qaldığı- na gör ə də ürəyimizi daha çox sıxan sirləri hamıya açıqlamağı q ərara almışam» [34, № 3, s.77]. «Heç olmasa ruhumuzun ra- hat lığı və bizdən sonra qalanların əzab çəkməmələri naminə l əyaqətlə yaşamalıyıq və çox günahlarımızı vaxtında etiraf et- m əliyik. Etiraf həm də mərdlik və alicənablıq deməkdir» [34, № 3, s.80]. Mü əllif xatirələrində olub-keçənləri necə varsa elə də qələ- m ə aldığını qeyd etmişdir. Yaddaşın köməyi ilə yazıya köçü- rül müş keçmiş günlərin olaylarını xatırladıqca müəllif bu gü- nün jurnalistikasından da söhbət açır. Xatirələrin sonunda Sa- bir Az əri 1988-ci il Meydan hadisələrindən, xalq hərəkatından, 1990- cı il olaylarından bəhs edir. Ağır ürək xəstəliyindən ya- tan mü əllif xatirələrinin sonunda bildirir ki, «... indi mən ikinci öm rümü yaşayıram. Bu ömür haqqında ayrıca söhbət açaca- ğam» [34, № 4, s.46]. Çox sevindirici haldır ki, çağdaş ədəbiyyatımızda bioqrafik əsərlərə maraq xeyli artmış və onların nəşri sahəsində xeyli işlər görülmüşdür. Ötən əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda baş verən bir sıra olaylar bu dönəmdə yaşayıb fəaliyyət göst ərmiş şəxsiyyətlərin xatirələrində əks olunmuşdur ki, bu 233 xatir ələrin də əksəriyyəti əsrimizin ilk illərində qələmə alınmışdır. Keçmiş müəllim, komsomol və partiya işçisi kimi şöhrət qazanmış Sahib Sailovun xatirələri də bunlara aiddir. Mü əllif yazır: «Ürəyimdə xatirələr çoxdur. Keçib gəldiyim h əyatın dolaylarında, dolanbaclarında, enişlərində, yoxuşların- da el ə məqamlar var ki, yadıma düşəndə gah sevinir, qanadlanıram, gah da ürəyim göynəm-göynəm göynəyir. Ney- l əyəsən, həyatdır, onun bir üzü sevincdirsə, o biri üzü kədərdir. B əlkə də belə olmasaydı, biz həyatı bu qədər sevməzdik» [216, s.39]. H əyatının ayrı-ayrı məqamlarını dərc etdirdiyi müxtəlif ki- tablarda q ələmə alan Sahib Sailov yaşadığı ömür yolundan «Ya şadığım illər, keçdiyim yollar» memuarında geniş məlu- mat vermişdir. Memuar müəllifin əsli-nəsli, özü, ailəsi haqqın- da h əyat hekayəsidir. Xatirələr bədii dillə qələmə alınmış, bir b ədii əsər kimi maraqla oxunur. Əsərdə böyük alim, əvəzsiz in san, akademik İ.Mustafayev, sadə, mehriban V.Axundov, ya zıçı-dramaturq H.Seyidbəyli, maestro Niyazi, yazıçı C.Əli- b əyov, kosmonavt V.Komarov və digər görkəmli şəxsiyyətlər haq qında xatirələr vardır. Belə ki, Sahib Sailov dövlət qullu- ğunda işlərkən Azərbaycanın yüksəkvəzifəli şəxsləri ilə, gör- k əmli ziyalılarla tez-tez görüşməli olurdu. Bu görüşlərdən al- dığı təəssüratlar, həmçinin ayrı-ayrı məqamlar əsərdə öz əksini tap mışdır. Bunlardan ən yaddaqalanı Heydər Əliyevlə bağlıdır. Mü əllifin ulu öndərlə ilk görüşü 1966-cı ilə təsadüf edir. Son- ralar Sahib Sailov dövl ət işlərində çalışarkən vaxtaşırı Heydər Əliyevlə görüşər, onun tövsiyə və tapşırıqlarını yerinə yetirər- di. V ətənə, torpağa bağlı bir insan olan Sahib Sailov Azərbay- ca nın dilbər guşələrini böyük məhəbbətlə vəsf edir, təbiəti, əhalisi, iqtisadi və siyasi durumu haqqında müfəssəl məlumat verir. Veril ən məlumat elə dəqiqliklə qələmə alınmışdır ki, oxucu memuaristin s əmimiliyinə şübhə etmir və keçən əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda baş verən bir sıra olaylardan 234 Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|