Nýsan 016 Sayý: 568 Fiyat: tl türk mýtolojýSÝnde
Yüklə 0,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
SEVGÝ DÜNYASI 16 eðilim saptar: 1. Gaye olarak kurtuluþu istememe niyeti yoktur. Ama kurtuluþa giden yol ona zor ve aðýr gelir. 2. Yok olmayý (helakini) istemez. Ama yok oluþa götüren þeyleri hafife alýr.
Nefis daima anlýk hazlarý ve rahatý, gelecekteki sürekli haz ve rahata tercih eder. "
Muhasibî nefsi, sonsuz ve hesapsýz istek- ten kaynaklanan ihtirasýn çýkýþ yeri olarak görür:
"En büyük düþmanýn iki tarafýn arasýnda kalan nefsindir" sözünü kulaðýna küpe yapar.
Freud ile baþlayan "Derinlik Psikolojisi" bu gerçeðe þöyle ýþýk tutar: Alt ben hazza yönelir Arzu eden ister Üst ben deðerleri gözetir Dur bakalým der frenler Arada kalan ben hakem olur Ýkisini uzlaþtýrmayý dener. Sufi eðitiminde nefis terbiyesi konusunda ortak bir görüþ vardýr: Nefsi açlýk, az uyu- mak, az konuþmak ve rahattan uzak bir yaþama ile yola getirmek... Uygulanan eðitim metodu maddi ve bedenle ilgilidir. Zira hazza yönelik eðilimlerin kaynaðý bedendir. Muhasibî bu konuda þunlarý söyler: "Açlýk nefsi kýrar, tokluk ise taþkýnlýðýný ayaklandýrýr. Gam ve hüzün kuvvetini açlýk- ta bulur. Gam ve hüzünde açlýða karþý bir kuvvet vardýr. Gam ve hüzün þehvete rað- beti keser." O nedenle esas olan nefsi öldürmek deðil, onun enerjisini iyiye kanalize etmek- tir. Muhasibî'yi dinleyelim: "Ýnsana düþen nefsi ile mücahede (iç savaþ) ve nefsini hevasýndan (boþ istek ve heveslerden) alýkoymasýdýr. O (yani insan) yaratýlýþýný deðiþtirip, melek tabiatlý olmak- la görevli deðildir." Ýnsanýn nefsine yenik düþmemesi için de þunu öðütlüyor:
Muhasibî buna "Nefsi Tutma" diyor. Bunun için aceleciliði býrakmalý (acele iþe þeytan karýþýr). Bir davranýþta bulunmadan önce sabretmeli ve enine boyuna düþün- meli.
Nefsin Tanrý buyruklarýna karþý gelmesi ve dünya sevgisi ve tembelliðindendir. Ona hâkim olmak, onu bilmekle gerçekleþir: "Kardeþim nefisini bil. Onun durumlarýný iyiden iyiye gözden geçir. Dikkatle gözetle, niyetini araþtýr ve denetle. Çünkü senin ondan baþka nefsin yoktur." Ne demiþ Hz. Muhammed: "Nefsini bilen Rabbini bilir." ÞEYTAN Muhasibî'nin düþüncesinde insaný etki- leyen kaynaklardan biri de vesvese veren yani þeytandýr. Þeytan, insanýn doðrudan sapmasý ve þaþmasý için bütün gücünü kul- lanýr. Ýnsan için gerçek bir düþmandýr. SEVGÝ DÜNYASI 17 Ýnsana etkisi nefis aracýlýðýyla, nefsi kulla- narak olur. Bu anlamda nefis, þeytanýn avukatlýðýný yapar. Þeytan insanýn dýþýnda bir varlýk olup, negativiteyi temsil etmektedir. Ve insana yakýnlýðý, damarlarda dolaþan kan gibidir. Þeytanýn insana etkisi, ona vesvese vermesi ile gerçekleþir. Bunu da ya doðrudan þaþýrtýcý ve saptýrýcý bir düþünce göndererek ya da birini bunun için kullanarak, onun aracýlýðýyla ayartarak yapar. Kuran bu iþ için þeytana Kýyamet gününe deðil, Din gününe kadar mühlet verildiðini bildirir. Þeytanýn nefis aracýlýðýyla insana vesvese vererek insaný etkilemesi üç yönde olur: "
Ýyi bir davranýþtan onu alýkoymak 2. Kötü bir davranýþý ona güzel göstermek 3. Onu gaza getirerek kötüyü ele ve dile indirmesini saðlamak." Ýnsan, þeytana karþý nasýl aymazlýktan uzak, uyanýk ve tetikte olarak, onun vesvesesinden kurtulur? Muhasibî bunu bilgiye dayandýrarak þöyle der: "Þeytanýn sana olan düþman- lýðýný tam olarak bilirsen bu bilgin seni onunla savaþmaya götürür. Onun deliller- ine karþý deliller bulursun. Ve ona uymakta duyduðun hazdan daha büyüðünü onunla savaþýp ona uymamakta bulursun." Þu da var ki, insan mutlak surette þeytaný kendinden uzaklaþtýrýp, yakasýný ondan kur- taramaz. Þeytan son nefesimize dek bizi þaþýrtýp saptýrmak için nöbettedir. Bu da insanýn sürekli olarak ona karþý uyanýk ve tetikte olmasýný gerektirir. Þeytandan korunmanýn en etkili yolu, Yaradan'a sýðýnmak, O'nun buyruklarýný gözönünde bulundurmak ve O'nun kullarýna sevgi ile hizmet etmek. Ýçimizde vesvese verene boþluk býrakmamak. Gönlümüzü Yaradan ve insan sevgisiyle doldurmak. O'nu anmak, doðruda ve iyide olmak, vesvese verenden gelen etkilere karþý uyanýk olmayý saðlar. AKIL Genel kanýya göre baþka hiç bir düþünür akýl üzerinde Muhasibî kadar dikkatle dur- mamýþtýr. Ona göre akýl, doðuþtan gelen bir kabiliyettir. Tanrýsal bir armaðandýr. Ve bilgi akýldan doðar. Muhasibî aklýn bizi aydýnlatan bir ýþýk olduðunu þöyle özetler: "Akýl, Allah'ýn bir kabiliyet olarak içimize koyduðu bir ýþýktýr. Gönülde bir ýþýktýr; týpký gözdeki ýþýk gibi, o görme duyusudur. Akýl gönülde bir ýþýktýr. Görme gücü de gözde bir ýþýktýr." Akýl, beraberinde özgürlük ve sorumlu- luðu getirir. Ve bize görev yükler:
Muhasibî aklýn teorik tarafýna "anlayýþ kabiliyeti" der. Çünkü anlamak ve dile getirmek (beyan) akýldan meydana gelir. Akýl, algýlarý anlamlý bir yapý halinde kavramlaþtýrarak anlaþýlýr hale getirir. Aklýn varlýðýna iki kanýt vardýr. Muhasibî'ye göre:
Yüklə 0,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|