O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus



Yüklə 39,9 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə74/104
tarix26.09.2017
ölçüsü39,9 Kb.
#2123
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   104

 
200 
kuruvchilar  kutilmaganda  "aralash-kurashlash  tilda"  gaplasha 
boshlaganliklari  okibatida  uning  agdarilib  tushganligi  xakida  Injilda 
keltirilgan  afsona  kodlashtirish  va  kodlarni  ochish  jarayonlarini  bir-
birig  boglash  chogida  uzaro  birgalikda  xarakat  kilinmasligini  aks 
ettiradi. Negaki, turli xil tillarda suzlashadigan kishilar bir-birlari bilan 
murosaga  kela  olmaydilar,  bu  esa  birgalikdagi  xarakatning  amalga 
oshirilishini  amri  maxol  kilib  kuyadi.  Kullaniladigan  belgilar  (suzlar, 
imo-ishoralar,iyerogliflar 
va 
xokazolar) 
zamiridagi 
moxiyat 
munosabatda 
ishtirok 
etayotgan 
shaxslarga 
tanish 
bulgan 
takdirdagina axborot ayriboshlash mumkin buladi. 
 
Moxiyat-belgining  tevarak-atrofdagi  vokelikni  bilishni  ifoda 
etadigan  kism  sifatidagi  mazmunga  ega  bulgan  jixatidir.  Kurol 
odamlarning  mexnat  faoliyatini  ifodalagani  singari  belgilar  xam 
ularning bilish faoliyati va munosabatini namoyon kiladi. 
 
Suzlar belgilari sistemasi xayot kechirish, ijtimoiy-tarixiy tajribani 
uzlashtirish va uzatish vositasi sifatidagi tilni tarkib toptiradi. 
 
Til  yordamida  munosabatga  kirishish  tufayli  borlikning  aloxida 
bir  kishining  miyasidagi  in'ikosi  boshka  odamlarning  miyasida  aks 
etayotgani yoki aks etgani bilan doimiy ravishda tuldirilib turadi - uy-
fikrlarni ayriboshli,  axborot berish ruy beradi.  
 
Munosabat  chogida  kishi  doimo  muxim  narsani  nomuximidan, 
zarur  narsani  tasodifiysidan  ajratishga,  yakka-yolgiz  narsalarning 
timsolidan ularning xammasi uchun umumiy bulgan xossalarni suzlar 
yordamida  barkaror  aks  ettirishga  utishga  urganadi.  Butun  boshli 
narsalar  doirasiga  xos  va  shu  asnoda  suz  yuritilayotgan  konkret 
narsaga xam tallakuli muxim xususiyatlar shu suz orkali uz ifodasini 
topadi.  Biz  "gazeta"  deb  ataydigan  bulsak,  kulimida  ushlab  turgan 
gazeta varaklarinigina nazarda tutmasdan,  mazkur narsaning boshka 
bosma  maxsulotdan  farkini  xisobga  olgan  xolda  uning  kaysi  toifadagi 
narsalarga tegishli ekanligini ukdiramiz. 
 
Suzlar  muayyan  bir  moxiyatga  ega,  ya'ni  ashyoviy  olamga 
allakanday  tarzda  tegishli  buladi.  Ukituvchiu  yoki  bu  suzni 
ishlatganda uning uzi xam, uning tinglovchilari xam yolgiz usha bitta 
xodisani nazarda tutishadi va ularda anglashilmovchilik yuz bermaydi. 
Moxiyatlar  sistemasi  kishining  butun  xayoti  davomida  rivojlanib  va 
boyib  boradi.  Uni  sobitkadamlik  bilan  shakllantirish  urta  ta'limning 
xam, oliy ta'limning xam markaziy bugini xisoblanadi. 
 
