Ozbekiston respublikasi oliy va

xromatidalari) xromatidalari)



3. Paxinema-yo'g'on iplar bosqichi. Bunday atalishiga sabab gomologlarning to'liq konyugasiyasi natijasida xromosomalar yo'g'on bo'lib ko'rinadi. Bularda DNK 4s ga xromatidlar 4n ga teng. Bu bosqichda meyozning eng muhim jarayoni krossingover amalga oshadi. Gomologik xromosomalarning o'xshash uchastkalari bilan almashinuvi. Krossingover natijasida genlarni yangi kombinasiyalari yuzaga keladi.
Paxinemada ham oz miqdorda DNK sintezlanishi ma'lum bo'lgan. Bu bosqichda ba'zi xromomeralarning aktivligi kuzatilib xromosomalar tuzilishi o'zgaradi. Ular "lampa chotkalari" ko'rinishiga ega bo'lgan xromosomalarni hosil qiladi (25-rasm). Bu o'zgarishlar diplonema bosqichida - ayniqsa triton hayvonchalarida - yaqqol ko'rinadi.





15.1.-rasm. Sinaptonemal kompleksning ko'rinishi 4. Diplonema- ikkilamchi iplar bosqichi. Gomologik xromosomalar bir-biridan ajralishi kuzatiladi. Ajralish sentromer joylaridan boshlanadi. SHu paytda xromosomalarda xiazmalar-krossingover ro'y bergan(gomologik xromosomalarni chalkashkan) joylar ko'rinadi. SK faqat shu uchastkalarda saqlanadi. Xromosomalar qancha uzun bo'lsa - xiazmalar soni shuncha ko'p bo'ladi.
Diplonemada xromosomalarning bir oz kaltalashib kondensasiyalanishi kuzatiladi. Bu bosqichda xromosomalar (triton hujayralarida) "lampa chotkasi" ko'rinishini oladi. Xromosomalarning ayrim uchatkalarida iplari yoyilib uzun ilmoqchalarni hosil qiladi. Builmoqchalarfaoluchastkalarbo'lib, ularda kopmiqdorda iRMCsintezlanadi.

□Z fir

/ J \ \ / ) 4 )' V I ( ( ( S ( Л Ц. NL
б JJjJJJlJ) V I V\\⁴
15.2.-rasm. Lampa chotkasi ko'rinishidagi xromosoma: a -Umumiy ko'rinishi; b.iRNK sintezi boradigan faol qismi (sxema)
Diplonemada faol xromosomalarning bo'lishi meyozni mitozdan farqi hisoblanadi. Mitozning profazasidan boshlab har qanday sintez jarayonlari to'xtaydi. Bunday sintez mahsulotlari murtakning erta rivojlanishi uchun kerakli mahsulotlarni yaratadi.
5. Diakinez-Xiazmalar soni kamayishi, bivalentlarning qisqarishi va yadrochaning yo'qolishi bilan xarakterlanadi. Bivalentlar kompakt shaklga kirib ularning xiazmalari uchlarida joylashadi. Xromosomalarning yadro qobig'i bilan aloqasi uziladi. Bu bosqich hujayra bo'linishiga o'tish bosqichi hisoblanadi. Diakinezda yadrodaerkin joylashgan bivalentlarning sonini aniqlash mumkin.