199
anlığa mənə aciz qoca kimi göründü. Qaça-qaça
onun yanına gedib yasından qayıtdığımız səfilin
iftiralarını, hamımızı bu iftiradan qorumaq üçün
elədiyim iĢi danıĢmaq və soruĢmaq istədim:
«Doğrudan
da,
Zərif
əfəndinin
dedikləri,
çəkdiyimiz rəsmlərdə PadĢahımızın etibarından sui-
istifadə eləmək, nəqĢetmə üsullarımıza xəyanət,
dinimizə küfr varmı? Son böyük rəsmi
tamamladınızmı?»
AxĢam vaxtı qarlı küçənin ortasında
dayandım, evlərinə qayıdan uĢaqların, ataların
mənimlə birgə cinlərə, pərilərə, quldurlara, oğrulara
və qarlı ağacların kədərinə qoyub getdiyi qaranlıq
küçənin qurtaracağına doğru baxdım. Küçənin
qurtaracağında, ƏniĢtə əfəndinin ikimərtəbəli, gözəl
görünüĢlü evində indi orada çılpaq Ģabalıd
ağaclarının budaqları arasından bir anlığa
gördüyüm damın altında dünyanın ən gözəl qadını
var. Amma mən ağlımı itirmək istəmirəm.
downloaded from KitabYurdu.org
200
19. MƏN PULAM
downloaded from KitabYurdu.org
201
Ġyirmi iki əyarlı Osmanlı Sultani qızılıyam.
Üzərimdə Cahanpənah padĢahımız həzrətlərinin
Ģanlı tuğrası var. Burada, yasdan sonrakı kədərli bu
gözəl
qəhvəxanada
PadĢahımızın
böyük
ustadlarından Leylək indi, gecəyarı rəsmimi
çəkdiyinə görə üzərimə qızıl suyu sürtmədi, amma
onu siz artıq beyninizdə tamamlayarsınız. Surətim
burada, özümsə böyük ustad, nəqqaĢ Leylək
qardaĢımızın kisəsindəyəm. Ġndi ayağa qalxır, məni
kisədən çıxarıb sizə göstərir. Salam, salam, salam
olsun usta sənətçilərə və qonaqlara. Mənim
parıltımdan gözləriniz böyüyür, qəndilin alovunun
üzərimdə titrəməsiylə alovlanır, ən son sahibim
olan Leyləyi qısqanırsınız. Haqlısınız, çünki
nəqqaĢın bacarığının ölçüsü kimi məndən baĢqa heç
bir Ģey yoxdu.
Ustad Leylək mənim tayım olan bu
qızıllardan son üç ayda düz qırx yeddi dənə
qazanıb. Hamımız bu kisədəyik, Leylək Çələbi
baxın bizi heç kəsdən gizlətmir, Ġstanbul nəqqaĢları
arasında daha artıq qazanan olmadığını da bilir.
NəqqaĢlar arasında belə bir ölçü kimi qəbul
olunmaqla, lüzumsuz çəkiĢmələrə də son qoymaqla
çox fəxr eləyirəm. Əvvəllər hələ qəhvəyə alıĢıb,
baĢımız açılmamıĢdan quĢbeyin nəqqaĢlar hər
axĢamüstü: «Yox, sən daha bacarıqlısan, yox, əsl
downloaded from KitabYurdu.org
202
rəngbaz mənəm, mən ən yaxĢı ağacı çəkərəm,
bulud çəkməkdə məndən yaxĢısı yoxdu», – deyib
çəkiĢməklə kifayətlənməzdilər, həm də hər gecə
döyüĢər, bir-birilərinin diĢlərini tökərdilər. Ġndi hər
Ģeyə
mənim
məntiqimin
hakim
olması,
nəqqaĢxanasındakı iĢ nizamına da Ģirin ahəng, hətta
heratlı qədim ustadlara layiq forma verir.
Bu məntiqin ahəngi və ölçüsüylə mənimlə
dəyiĢdirdiyiniz cürbəcür Ģeyləri sayaq: gənc və
gözəl cariyənin əllidə biri olacaq bir ayağı; qırağı
sümüklü, ceviz ağacından yaxĢı bərbər güzgüsü;
doxsan ağca gümüĢ təbəqəli, Ģəmsə naxıĢlı, içi
siyirməli, yaxĢı boyanmıĢ sandıq; yüz iyirmi təzə
çörək; üçadamlıq qəbir yeri və tabut; gümüĢ
bazubənd; atın onda biri; yaĢlı və kök cariyənin
baldırları; bir camıĢ balası; iki yaxĢı çin tabağı,
PadĢahımızın
nəqqaĢxanasındakı
Əcəm
nəqqaĢlarından təbrizli DərviĢ Məhəmmədin və bir
çox onun kimilərin bir aylıq muzdu; qəfəsiylə birgə
yaxĢı bir ov dovĢanı; Panayotun Ģərabından on
parç; dünyada məĢhur oğlanlardan olan Mahmudla
bir saat və saymaqla qurtarmayacaq baĢqa bir çox
imkan.
Bura gəlməzdən qabaq bir müddət yoxsul
pinəçi Ģəyirdinin kirli corabının içində on gün
keçirmiĢdim. Yazıq hər gecə yatağında mənimlə
əldə eləyə biləcəyi Ģeylərin bitib-tükənməyən
downloaded from KitabYurdu.org
203
siyahısını tutub yuxuya gedirdi. Ninni kimi Ģirin
uzun bir Ģeirin misraları mənə sübut eləyib ki,
pulun girmədiyi deĢik qalmayıb.
DeĢik
deyəndə
ağlıma
gəldi.
Bura
gəlməmiĢdən əvvəl baĢıma gələn sərgüzəĢtləri
danıĢsam, cild-cild kitab olar. Öz aramızdı,
özümüzük, kimsəyə deməyəcəksiniz, Leylək
əfəndim də xəbər tutmayacaqsa, sizə bir sirr
verəcəyəm. And içirsinizmi?
YaxĢı. Etiraf eləyirəm. Mən ÇəmbərlidaĢ
zərbxanasından çıxma iyirmi iki əyarlı əsl Osmanlı
Sultani qızılı deyiləm. Mən qəlp pulam. Məni
Venesiyada ucuz qızıldan düzəltdilər, bura gətirib
Osmanlı qızılı kimi dövrəyə buraxdılar. BaĢa
düĢdüyünüzə görə təĢəkkür eləyirəm.
Venesiyadakı zərbxanadan öyrəndiyim kimi,
bu iĢ neçə illərdi görülür. Amma yaxın vaxtlara
qədər Venesiya kafirlərinin aĢağı əyarla Doğuya
gətirib yaydığı qızıllar yenə eyni zərbxanada özləri
buraxdıqları Venesiya dukatlarıydı. Bir Ģey
üzərində nə yazılıbsa, odu. Məntiqinə çox hörmət
göstərən Osmanlı da üzərindəki yazı eyni yazı
olduqca dukatın içindəki qızılın miqdarına fikir
vermədiyinə görə saxta Venesiya qızılları bütün
Ġstanbulu doldurdu. Sonra qızılı az, misi çox olan
qəlp pulu diĢləriylə daha ciddi yoxlaya-yoxlaya
ayırmağa baĢladılar. Məsələn, eĢq atəĢiylə yanırsan,
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |