Orxan pamuk məNİm adim qirmizi
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
204 bütün cahanın aĢiq olduğu gözəllər gözəli Mahmudun yanına qaçıb gedirsən, əvvəl ağzına o birini yox, pulu alıb yoxlayır, «qəlpdi» deyib səni cənnətə bir saatlığa yox, yarım saatlığına aparır. Venesiya kafiri gördü ki, öz qəlp pulunun belə faciəli nəticələri var, «Barı Osmanlı qızılının da qəlpini buraxaq, bunlar yenə baĢa düĢməzlər», – dedi. Ġndi qəribə olan vəziyyətə diqqət çəkək. Artıq bu Venesiya kafiri rəsm çəkəndə rəsm də çəkmir, sanki rəsm elədiyi Ģeyin həqiqisini yaradır. Amma pul buraxanda həqiqi pul buraxmır, onun saxtasını buraxır. Venesiyada dəmir sandıqlara dolduq, gəmilərə mindik, yırğalana-çalxalana Ġstanbula gəldik. Özümü bir sərraf dükanında, bir ustanın sarımsaq qoxuyan ağzında gördüm. Bir az gözlədik-gözləmədik, qızıl xırdalatmaq istəyən bir səfeh kəndçi gəldi. Bic oğlu bic, usta sərraf: «Görək sənin qızılın qəlpdimi, ver diĢimlə yoxlayım», – deyib kəndçinin qızılını alıb ağzına atdı. Ağzının içində qarĢılaĢanda gördüm ki, kəndçininki həqiqi Osmanlı Sultanisidi. Sarımsaq qoxusu içində məni görəndə: «Sən qəlpsən», – dedi. Haqlıydı, amma bunu məğrur-məğrur deməsi kefimi pozduğuna görə mən də yalan söylədim. «Əsl qəlp sənsən», – dedim. downloaded from KitabYurdu.org
205 Bu vaxt əbləh kəndçi də: «Mənim qızılım heç qəlp olarmı?! Mən onu iyirmi il qabaq torpağa basdırmıĢdım, o vaxt belə əxlaqsızlıqmı vardı», – deyib öyünürdü. Mən nə baĢ verəcəyiylə maraqlananda sərraf ağzından kəndçinin qızılını yox, məni çıxartdı. «Al, bu, sənin qızılın, alçaq venesiyalı kafirin qəlp pulunu istəmirəm», – dedi.
«Sən heç
utanmırsanmı?» – deyib üstəlik avam kəndçini danladı. O da bir az cavab verdi, məni də götürüb getdi. O biri sərraflardan da buna oxĢayan sözlər eĢidəndə ürəyi qırıldı, məni ucuz qızıl kimi doxsan ağcaya xırdalatdı. Yeddi ildi əldən-ələ davam eləyən bitib-tükənməz gəzintilərim bax belə baĢladı. Vaxtımın çoxunu ağıllı pulun eləməli olduğu kimi, Ġstanbulda kisədən kisəyə, qurĢaqdan cibə köçdüyümü iftixarla söyləyim. Qorxulu yuxum, küpün içinə girib həyətdə daĢın altında illərlə basdırılmıĢ halda qalmaq qorxusu da baĢıma gəldi, amma nədənsə bu sıxıntılı vaxtlar qısa sürürdü. Məni əlinə alanların çoxu üstəlik qəlp olduğumdan xəbər tutardısa, tezliklə məndən qurtulmaq istəyirdi. Qəlp olduğumu deyib ağılsız alıcını xəbərdar eləyənə hələ rast gəlməmiĢəm. Amma qəlp olduğumu bilməyib mənə yüz iyirmi ağca sayanlar hərifləndiklərini baĢa düĢər-düĢməz bir downloaded from KitabYurdu.org
206 baĢqasını hərifləyib məndən qurtulana qədər qəzəb, ümidsizlik və səbirsizlik böhranları keçirə-keçirə vurnuxurdular. Həmin böhran vaxtı özləri də baĢqalarını hərifləməyə dəfələrlə cəhd elədikləri halda (tələsiklik və qəzəbdən elə hey uğursuzluğa düçar olurdular), məni verib onları hərifləyən adama «əxlaqsız» deyib söyürdülər. Bu son yeddi il ərzində Ġstanbulda beĢ yüz altmıĢ əl dəyiĢdirdim, girmədiyim ev, dükan, çarĢı, bazar, kilsə, sinaqoq qalmadı. Gəzdikcə haqqımda hesab
elədiyimdən daha
artıq dedi-qodu yarandığını, əfsanələr uydurulub, yalanlar söylənildiyini gördüm. Artıq məndən baĢqa heç bir qiymət qalmadığı, qəddarlığım, gözümün kor olduğu, mənim də pulu sevdiyim, dünyanın, təəssüf ki, mənim üzərimdə qurulduğu, hər Ģeyi satın ala biləcəyim, pisliyim, adiliyim, alçaqlığım elə hey üzümə vuruldu. Qəlp olduğumdan xəbər tutanlar mənə daha da qəzəbli münasibət göstərib, daha da yaramaz Ģeylər söylədilər. Həqiqi dəyərim düĢdükcə məcazi dəyərim artırdı. Amma bütün bu amansız
məcazlara, düĢüncəsiz iftiralara baxmayaraq, gördüm ki, əhalinin böyük çoxluğu məni ürəkdən sevir. DüĢünürəm ki, bu sevgisiz bu
downloaded from KitabYurdu.org
207 Ġstanbulun hər guĢəsini küçə-küçə, səmt-səmt gördüm. Yəhudilərdən abazalara, ərəblərdən minqreliyalılara qədər hamının əlini tanıdım. Bir dəfə Manisaya gedən ədirnəli bir xocanın kisəsində Ġstanbuldan qırağa çıxdım. Yolumuz kəsilib, həramilər də «ya canın, ya malın» qıĢqıranda zavallı xoca bizi təlaĢla arxa deĢiyinə soxub gizlətdi. Bura sarımsaq sevən adamın ağzından da pis qoxuyurdu, çox da rahatsızıydı. Amma dərhal sonra hər Ģey daha da pis oldu, çünki həramilər «ya malın, ya canın!» da demədilər, xocaya «ya namusun, ya anın!» deyib növbəyə durdular. O kiçik deĢikdə nələr çəkdiyimizi sizə heç danıĢmayım. Ġstanbuldan qırağa çıxmaqdan da buna görə heç xoĢum gəlmir! Ġstanbulda yaman sevildim! Xəyallarındakı ərĢ kimi gənc qızlar məni öpdülər, məxmər kisələrdə, yastıq altlarında, iri döĢlərin arasında, donlarının altında gizləyib, yatanda orada olub- olmadığımı yoxladılar. Bir hamamda, ocağın qırağında, çəkmənin içində, çox gözəl iy verən ətriyyatçı dükanında, kiçik ĢüĢənin dibində, aĢpazın mərcimək çuvalının gizli cibində gizlədildim. Dəvə dərisindən kəmərlərin, Misir alacasından 1
1 Rəngli toxuma
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|