P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
50 Dövrümüzdə müharibələr nəinki quruda, həm də dəniz və havada aparılır. Bu müharibələrdən qalib çıxmaq istəyənlər gərək hərtərəfli imkan və bacarıqlara sahib olsunlar. “Biz savadsız ümmətik” hədisindən 1 savadsızlığın müsəlman ümmətinin ömürlük səciyyəvi xüsusiyyəti olmağı nəticəsini çıxaran insanlara ürəkağrısı ilə baxıram. Bu insanlar astronomik hesablamaları, Ayın səthinə enmiş kosmik aparatların hazırlanmasında zəruri sayılan riyazi qa- nunauyğunluqları inkar edir, sonra da sənə baxıb lovğa-lov- ğa deyirlər: “Sünnənimi inkar edəcəksən?” Bəli, bu hal geridə qalmış ərəb reallığını əks etdirir. Hal- buki Quran geridə qalmağa “yox” deyir: “Günəşi işıqlı (parlaq), ayı nurlu edən, illərin sayını və hesabı biləsiniz deyə, ay üçün mənzillər müəyyən edən məhz Odur. Allah bunları ancaq haqq olaraq yaratdı. O, ayələrini anlayıb bilən bir tayfa üçün belə müfəssəl izah edər!” (Yu- nus, 5). Bu həqiqəti yalnız anlayıb bilənlər dərk edərlər! Fikir vermişəm ki, Quranda kainat, sirləri, imkanları və ondakı hərəkətlilik haqda danışılarkən, çox vaxt “anlayıb bilmək” feli işlədilir. Allahın bu kəlamına fikir verək: “(Gecənin zülmətindən) səhəri yarıb çıxaran, gecəni bir istirahət vaxtı, günəşi və ayı (vaxt üçün) bir ölçü vasitəsi 1 Hədisi İmam Buxari, İmam Müslim, Əbu Davud, Nəsai və Əhməd ibn Hənbəl rəvayət etmişlər. 51 edən də Odur. (Bütün) bunlar yenilməz qüvvət sahibi, (hər şeyi) bilən Allahın təqdiridir (əzəli hökmüdür). Suyun və qurunun zülmətində (yolunuzu) düz getmək üçün ulduzları sizin üçün yaradan da Odur. Biz bu ayələri anlayıb bilən bir camaat üçün bu cür ətraflı izah etdik” (əl-Ənam, 96-97). Dünyanın böyüklüyünə, insanın isə cılızlığına işarə olaraq Quranda deyilir: “Doğrudan da, göylərin və yerin yaradılışı insanların ya- radılışından daha böyük şeydir. Lakin insanların çoxu (bu- nu) bilməz!” (Ğafir, 57). Araşdıran ağıl və dəqiq mühakimə əsasında tövhid inan- cının formalaşdırılması haqda Allah təala buyurur: “O Allah ki, sizin üçün yer üzünü döşədi, göyü isə ta- van yaratdı, göydən yağmur endirdi və onun vasitəsilə sizin üçün müxtəlif meyvələrdən ruzilər yetişdirdi. İndi siz də Allaha (Onun heç bir oxşarı və bənzəri olmadığını) bilə- bilə şəriklər qoşmayın!” (əl-Bəqərə, 22). Sonrakı iki ayə isə Yerdə və göylərdə Allahın nişanələ- rini öyrənən kainat elmlərinə dair səmərəli və yəqin bilikdən söz açır. Biz kainat elmlərindən nəsibimizi götürmədik, bu meydandan əliboş döndük. Şair də demişkən, beynəlxalq aləmdə başılovlu qaldıq: 52 Qərarlar verilir, “Təym” qövmü isə gözə dəymir, Ortaya çıxdığında da kimsə onların rəyini soruşmur ∗ . Ağılsızlar və işi-gücü olmayanların nəzərində kainat və tə- biət elmlərinin heç bir dəyəri yoxdur. Həmin iki ayədə Allah təala buyurur: “(Ya Peyğəmbər!) Məgər Allahın göydən bir yağmur yağ- dırdığını görmürsənmi?! Sonra Biz onunla növbənöv mey- vələr yetişdirdik və dağlarda müxtəlif rəngli – ağ, qırmızı, tünd qara yollar (yaxud tünd qara qayalar) peyda etdik. İnsanların, (yer üzündə gəzən) heyvanların və davarların da bu cür müxtəlif rəngləri vardır. Allahdan Öz bəndələri içərisində ancaq alimlər qorxar. (Onlar elm sahibi olduqları üçün Allahın vəhdaniyyətini, heybət və əzəmətini daha yaxşı başa düşür və Ondan daha çox qorxurlar). Həqiqətən, Allah yenilməz qüvvət sahibidir, (möminləri) bağışlayandır!” (Fatir, 27-28). Təəccüblü deyildir ki, Quranın da bildirdiyi kimi, məhz ağıl sahibləri nəhəng kainatın dərinliklərindən haqqı arayıb tapar, üzə çıxararlar: ∗ Yuxarıdakı beytdə Müsəlman dünyasının vəziyyəti təsvir olunub. Birinci misrada adı çəkilmiş “Təym” vaxtı ilə zəif və gücsüz, nüfuzsuz ərəb qəbilələrindən biri olmuşdur. İndiki dövrdə isə bütün müsəlmanlar həmin qəbilənin vəziyyətinə düşüblər. BMT-də İslam dünyası haqda qərarları başqaları çıxarır, müsəlmanlar isə gözə dəymirlər. Ortaya çıxdıqlarında isə heç kəs onların sözünü dinləmir, rəyini soruşmur – tərcüməçinin qeydi . 53 “Həqiqətən, göylərin və yerin yaradılmasında, gecə ilə gün- düzün bir-birini əvəz etməsində (bir-birinin ardınca gəlib- getməsində) ağıl sahibləri üçün (Allahın varlığını, qüdrətini, kamalını və əzəmətini sübut edən açıq) dəlillər vardır. O kəslər ki, ayaq üstə olanda da, oturanda da, uzananda da Allahı xatırlayar, göylərin və yerin yaradılması haqqında düşünər (və deyərlər): “Ey Rəbbimiz! Sən bunları boş yerə yaratmamışsan! Sən pak və müqəddəssən! Bizi cəhənnəm odunun əzabından (Özün) qoru!” (Ali-İmran, 190-191). Bütün bunlara baxmayaraq, içki sərxoşların bütün bə- dənini əsir etdiyi kimi, “Biz savadsız ümmətik” deyimi də müsəlmanların canına hopub. Nəticəsi göz qabağındadır: on- lar özgə ağızlardan, yad millətlərdən elm dilənirlər. Ərəb mentaliteti və reallığında elmin mənbələri “quraqlığ”a tuş gə- lib. Dini elmlə mədəni elm arasındakı fərqlərə toxunaq. Bi- rincisinin konkret “sərhəd”ləri vardır. Dini elmlərin əsasını onlara sarılıb, tabe olub arxasınca getmək təşkil edir. İkin- cisi isə sərbəstdir, ixtiralarla, kəşflərlə şərtləşir. Məsələn, na- mazı, namaz üçün təmizlənməyi bir saata öyrənmək və ya öyrətmək mümkündür. Bunu öyrəndikdən sonra müsəlman yerdə qalan vaxtda bildiklərini təkrarlamalıdır ki, nəfsini tər- biyə etsin, mənəvi sakitlik tapsın. Və yaxud camaata bağlı qalıb müəyyən məqsəd və proqram üzrə ümmətin formalaş- masına diqqət yetirsin. Dünyəvi elmlərə gəlincə, onlar daima yenilənir, mütərəq- qi səciyyə kəsb edir. Yaşadığımız əsrin 50-ci illərində şahidi olduq ki, elmi nailiyyətlər özünün pik nöqtəsinə çatıb və Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|