O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

 
Laboratoratori ishi № 23 
 
NITROBENZOL SINTEZI 
Ajratilgan vaqt- 8soat. 
Ishning maqsadi: 
Nitrobenzol sintezini amaliy o`rganish. 
Identiv o`quv maqsadi: 
1.Talaba nitrobenzol sintezini tushunib bajaradi. 
2.Talaba nitrobenzol xossaarini biladi. 
Kerakli asbob va reaktivlar: 
Mo`rili shkaf, 200ml yumaloq tubli kolba, 
havo sovutgichi, ajratgich voronka, Vyurs kolbasi, benzol, nitrat kislota, sul`fat 
kislota, natriy karbonat, kalsiy xlorid. 
Ishni bajarilish tartibi: 
Tajriba mo`rili shkaf tagida olib boriladi. 200mlli 
200ml yumaloq tubli kolbaga nitrat kislota va sul`fat kislota solinadi. Kolbaga 
havo sovutgichi o`rnatilib 2-3mldan benzol qo`shiladi.Temperaturani 50
0
Cgacha 
ushlab turish uchun suv hammomiga tushiriladi.Ko`rsatilgan miqdordagi 18ml 
benzol qo`shilgach 60
0
da 45min davomida qizdiriladi. Reaksiya davomida 
dinitrobenzol hosl bo`lmasligi uchun tempraturani bir me`yorda ushlash kerak. 
Reaksion aralashma sovitilib ajratgich voronkaga quyiladi va kislotali qavat 
nitrobenzol qavatdan ajratiladi. Nitrobenzol oldin suv keyin soda eritmasi bilan 
karbonat angidrit gazi ajralguncha yuviladi.Nitrobenzolni suvli qismdan ajratib 
quritish uchun kalsiy xlorid bo`lgan havo sovutgichi bilan jihozlangan kolbaga 
quyiladi va sutsimon mahsulot hosil bo`lguncha suv hammomida qizdiriladi. 

---

54 
Quritilgan nitrobenzol kichikroq Vyurs kolbasida havo sovutgichi orqali 
haydaladi va uning 207-211
0
dagi fraksiyasini yig`ib olinadi.Haydashni 
ohirigacha olib borilsa nitrobenzol dinitrobenzolga aralashgan bo`lsa portlashi 
mumkin. 
Nitrobenzolitning qaynash temperaturasi 210,9
0
C 
Miqdori 21gr atrofida 
Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 28-rasmda tasvirlangan qurilma 
yordamida amalga oshiriladi 
28-rasm. Nitrobenzol sintez qilish qurilmasi 
1-qaytarma sovitgich, 2-suv hammomi, 3-tubi yumaloq kolba, 4-gaz gorelkasi, 
5-sintez qilinayotgan eritma, 7-ajratgich voronka, 8-voronka 
Nazorat savollari. 
1.
Nitrobenzol qaysi organik birikmalar sinfiga kiradi? 
2.
Nitrobenzol yana qanday usullar bilan sintez qilinadi? 
3.
Nitrobenzolning qanday xosalarini bilasiz?