ĠnfoġmperġALĠzm və medġA
ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYATIN SĠYAHISI
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYATIN SĠYAHISI Azərbaycan dilində
- Dövri mətbuat
- ĠSTĠFADƏ EDĠLMĠġ TERMĠNLƏRĠN ĠZAHLI ġƏRHĠ Aktor
- Empirik
- Ġnfoelita
- Rasional davranıĢ modeli
181 ĠSTĠFADƏ OLUNMUġ ƏDƏBĠYYATIN SĠYAHISI Azərbaycan dilində 1. Ramiz Mehdiyev. Demokratiya yolunda: irs haqqında dü- şünərkən. Bakı: “Şərq-Qərb”, 2008. 2. Ramiz Mehdiyev. Milli məfkurə, milli dövlətçilik, müs- təqillik yolu ilə (II hissə). Bakı: “XXI-Yeni Nəşrlər Evi”, 2007. 3. Mehdiyev R. XXI əsrdə milli dövlətçilik. Bakı, "Yeni Nəşrlər Evi", 2003. 248 səh. 30. 4. Həsənov Ə.M. Müasir beynəlxalq münasibətlər və Azər- baycanın xarici siyasəti. Dərslik – Bakı: «Azərbaycan» nəşriyyatı, 2005. 5. Hikmət Babaoğlu. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlərin aktoru kimi (siyasi, ideoloji və diplomatik məsələlər). Bakı: Elm, 2007. 6. Hikmət Babaoğlu. Dünya siyasəti və beynəlxalq münasi- bətlər. Bakı: “Çinar-çap”, 2010. 7. Hikmət Babaoğlu. İnsan hüquqları və azadlıqları (tarixi tə- kamülü, beynəlxalq və politoloji aspektləri, Azərbaycan təcrübəsi). Bakı: “Elm”, 2006. 8. Hikmət Babaoğlu. Azərbaycan Respublikasının müasir dünya siyasətində yeri və rolu. Bakı: “Aypara-3”, 2009. Türk dilində 1. Arı Tayyar. «Sovyetlər Birliyi Sonrasında Avrasiya: Din, Etnik Yapı, Ekonomi ve Dış Politika», Avrasiya Dergisi. Cilt 3. Sayı. 4 (Kış 1996).s.27-44. 2. Arı Önder. Uluslararası İlişkiler. İstanbul: Der Yay,. 1987. 3. Ataöv Türkkaya. «Milletlerarası Münasibetlerde Küvvet Muvazenesi», Ankara Universiteti SBF Dergisi. No.4. (Aralık, 1960 s.) 182 4. Çam Esat. Siyaset Bilimine Giriş. İstanbul Üniv. Yay., 1977. 5. Ergin Feridun. Uluslararası Politika Stratejileri. İstanbul: İstanbul Üniv, Yay., No. 2008.ty. 6. Gönlübol Mehmet. Uluslararası Politika. 3 b. Ankara. SBF Yay. 1985. 7. Sönmezoğlu Faruk. Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, İstanbul: Filiz Kitabevi,1989. Rus dilində 1. А.А.Дегтерев. «Теории политики». Москва: 1998 2. А.С. Панарин. «Политология»(учебник). Москва: 1998 3. К.С.Гаджиев. «Политическая наука». Москва: 1996 4. «Геополитические теория и практика» . Москва: 1993 5. «Дипломатический словарь». В 3 томах. Редколлеги: И.И.Минц, Ю.А.Поляков,З.В.Удальцова и другие. Москва: 1985 6. Н.А.Косолапова. «Субьекты мировой политики и международных отношений»// «Мировая экономика и международные отношения». 1998, № 12 7. В.Кулагин. «Современные теории международных отношений» // «Международная жизнь». 1998 , № 1 8. С.А.Ланцев . «Мировая политика и международные отношения»: Конспект лекций. СП6. 2000 9. «Современные международные отношения»: Учебник под редакции А.В.Торкунова, Москва, 1999. Ġngilis dilində 1. Clande, Jr L. Power And İnternational Relations. New York: Random House,1954. 2. Crane, Diana. «Transnational Networks in Basic Science» Robert O. Keohane and Joseph S. Jr. ed. Transnational Relations and World Politics. Cambridge: Harward University Press. 1972, p.235-51. 183 3. Diamond L. Developing Democraty: Toward Consolida- tion. Baltimore, London: The Johns Hopkins University Press, 1999. 4. Diamond L. Economik Development and Democraty Re- considered // Newbury Park, London, New Delhe, Sage Publica- tions, 1992. 5. Hoffman, Stanley. Theory and İnternational Relations, Ja- mes N.Rosenau, ed.İnternational Politics and Foreign Policy, a reader in research and theory. New York: The Free Press. 1969, p.30-40 6. James N.Rosemai et al.ed. The Analysis of İnternational Politics (New York,The Free Press, 1972), p.166-74. 7. Lopez, George A. and Michael S.Stohl, İnternational Relations, Contemporary Theory and Practice. Washington, D.C. Conqressional Quarterly İnc., 1989 8. Rosecrance, Richard N. Action and Reaction in World Politics. Boston: Little, Brown, 1963. 9. Walts, Kenneth N. «İnternational Structure, National Force and Balance of World Power». James N.Rosenau ed. İnternational Politics and Foreign Policy, a reader in research and theory. New York: The Free Press, 1969, p.304-314. 10. What is democracy? United states information Agency. UCA, 1991. Dövri mətbuat 1. Modern informasiya cəmiyyətində milli maraqlar və jurnalistika. “Yeni Azərbaycan” № 060 (3485). 08 aprel 2011 2. Qloballaşmanın gətirdiyi təhlükələrdən qorunmalıyıq, “Xalq Cəbhəsi” № 102(2270) 09 iyun 2011. 3. Kollektiv qeyri-şüuru davranış, Ömər Muxtarın eynəyi, işğal və mənəviyyat, “Yeni Azərbaycan” № 200 (3625) 29 oktyabr 2011. 184 4. Panideyalar, mondializm və beşinci kolon, “Yeni Azər- baycan” № 087 (3754) 17 may 2012. 5. Milli ideologiya vətəndaş həmrəyliyi və ictimai ahəngdar- lığı təmin edən vasitədir. “Yeni Azərbaycan” № 214 (3881) 22 noyabr 2012. 185 ĠSTĠFADƏ EDĠLMĠġ TERMĠNLƏRĠN ĠZAHLI ġƏRHĠ Aktor – siyasi proseslərin iştirakçısı qismində çıxış edən, qəbul və icra etdiyi qərarlarla digər subyektlərin fəaliyyəti istiqaməti və mexanizminə təsir edən subyekt (H.B.). Aktor – qəbul etdiyi qərarlarla digər qərar qəbul edənlərin qərarına təsir edən subyekt (H.B.). Aktor – öz fəaliyyəti ilə baş verən proseslərə (beynəlxalq aləmdə və ölkə daxilində cərəyan edən siyasi proseslərə) təsir etmək gücündə olan hüquqi, qeyri-hüquqi, leqal, yaxud illeqal təşkilat, siyasi qrup və ya fərd (H.B.). Anarxizm - hakimiyyətin və hakimiyyət strukturlarının möv- cud olmamasını, könüllü idarəetmənin təşəkkül tapmasını əsas tu- tan radikal ideoloji baxışlar sistemi. Radikalizmin sol qanadının tə- zahür formalarından və ideoloji xətlərindən biri olan anarxizm cə- miyyətdə ümumi həmrəyliyə mənfi təsir edən, dağıdıcı meyillərə səbəb olan, xaos və destabilliyin yaranmasına təkan verən sosial bəla qismində çıxış edir. “Suveren milli dövlətlərin sıradan çıxma- sı” və “ümumi normalarla təsbit edilmiş qanunların ləğv edilməsi” prinsiplərindən çıxış edən anarxistlər sadalanan məqsədlərin həya- ta keçirilməsi naminə inqilab etməyə və müxtəlif stratifikasiyalar arasında antaqonizm yaratmağa