Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

3-cü Böl
mə: Polis xidmətlərinə kömək necə inteqrasiya oluna bilər? 
3-cü Bölm
ə etikanın polis xidmətlərinə necə inteqrasiya olmasını müzakirə edir. Belə 
inteqrasiyaya t
əlim,yeni strukturların yaradılması və idarəetmə dəyişiklikləri edilməsi va-
sit
əsilə nail olunur. Aşağıda təqdim olunan “şəbəkələr” ola bilər ki, hər yerdə tətbiq oluna 
bilm
əsin və onları ola bilər ki, səciyyəvi hallara uyğunlaşdırmaq lazım gəlsin. Aşağıdakı 
alt-bölm
ələr sizin polis xidmətində proqram qurulması və yerinə yetirilməsi üçün müm-
kün modell
ər və ya isnad nöqtələri təklif edir..  
3.1.  Inteqrasiya
lı yanaşmanın hazırlanması  
Polis t
əşkilatlarına etikanın inteqrasiyası üç səviyyyədə baş tutmalıdır: 
1.
 
Yeni  seçil
miş  işçilərin təlimi  səviyyəsində  (aşağıda  başqa bölmənin 
mövzusudur).  
2.
 
Mövcud kadrla
rın,yuxarı və orta səviyyəli rəhbərliyin səviyyəsində. 
3.
 
T
əşkilati infrastruktur və polis idarəetməsi səviyyəsində.  
H
ər üç səviyyənin özünün səciyyəvi ehtiyacları olsa da,bu ehtiyaclar bir-biri ilə qarşı-
lıqlı əlaqəlidir və bir-birindən asılıdır. Bir səviyyədə fəaliyyət göstərib,digər səviyyələrin 
n
əzərə alınmaması anlaşılmazlıqlara və səmərəliliyin olmamasına gətirir.  
Etika,polisin texniki  t
əlimi üçün yeganə vasitə deyil,əksinə,o bütün polis təlimlərinin 
t
ərkib hissəsi olmalıdır  və təsisat mədəniyyətinin daxilinə hopmalıdır.Bunun baş verməsi 
üçün, etika, t
əşkilat daxilində polislik işinin özünə inteqrasiya olmalıdır. Bu polis xidmət-
l
ərindən polis işçilərinə dəstək olmaq məqsədilə,etika qaydaları yerinə yetirmə planı ha-
zırlamağı tələb edir. Işçilərə dəstək olmaq baxımından,bu cür plana davranıs kodeksinin 
q
əbul edilməsi,dəyərlər xartiyasının yaradılması və “etik tərbiyəçilərin” təlimi daxildir,bu 
plan dig
ər tədbirlər kimi polisin gündəlik işınə istiqamət verir.(Etika təlimi üzrə daha çox 
m
əlumat 2-ci və 8-ci Fəsillərdə verilir). 
T
əşkilat daxili etik funksiyanın uzun müddətli davamlılığını təmin etmək va-
cibdir,xüsus
ən 
d
ə  etika qaydalarına riayət qrupları  yaratmaq  və  etika qiymətləndirmə 
mexanizml
əri hazırlamaq yolu ilə,dəyərlər və dialoq əsasında idarəetmə yanaşması qəbul 
etm
əklə(coxsayli maraqlı tərəf idarəetməsi və icra komitəsi),polis rəhbərliyinin vəziyyətin 
real
lığını nəzərə almasını təmin etməklə və özünün düşüncələri və görüşləri vasitəsilə po-
lis
lik işinin həssas və daha problemli məsələlər ilə bağli təsisata yol göstərməyə kömək 
m
əqsədilə etika komitəsinin yaradılması, təşkilat daxilində etika işinin uzun muddətli da-
vam
lılığını təmin etməyə kömək edir.  
3.2.  Eti
ka təliminin təmin edilməsi  
Etika t
əlimi başqa bölmədə müzakirə edilir, lakin etika təlimi etik mexanizmlərin yeri-
n
ə yetirilməsi ilə bağlı olduğundan və təşkilati dəstəyin əsas hissələrindən biri olduğun-
dan,onun
la bağlı burada da danışılmalıdır.(Aşağida “praktik nümunə” bölməsinə baxin). 
148 

