Qaydalar əsasında qurmalıdır Ali Məhkəmənin hakimi Nigar Rəsulbəyova
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ III nömrə
Yüklə 0,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ III nömrə
- 58 59 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ III nömrə
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ III nömrə Neyder digər başqa şirkətləri də atəşə tutmuşdu, lakin yenə də ən böyük qurban "General Motors" şirkəti idi. Vəkil israr edirdi ki, istehsalçılar təhlükəsizlik sistemi ilə bağlı işlərdə yersiz qənaətcillik edirlər və məhsullarını dekorativ detallarla təchiz edirlər, hansı ki, insanların həyatı üçün böyük təhlükə yaradır. Neyderin kitabı bestseller olaraq ona çoxlu pul və böyük nüfuz qazandırdı. "General Motors" şirkətinin rəhbərliyinin onları ifşa edəni susdurmaq cəhdləri vəkilin nüfuzunu daha da gücləndirdi. Hətta Şirkət Neyderi nüfuzdan salan məlumatlar toplamaq üçün onu izləməyə bir neçə detektiv tutmuşdu. Məlum olanda ki, bu cəhdlər bir nəticə verməyəcək, detektivlər vəkili tələyə salmağa cəhd edərək onun yanına gizlicə fahişə göndərmişdilər. Bu iş Neyderin öz şəxsi həyatının toxunulmazlıq hüququnu müdafiə etdiyi böyük bir qalmaqalla və məhkəmə prosesi ilə başa çatdı. Az qala milli qəhrəman statusuna çatandan sonra da Neyder ifşaedici fəaliyyətini davam etdirirdi. O, bir müddət İstehlakçılar Birliyi ilə əməkdaşlıq etdi, sonra isə fəaliyyətini fərdi olaraq davam etdirdi. Neyderin rəhbərliyi altında yüzlərlə fəal gənclər işləyirdi. Bu gənclər bütün ölkə üzrə yeni ifşaedici məlumatlar və yeni iddilar axtarırdılar. Neyder "İctimai vətəndaş" adlı fondun əsasını qoydu. Nəhayət, Neyder o qədər məhşurlaşmışdı ki, 1992‐ci ildə özünü prezidentliyə namizəd kimi sınadı. O vaxtdan o, hələ 4 dəfə də Ağ Evə daxil olmaq üçün cəhd etmişdi. 2000‐ci ildə keçirilmiş seçkilərdə Albert Qorun səslərini özünə çəkib Corc Buşun qalibiyyətinə səbəb olduğu üçün hələ də çoxları onu bağışlaya bilmir. İstehlakçıların hüquqları üçün mübarizə aparanlar çoxlu sayda siyasi uğurlar qazansalar da, onlardan hələ heç kimə Ağ Evə prezident kimi daxil olmaq qismət olmayıb. Xüsusilə, 1986‐cı ildə Kaliforniyada keçirilmiş referendumda "Təklif‐65" adlı bir qanun qəbul olunmuşdu. Bu qanuna görə, alınan malın tərkibində toksin və kanserogen maddələr olardısa, bu barədə mütləq alıcıya xəbərdarlıq edilməli idi. Xəbərdarlıq edilməli olan kimyəvi maddələrin siyahısı çox gözəl hazırlanmışdı, lakin qanunun həyata keçirilməsi qaydası çox radikal idi. Artıq istənilən vəkil hər hansı bir təhlükəli maddənin adını etiketdə qeyd etməyi unudan istehsalçını ictimaiyyətin adından məhkəməyə verə bilərdi. Belə ki, artıq işdə zərərçəkmiş şəxs olmasa belə, təzminat tələb etmək mümkün idi. Prosesdə qələbə zamanı ödənilməli olan cərimənin bir hissəsi işi qaldırmış vəkilə çatırdı. Kaliforniyada bu tip işlər üzrə ixtisaslaşan sayca o qədər də çox olmayan, lakin olduqca fəal hüquqşünaslar icması formalaşdı. Lakin, bu biznesin daha da gəlirli olması üçün daha bir presedent gərək idi – məhşur fast food restoranından alınmış qaynar qəhvənin səbəb olduğu yanıq yarası. 1992‐ci il 27 fevral tarixində Nyu‐Mexiko ştatının Albukerk şəhərində "McDonalds" restoranına içərisində 79 yaşlı Stella Libek adlı qadın olan avtomobil yaxınlaşdı. Sükanda onun nəvəsi Kris əyləşmişdi. Kris nənəsi üçün "McDonalds"dan bir fincan qəhvə aldı. Qoca qadın plastik fincanı dizlərinə arasına qısaraq, qapağı özünə doğru çəkdi. Bu zaman fincan çöndü və fincanın içindəki qaynar qəhvə yaşlı qadının qarın və ayaq nahiyələrinə töküldü. Zərərçəkmişin pambıqdan olan nazik şalvarının qaynar suyu daha da yaxşı keçirməsi vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirdi. Qəhvənin tempraturu 82‐88 dərəcə olduğuna görə yanan nahiyələr çox şiddətli ağrılara səbəb olmuşdu. Nəvəsi nənəsinin xəstəxanaya apardı və orada məlum oldu ki, yaşlı qadın 3‐cü dərəcəli xəsarəti almışdır. Zərərçəkmiş qadına yeni dəri köçürülməli idi, lakin bütün bununla da onun əzabı bitmirdi. Libek uzun müddət yataq xəstəsi oldu və bu aylar ərzində o, 9 kiloqram arıqlamışdı. Bədbəxt hadisənin qurbanının yaşını nəzərə alanda düşünmək olar ki, onun həyatını ciddi təhlükə gözləyirdi. Stella Libekin xəstəliyi onların ailəsinin büdcəsi üçün əməlli‐başlı fəlakət idi. Tibbi siğorta müalicənin xərclərinin 80%‐ni ödəsə də, geriyə qalan 20% məbləğ 20 000 dollar təşkil edirdi. Bu zaman ailə "McDonalds" şirkətinə müalicənin xərclərini ödəməsi üçün müraciət etdi. Lakin Şirkət onlara yalnız 800 dollar verməyə razı idi. Təbii olaraq bununla razılaşmayan yaşlı qadının ailəsi "McDonalds" şirkətindən təzminat tələb edərək onları məhkəməyə verdi. Bu prosesdə şirkətin problemi sakit və mehriban yolla həll etmək şansları çox idi. Lakin "McDonalds" çox inadkar mövqe nümayiş etdirirdi. Belə gorünürdü ki, Şirkətin vəkillərinin nikbin nəticə üçün bütün dəlilləri var idi, baxmayaraq ki, bu iş həm qopmuş təkər, həm də sınmış butılka işlərindən çox fərqlənirdi. Həqiqətən də təkərlər qopmamalı, şüşə qab isə sınmamalı idi. Lakin, qəhvə qaynar olmalıdı, əks halda o bütün keyfiyyətini itirir. Eyni zamanda içərisində qaynar qəhvə olan plastik qabı dizlərinin arasına 58 59 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ III nömrə qoyan insan da ehtiyatlı olmalı və fikirləşməlidir ki, ani ehtiyatsızlıq bədbəxt hadisəyə səbəb ola bilər. Bununla belə, vəkillər amerikan hüquqi düşüncələrinə arxalanaraq sübut edə bildilər ki, dəlillər işi Stella Libekin xeyrinə həll edə bilir. Şirkət əvvəlcədən görməli idi ki, qaynar qəhvə insanların üzərinə dağılaraq böyük təhlükə yarada bilər. Bu barədə Amerikanın məhkəmə praktikasında presedent var idi. Sonda məhkəminin qərarına əsasən, McDonalds şirkəti yaşlı qadına onun müalicəsinə görə 160000 dollar, eyni zamanda qəhvə istehsalçısının səhlənkarlığını cəzalandırmaq məqsədilə iddiaçının xeyrinə 2,7 milyon dollar təzminat ödəməli idi. Bu cərimənin məbləği şirkətin iki günlük qəhvə satışından əldə etdiyi məbləğə bərabər idi. Stella Libek ömrünün son anlarına kimi zənginlik içərisində və xoşbəxt yaşadı və 91 yaşında vəfat etdi. Həmin hadisədən sonra ABŞ və İngiltərə məhkəmələrində qaynar qəhvə ilə bağlı bir neçə dəfə iddia irəli sürüldü. Lakin, onların hamısı rədd olundu. McDonalds‐da və digər restoranlarda qəhvənin hərarəti heç də aşağı salınmadı. Yeganə dəyişən isə mümkün təzminatın məbləği idi, hansına ki, qəzəbli istehlakçılar buna ümid edirdilər. Bir neçə milyonluq təzminatlı işlər heç də tez‐tez baş vermirdi. Lakin bu cür işlər üzrə ixtisaslaşan vəkillər bir neçə belə iddiadan milyonlar qazanırdılar. Bir çox hallarda vəkillər təzminatı iş məhkəməyə getməmiş alırdılar. Görünür McDonalds şirkəti ilə bağlı iş bir çox şirkətlər üçün dərs olmuşdu. Kaliforniyada vəkil şantajları daha da geniş vüsət almağa başladı, harada ki, "Təklif‐65" qanunu indiyə kimi qüvvədə qalır. Buna oxşar təzminat iddiaları tez‐tez irəli sürülürdü. Təkcə 2010‐cu ildə Kaliforniyada "Təklif‐65"‐ in tələblərini pozmağa görə məhkəməyə qədər tərəflər arasında 187 razılıq sazişi bağlanmışdı. Bu sazişlərə əsasən, cavabdehlər vəkillərə ümumilikdə 7,8 milyon dollar ödəmişdilər. Xüsusilə, bu cür işlərdən vəkil Bryus Nay 2007‐2010‐cu illər aralığında 3,4 milyon dollar qazanmışdı. Ümumilikdə, bu illər ərzində oxşar işlər üzrə 16 minə yaxın iddia irəli sürülmüşdü. Cavabdehlər bu müddət ərzində təxminən 500 milyon dollar təzminat ödəmişlər. Özü də bu pulların böyük əksəriyyəti zəhərlənən və ya xərçəng xəstəliyinə tutulan bəxtsiz istehlakçılara deyil, vəkillərə çatmışdı.
Türkiyədə təxminən hər il 100 min‐120 min cütlük boşanır. Bununla bağlı boşanma hallarının sayını azaltmaq üçün Türkiyə Ailə və Sosial Siyasət Nazirliyi bir layihə irəli sürüb. Layihəyə görə boşanmaq istəyən cütlüklər hakimlər tərəfindən psixoloq və sosioloqlara göndəriləcəklər. Belə ki, bu zaman boşanma halı zamanı ailə ombudsmanları hərəkətə keçəcək və boşanmaq qərarına gələn cütlükləri öncə psixoloq və sosioloqlara yönləndirəcəklər. Türkiyənin Ailə və Sosial Siyasət Nazirliyi Ədliyyə Nazirliyi ilə birgə layihəsini tamamlayaraq baş nazirliyə göndərib. Ailə və Sosial Siyasət Naziri Fatma Şahin bu layihə ilə 20 000 evliliyi qorumağı hədəfə aldıqlarını bildirib. Nazir bildirib ki, cütlüklər üçün psixoloq yanında 4 seans nəzərdə tutulur. Bu seanslar bitdikdən sonra ailələr qərarını verəcək. Cütlüklərin qarşılıqlı razılığı ilə hər bir seans 90 dəqiqə müddətində davam edəcək. Qeyd edək ki, 5 ildir davam edən bu pilot çalışma çox müsbət nəticələr verib. Belə ki, 5 ildə bu çalışma əsnasında məhkəməyə boşanmaq üçün müraciət edən 450 cütlükdən 75‐i psixoloq yanına getdikdən sonra boşanmaq fikrindən daşınıblar və evliliklərinə davam ediblər. Bu layihənin qanunvericiliyə daxil edilməsi planlaşdırılır. www.lawreform.az Yüklə 0,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|