cəhd edirlər. Onların ən çox istifa- də və istinad etdiyi vasitə isə sui-qəsd metodudur. Peter Kropotkin, Emman Goldman, Aleksandr Berkman, Pier-Cozef Prudon, Benja- min Tuker, Uilyam Grin kimi anarxizm cərəyanının tərəfdarları da etiraf edirlər ki, anarxistlərin təməl prinsipi "sərhədsizlik"dir və onlar qanunların qəsdində durmağı təməl vəzifə hesab edirlər. On- lar bildirirlər ki, ümumi normalarla təsbit edilmiş qanunlardan hər bir fərd və cəmiyyət imtina etməlidir və dövlət onlar üçün başlıca tənəzzül və təhlükə mənbəyidir. Antaqonizm - barışmaz ziddiyyətlər. Antaqonizm anlayışı si- yasi-hüquqi leksikonda mövcud olan ziddiyyətlərin ifrat forma ala- raq dağıdıcı səciyyə daşıdığını ifadə etmək üçün işlədilməkdədir. 186 Aristokratiya - özündə nəcib xüsusiyyətləri, zəngin intellektual potensialı və idarəetmə təcrübəsini cəmləşdirən idarəetmə subyekt- ləri və ya hakimiyyət daşıyıcıları. Aristokratiyanın “nəcib siyasət”i sayəsində əldə edilən inkişaf ümummilli səciyyə daşıyır və xalqın, millətin milli sərvəti kimi dəyərləndirilir. Ölkənin və dövlətin nəcib xüsusiyyətlərə malik olan, milli mənafeyi təməl faktor kimi əsas tu- tan elit zümrə tərəfindən idarə edilməsi təbəqələrarası münasibətlə- rin və onun balansının sağlam inteqrativ dəyərlər və substratlar əsa- sında formalaşması və inkişafını təmin edir. Bu isə nəticə etibarilə cəmiyyətin ahəngdarlığını təmin edən ümumi mexanizm rolunu oy- namaqla, eyni zamanda, milli dövlətin milli maraqlar və dəyərlər əsasında inkişafını təmin edir. Empirik - təcrübi proseslər və hadisələrdən alınmış və faktlar- la təsbit edilmiş. Homoinformatikus - informasiya ilə idarə edilən yeni insan tipi. Bu tipi təmsil edən insanlar bir-birilərindən dini, milli-etnik kimliklərinə, ideologiyalarına görə yox, sırf informasiyaya və bu resurs əsasında formalaşmış təfəkkürlərinə görə fərqlənirlər və yaxud bir-birilərilə eyniyyət təşkil edirlər. Ġdeologiya - sosial qrupların və ya bütün cəmiyyətin mənafelərini müdafiə və ifadə edən, sosial reallığı bu mənafelər prizmasından izah edən və əməli fəaliyyət direktivləri, oriyentasiyaları olan nəzəriyyələr, ideyalar və məlumatlar sistemi kimi müəyyənləşdirilir. Ġnfoelita – informasiya resursları vasitəsilə infokratiya yaratmış xüsusi hakimiyyət elitası (H.B.). Ġnfoimperializm - informasiya resursları və idarəetməsi üzərində qurulan, idarəetmə və istismarın ənənəvi hərbi, iqtisadi, mədəni vasitələrlə deyil, məhz informasiya vasitəsilə həyata keçirildiyi siyasət növü. Bu siyasət növü modern kibertexnologiyaların yaratdığı imkanlardan maksimum istifadə edilməsi ilə səciyyələndirilir. İnfoimperializmin silahı qismində sosial media, “facebook”, “twitter” kimi sosial şəbəkələr, transmilli medianın digər resursları və bütün növ manipulyativ 187 internet mənbələri çıxış edir (H.B.). Ġnfogen təsir – şəxsiyyətin formalaşmasına təsir edən, ənənəvi biogen, sosiogen, psixogen təsirlər səviyyəsində olan informasiya əsaslı yeni komponent (H.B.). Ġnfoidentiklik – milli-etnik və dini-mədəni identikliyi sıradan çıxaran informasiya resurslarından istifadə nəticəsində yaranan və məhz əldə olunan informasiya əsasında formalaşan dəyərlərin yaratdığı identiklikdir (H.B.). Ġnfokratiya - bu, elə bir hakimiyyətdir ki, burada hakimiyyətin mənbəyi qismində insanlar yox, virtual platformada dövriyyəyə buraxılan informasiya çıxış edir. Bu hakimiyyət növü informasiyaya institusional forma verilərək təsis edilmişdir (H.B.). Ġnfokulturoloji piramida – bu sosial piramida cəmiyyətin klassik sosio-mədəni və milli-etnik strukturunu dağıdan və informasiya vasitəsilə mənimsənilən dəyərlər əsasında yeni cəmiyyətdaxili struktur formalaşdıran özünəməxsus sistemdir. İnfokulturoloji piramidanın formalaşdığı cəmiyyətlərdə milli- mədəni dəyərlər, demək olar ki, iştirak etmir (H.B.). Ġrrasional – rasional (məntiqi) düşüncəyə əsaslanmayan, daha çox mülahizə və hisslər vasitəsilə təzahür olunan təfəkkür forması (düşüncə tərzi) kimi səciyyələndirilir. Burada məntiqi və analitik düşüncəyə yer verilmir. Kataklizm - dəyişikliklər dövründə dağıdıcı, aşındırıcı proses- lər. Konfrantasiya - subyektlərarası qarşıdurma və toqquşmalar formasında səciyyələndirilən dinamik proses. Maksimalizm - obyektə (və ya subyektə) xas ifrat meyil və mövqe ilə təzahür olunan statik və dinamik durum. Marionetka - müstəqil kursa və istiqamətə malik olmayan, konkret aktorların diktəsi və göstərişləri ilə fəaliyyət göstərən sub- yekt. Milli identiklik - milli kimliyin daşıyıcısı qismində çıxış edən və cəmiyyətdə müəyyən status daşıyıcısı olan fərdlərin milli dəyərlər əsasında özünü milli birliyə aid edilməsi, milli eyniliyin tanınması. 188 Netokratiya - “şəbəkə hakimiyyəti” adlanan bu təsisat informasiya axını vasitəsilə yeni lokal və qlobal informasiya şəbəkələri formalaşdırmağa, ən yeni dövrdə informasiyanı əsas resursa çevirməyə çalışmaqla dünyanın idarə olunması missiyasını informasiya silahı vasitəsilə virtual platformada həyata keçirir. İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı, modern texnoloji yeniliklərin meydana çıxması, elmi-texniki tərəqqinin sürətlənməsi, lokal və qlobal informasiya şəbəkələrinin mexaniki tərəqqisi, informasiya cəmiyyətinin təşəkkül tapması, internetin imkanlarının genişlənməsi netokratiyanın meydana çıxmasını şərtləndirən faktorlar qismində çıxış edir. Oliqarxiya - güclü maliyyə imkanlarını özündə cəmləşdirən müəyyən qrupun hakimiyyəti. Oliqarxiyanın hakim zümrə olduğu milli dövlətlərin sahələrarası hormoniyaya əsaslanan inkişafından bəhs etmək olmaz. Görüntü səciyyəsi daşıyan “inkişaf” isə qrup mə- nafeyinin və “hakimlərin transmilli maraqlarının təmin olunması” fonunda ortaya çıxan təzahürdür. Daha da dəqiqləşdirsək, deyə bilə- rik ki, “kapital maşını” qismində çıxış edən oliqarxlar (təsadüfi de- yil ki, bu zümrə bəzən “maliyyə oliqarxiyası” adlandırılır) milli zə- mində ümummilli sərvətlərin inhisarçısı qismində çıxış edir və as- simmetrik əlaqələrin daha da dərinləşməsinə şərait yaradan