Muomalani mashq qilish. Odamlarda samarali muomala 
urnatish  malakalari  tasodifiy  ravishda  tarkib  topadi    yoki 
ta'limning yordamchi maxsuli sifatida yuz beradi (birinchi sinf 
ukuvchisi  "tulakonli  javob"  kaytarishga,  katta  yoshdagi  kishi 
unga  murojaat  kilayotganda  urnidan  turishga  va  xokazolarga 
urgatiladi).  Katta  maktab  yoshidagi  ukuvchilar  xulk-atvor 
koidalariga  bagishlangan  ommabop  adabiyotlarni  (kisman 


 
201 
oilaviy  xayot  etikasi  va  psixologiyasi  kursida)  ukirkan, 
muomala  madaniyatining  ba'zi  jixatlari  bilan  tanishadi.  lekin 
muaomala malakalarning maxsus urgatilishi aloxida bir v azifa 
bulib,  pedagog  uchun  uning  kanchalik  muxim  ekanligini 
ta'riflash  shart  emasdir.  Sosial  psixologik  trening  yoki 
muomala  treningi,  ya'ni  muomalaning  mashk  kilinishi  bu 
vazifani xal etish yullaridan biri sifatida namoyon buladi.  
 
Sosial-psixologik  trening  mazmunan  ikki  xil  vazifani: 
birinchidan,  muomalaning  va  shu  jumladan,  pedagogik 
muomalaning 
umumiy 
konuniyatlarini 
urganishni, 
ikkinchidan,  pedagogik  kommunikasiyaning  "texnologyasi"ni 
egallash,  ya'ni  professional  pedagogik  muomala  kunikma  va 
malakalari shakllantirilishini uz ichiga oladi. 
 
 
Psixologik-pedagogik  trening  shakllaridan  yana  biri 
tipik  pedagogik  vaziyatlarni,  misol  uchun  imtixonlarni 
modellashtiruvchi  amaliy  uyinlardir.  Muomala  treningi,  ya'ni 
muomalani  mashk  kilish  ukituvchilarni  tayyorlash   va 
malakasini  oshirish  sistemasida  pedagogik  ishning  yangi 
shakli  bulib,  pedagogik  ta'lim  uchun  juda  xam  istikbolli 
xisoblanadi. 
 
 
 
 
                                                           
D  I  Q  Q  A  T 
 
 
T a ya n ch     s o’ z     v a     I b o r a l a r : 
 
Diqqat, ixtiyoriy, ixtiyorsiz, sensor, aqliy, 
xarakatlantiruvchi, ixtiyoriydan so’nggi, I.P.Pavlov, 
A.A.Uxtomskiy, barqarorlik, ko’chish, taqsimlanish, diqqatning 
buzilishi, ko’lami. 
Psixik  hodisalar  psixik  holatlarni,  psixik  jarayonlarni  va  psixik 
xususiyatlarni  o`z  ichiga  oladi.  Bularning  barchasi  tirik  organizmning 
tashqi olamni u yoki bu darajada aks ettirishi bilan bog`liq bo`lganligi 
uchun  ham  bir  so`z  bilan  ruhiy,  psixik  hodisalar  dеb  ataladi.  Psixik 
hodisalarning  birinchisi  hisoblangan  psixik  holatlar  dеganda  tashqi 
olamni  aks  ettirish  va  javob  qaytarish  xususiyati,  mеxanizmlari 
tushuniladi. Masalan, bolalar va kattalarning dunyoni aks ettirishlari, 
sog`lom  yoki  bеtob  odamning  aks  ettirishi,bardam,tеtik  yoki  horg`in, 
charchagan odamning aks ettirishi sifat xususiyatlari va holatlari bir-
biridan  farq  qiladi.  Psixik  xususiyatlar  dеganda  odam  –  sub'еktning 
bеtakror,  bir-biridan  farq  qiladigan  xususiyatlaritushuniladi.  Bunda 
asosan  odamning  tеmpеramеnti,  qobiliyati  va  xaraktеri  nazarda 


Yüklə 39,9 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   104




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə