O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

laboratoriya ishi№ 22 
BENZOY KISLOTANING NATRIYLI TUZIDAN BENZOL OLISH 
Ajratilgan vaqt- 8soat. 
Ishning maqsadi: 
Benzoy kislotaning natriyli tuzidan o`yuvchi ishqor 
ta`sirida benzol sintezini o`rganish 
Identiv o`quv maqsadi: 
1.
Talaba benzoy kislota haqida to`liq nazariy ma`lumotga ega. 
2.
Talaba benzoy kislota tuzidan benzol olishni mustaqil bajara oladi. 
Kerakli asbob va reaktivlar: 
natriy benzoat, natron ohak, stakan, 
probirka, gaz o`tkazgich shisha nay, spirt lampasi 
Ishni bajarilish tartibi: 
Havonchada 3-4 gr natriy benzoate bilan 6-8 gr 
qizdirilgan natron ohakni (CaCl
2
) yaxshilab yanching va aralashtiriladi. 
Aralashmani probirkaga soling, probirkaning og`zini to`g`ri burchakli gaz 
o`tkazgich nay o`rnatilgan tiqin bilan berkitiladi.
Naychaning ikkinchi uchi suvli probirkaga tushiriladi. Ichida aralashma 
bor probirkani gaz alangasida avval sekinroq, kuchliroq qizdiriladi.
Bunda aralashma dastlab qorayib, so`ngra oqara boshlaydi. Aralashma 
yuzasidagi oq qatlam yo`qolgach, qizdirishni to`xtatiladi. Ikkinchi probirkadagi 
suvning ustki qismida yig`ilgan suyuqlik benzoldir. 
Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 27-rasmda tasvirlangan qurilma 
yordamida amalga
Probirka sovitilsa, u kristallanishi mumkin. Hosil bo`lgan benzolning 
uning hididan bilsa bo`ladi. 
3
2
6
6
5
6
CO
Na
H
C
NaOH
COONa
H
C



Nazorat savollari: 
1.
Benzol nimalar bilan reaksiyaga kirishadi? 
2.
Aromatik uglevodorodlar qayerlarda ishlatiladi? 
3.
Benzol hosil qilishning boshqa usullarini ham bilasizmi? 

---

53 
oshiriladi
27-rasm. Benzoy kislotaning natriyli tuzidan benzol olish qurilmasi 
1-suv hammomi, 2-tubi yumaloq kolba, 3-sovitgich, 4-alonj, 5-yig`gich 
kolba, 6-muzli kolba