fəaliyyət mexanizminə malik olurlar. Rasional davranıĢ modeli - məntiqi mühakimələrə və analitik təhlilə əsaslanan, real faktlar və göstəriciləri əsas götürülməsi fo- nunda istinad edilən davranış forması. Siyasi manipulyasiya - şüurların gizli surətdə idarə edilməsi metodu kimi təsvir edilir. Bunun fonunda siyasi manipulyasiyanın iki başlıca forması (modeli) fərqləndirilir. Bunlardan birincisi, sen- sitiv modeldir. Manipulyasiyanın sensitiv modeli dedikdə, obyekt kimi seçilən qruplara qarşı müxtəlif stimul mexanizmlərindən isti- fadə edilməsi və müvafiq reaksiyanın alınması nəzərdə tutulur. Nə- ticə etibarilə, müvafiq reaksiyaların alınması ilə sosial obyektlərin şüuru idarə olunur və yönləndirmə mexanizminin işləkliyi təmin edilir. Manipulyasiyanın rasional modelində daha çox aldadıcı in- 189 formasiya resurslarından istifadə edilir. Ya tamamilə qara piar sə- ciyyəli yalan məlumatlardan istifadə edilir, ya da doğru informasi- yaların təhrif olunması ilə şüurlar manipulyasiya edilir. Rasional manipulyasiya metodunun struktur komponentlərinə bunlar aiddir: informasiyaların konkret maraqlara müvafiq surətdə təhrif edilmə- si, informasiyanın qərəzli və yönləndirici detallarla doldurulması, rasional nəticəyə gəlməyə imkan verən informasiya elementlərinin sıradan çıxarılması və məlumata faktları pərdələyən komponentlə- rin daxil edilməsi və s. Siyasi modernləĢmə - Siyasi modernləşmə kursu milli inkişaf strategiyasının fundamental istiqamətlərindən biri kimi səciyyələn- dirilir. Siyasi modernləşmə prosesi dedikdə, siyasi sistemin yeni dəyərlər əsasında formalaşdırılması və struktur elementlərinin tək- milləşdirilməsi ilə ənənəvi sistemdən müasir sistemə keçidlə səciy- yələnən sosial-siyasi transformasiya nəzərdə tutulur. Siyasi praqmatizm - müəyyən edilmiş məqsəd və hədəf uğ- runda həyata keçirilən və hədəflənmiş nailiyyət və dividendlərin əldə edilməsini təmin edən siyasi fəaliyyət forması. Stratifikasiya - sosiumda status və rollarla təsbit edilmiş təbə- qələr. Substrat - obyektə daxilən xas olan, hadisələrin mahiyyətini əks etdirən şərtləndirici və təminedici faktor. Qeyd: “infoimperializm”, “infoidentiklik”, “infokratiya”, “infoelita”, “infokulturoloji piramida” və “infogen təsir” anlayışları elmi leksikona ilk dəfə Hikmət Babaoğlu tərəfindən gətirilmişdir. 190 Sosial şəbəkələr və manipulyativ transmilli media infoimpe- rializmin ağırlıq mərkəzi dəyişdirilmiş güllələridir. Saplandığı hər şeyi içəridən dağıdaraq məhv edir. H.Babaoğlu 191 ЩИКМЯТ БАБАОЬЛУ (Мяммядов Щикмят Баба оьлу) ИНФОИМПЕРИАЛИЗМ ВЯ МЕДИА НЯШРИЙЙАТ РЕДАКТОРУ As əf Novruz ТЕХНИКИ РЕДАКТОРУ Zahid İlhamoğlu КОРРЕКТОРУ Aytən Qurbanova ОПЕРАТОРУ Şəfiqə Mansurova ЧАПА МЯСУЛ Bilal Əliyev Мцяллифля ялагя E-mail: hbg66@mail.ru 192 чапа имзаланмыш 10 . 06 . 2013 , форматы 60х 90 1/16, физики ч.в 12 , таймс гарнитуру, сифариш 23 . Сайы 300. Китаб “ MSA ” -da няшря щазырланмыш вя офсет цсулу иля чап олунмушдур. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|