f
ərqi ondadır ki,qoyulan problemin həqiqi həyati nümunələrinin real şəraitlərini simyula-
siya etm
ək üçün daha böyük səylər edilir. Başqa sözlərlə,onlar rol oynamalarından daha
da can
lıdırlar. Məsələn,tələbə əsil rəhbər polis işçisi ilə və ya ictimaiyyətin
üzvü ilə sim-
yulasiya m
əşğələsində üz-üzə gələ bilər və burada nəzərdən keçirilən dilemma polis işçi-
sin
ə təklif edilən rüşvətdir.Ekspertlər simyulasiyaların hazırlanmasında məsləhətçi rolu
oynaya bil
ər və iştirakçıların verdiyi töhvələrlə bağlı tənqid və təkliflərini verə bilərlər.
Simyulasiya
nın daha çox canlı təbiətli olması, təcrübə öyrənilməsini daha güclü və uzun
müdd
ətli edir. Simyulasiyaları təşkil etmək və aparmaq, başqa dəyişim yaradan vasitələr-
l
ə müqayisədə daha çox səylər tələb edir.
Taktiki q
ərar vermə oyunları/ssenari əsasında qurulan təlim
237
Bu yüks
ək reallıqla baş verən simyulasiya formasıdır və xüsusi olaraq polis işçilərinin
ça
lışdığı psixoloji mühitə fokuslanır.
Bu cür ya
naşma ciddi hadisələrə reaksiyalar verməkdən ötrü, işçilərə təlim vermək zə-
rur
ətindən geniş şəkildə inkişaf etmişdir.O,qiymətləndirmə və qərar
vermənin qeyri-
texniki v
ərdişlərinə fokuslanır və polis işçilərinin nə etmək haqqında qərar vermələri üçün
stresli v
əziyyətlər canlandırır.O,həmçinin,məşğələyə təklif və tənqidi fikirlərlə bəra-
b
ər,idarənin işçilərinin ustalığının artmasına praktiki imkanlar vasitəsilə şərait yaradır.
Taktiki q
ərar vermə oyunları/ssenarisi əsasında qurulan təlim yanaşmasında
alti mər-
h
ələ vardır:
1.
M
əqsədin müəyyənləşdirilməsi. Məşğələnin əsas fokusu nədir və oynanı-
lan
əsas rollar hansılardır?
2.
Dilemmala
rın seçilməsi. Ciddi hallar seçin,o cümlədən,yer,sərtlik,hadisə-
nin m
ərhələsi və mümkün olan resurslar. Dilemmanın həlli üçün bir neçə müm-
kün yolun oldu
ğunu və qeyri-texniki təcrübələrin bu şəraitdə praktikadan keçmə-
sini t
əmin etməli.
3.
Söhb
ət mövzusu olan ekspertlərdən təkliflər. Vəziyyətin diqtə etdiyi amil-
l
ər haqqında məlumat,uyğun texniki informasiyalar və seçilmiş dilemma üçün
mümkün
ssenari inki
şafı trayektoriyaları.
4.
Ssenari fonu yara
dılması. Bu yuxarıda deyilən fikirləri bir yerə yığır, la-
kin ora şübhə doğuran və çaşdırıcı məlumatları da salır. O, həmçinin müəyyən
la
zımlı məlumatları gözdən qaçırır.
323
5.
Ssenarinin ha
zırlanması,o cümlədən,materiallar və tamaşaçı obrazı ya-
ra
dılması. Ssenari yazılı formada hazırlanmalıdır. İştirakçıların məşğələ zamanı
n
ə edəcəkləri haqqında aydınlıq olmalıdır:məsələn,başqalarına brifinq vermək və
ya q
ərar vermə prosesinin və atılan addımların hesabatını vermək.
6.
İfa etmə kriteriyasının müəyyənləşdirilməsi. Konkret davranışların uyğun
v
ə ya uyğunsuz kimi sinifləşdirilməsi haqqında uyğun addımların sxemi qurulma-
lıdı. Sxem xüsusi vərdişlərin göstərilməsinə fokuslanmalıdır,nəinki “düzgün ca-
vab” konsepsiya
sına.
Beyin h
əmləsi
238
M
əqsəd, çox
az zaman müddəti ərzində,mövzular və ya fənnlər üzrə çox sayda müxtə-
lif v
ə hətta problem doğuran ideyalar irəli sürməkdir. Bu texniki metod qrup şəklində dü-
şüncəyə qarşı çıxmaq və iştirakçıların əvvəlki dövrlərdə keçdikləri təlimlərdə və ya öz iş
mühitl
ərində rast gəlmədikləri yeni ideyaları nəzərdən keçirmələrinə sövq etməkdir.
H
əm də qrupları konkret problemlər və ya məsələlər üzrə yeni ideyalar ortaya qoyma-
ğa həvəsləndirərək,ideyaları mövzulara çevirməyə imkan verir və mövzulardan çıxan mə-
s
ələləri müzakirə edir.
İştikraçılara bərabər münasibət göstərilməlidir və rütbələrin fərqliliyi ideyaların yara-
dılması və ya ortaya qoyulmasına təsir etməməlidir. Yeni ideyaları və çox zaman gərgin-
lik
yaradan v
ə problemli perspektivləri boğmamaqdan ötrü,başqalarının töhvələrinin tən-
qid edilm
əsindən qaçınmalıdır. Məsələlər haqqında yeni düşüncə yollarının ortaya qoyul-
ma
sı və problemlərə baxışın və onların həllinin yeni yolları bu məşğələdə uğurlu nəticə
üçün açar sa
yılır.
Bu iş normalda aparıcı-yönəldici olmasını tələb edir və o hər kəsin ədalətli olaraq öz
töhv
əsini verməyini və kiminsə verilən töhvələrin yazılı şəkildə qeydə almasını və ya baş-
qa vasit
ələrlə hesabatını təmin edir.
Bu o deməkdir ki,bu qrup özünün iclaslarının daimi
hesaba
tını saxlayır. Məhdud zaman(on və on beş dəqiqə) bu məşğələ üçün ayrılmalıdır.
Apa
rıcı-yönəldicidən başqa, beyin həmləsi qruplarında başqa təcrübəsi olan birisinin di-
g
ər iştirakçıların siyahısına salınması faydalı olur,çünki onlar müzakirələrə təzə,kənar
nöqteyi n
əzər gətirirlər.
İştirakçıların imkanlarının müzakirələr zamanı məhdulaşdırmamaqdan ötrü beyin
h
əmləsi qrupları çox da geniş olmamalıdır(maksimum 10 və 15 nəfər)..İdeya ortaya qoy-
ma m
ərhələsinin sonunda,ideyalar qrup tərəfindən nəzərdən keçirilməlidir və ideyalar ağ
lövh
ələr və ya plakatlardan istifadə edilərək mövzu başlıqlarını təqdim edərək mövzulara
çevrilm
əlidir. İlkin ideya ortaya qoyma mərhələsinin yekununda hər
bir qrupun nümayən-
d
əsi öz qruplarının beyin həmləsi səylərini daha geniş qrupa təqdim edir.
324