---

Polis d
əyərlərinin təlimi və davranış kodeksinə və qanuna hörmət, polis xidmətinin vəh-
d
ətinin formalaşması  üçün  əsasdır.  Etika təlimi polis  işçilərinin  peşəkar düşüncələrinin 
d
əyişməsini də vurğulamalıdır. Buraya təkcə yaxşı qərar vermək daxil deyildir; bu yaran-
mış vəziyyətlərin etik ölçülərini düzgün anlamaq və oxumaq iqtidarında olmaq və polis 
xidm
ətinin,mulki cəmiyyətin  və digər maraqlı subyektlərin əsasını təşkil  edən dəyərləri 
ay
dınlaşdırmaq iqtidarında olmaq mənasındadır. Polis etika təlimi, polis xidmətinin də-
y
ərlərini də əks etdirməlidir və polis işçilərinə vəziyyətin etik ölçülərini təhlil etmək və 
idar
ə etmək üçün mexanizmlər verməlidir,o cümlədən, polis xidmətinin daxilində yaranan 
v
əziyyətlərlə  bağlı.  Bu  səbəblərə  görə,etika təlimi etika infrastrukturunun yayılmasının 
t
ərkib hissəsi olmalıdır; bunlar bir-birindən ayrıla bilməz. 
 
3.3. 
Təşkilat daxilində etika infrastrukturunun həyata keçirilməsi  
Polis xidm
əti daxilində  etika infrastrukturunun  əsasının  qoyulması,həmən təşkilatın 
d
əyərləri  və  missiyası  olmalıdır(Asağıda  “Dəyərlər xartiyasının  yaradılması”-na  ba-
xın).Etika perspektivindən baxsaq,bu sadəcə birinci addımdir-gediş nöqtəsidir. Dəyərlərin 
v
ə missiyanin müəyyən edilməsi,əsil etika infrastrukturunun reallaşdırılması ilə başa çat-
dırılmalıdır və bu aşağıdakılara gətirir: 
1.
 
Eti
ka işçisinin və/və ya etik məsləhətçinin müəyyən edilməsi və 
ir
əli sürülməsi.  
2.
 
Etik “katalizator”-la
rın təlimi. 
3.
 
D
əyərlər xartiyasının hazırlanması. 
4.
 
Etika kodeksl
ərinin və intizam kodeksinin də daxil olduğu davra-
nış kodeksinin yaradılması. 
5.
 
Eti
ka işçisinin təyin edilməsi. 
6.
 
Kiçik  v
ə  genişlənmiş  idarəetmə  komitəsinin yaradılması.  Kiçik 
idar
əetmə komitəsi,etikanın  təşkilata “hopmasını” təmin etmək üçün,təşkila-
tın dəyərlərini çatdırmaq üçün və polis xidmətinin özünün də öz işçiləri kimi 
eyni dal
ğalarda olduğunu təmin etməsi üçün və əksinə, məsuldur. Asağıda,bu 
idar
əetmə komitələri haqqında Haşiyə2-də tanış ola bilərsiniz:  
 
 
                             Ha
şiyə 2: Nəyə görə idarəetmə komitələri? 
Idar
əetmə  komitələrinin məqsədi,polis xidmətlərinin ierarxiyasını  tama-
mil
ə və ya yüksək riskli əməliyyatlarda polis intizamının və polis həmrəyliyi-
nin g
ərəkliliyinin ruhunu tamamilə inkar etmək deyil,əksinə polis peşəkarla-
rına öz düşüncələrini ifadə etmək, özlərini göstərmək və təşkilatın həyatina 
real töhv
ə verməyə imkan yaratmaqdır.Ideal olaraq,bu fərqli mexanizmlər ya-
149 

---